OEH - Bilaketa

548 emaitza z bilaketarentzat

Sarrera buruan (10)


Sarrera osoan (490)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
2 ero.
tradizioa
Tr. Documentado en AzkPo, Dechepare, Lazarraga, IC, RS y Axular, y a partir de éste sólo en autores suletinos (si exceptuamos un ej. de HeH). La forma del sustantivo verbal es eraite- (cf. tbn. erak y erezan < *era (z)ezan ); sólo encontramos ehoite- en Inchauspe. La forma sin vibrante aparece en la primera mitad del s. XIX alternando con erh-, a menudo en los mismos textos, y desde mediados del s. XIX es prácticamente la única que se encuentra. Está documentada alguna forma sintética (narazu, imperativo, en AzkPo).
etimologikoa
Etim. Podría quizá tratarse de un causativo de jo o de eho. Por otro lado, como señaló De Rijk, la relación de 1 ero 'loco' con 2 ero 'matar' es muy semejante a la que une, p.ej., it. matto (lat. mattus ), con cast. matar, etc. (v. DCECH, s.v.).
sense-1
(-rh- S; Gèze, Dv, H; erhai- O VocPo, SP, Lecl, Dv, H), eho (S; Gèze; ehai- S; Arch UFH) Ref.: A (erho, eho); Lrq (eho, ehaite); EAEL 56; Gte Erd 154 .
Matar. Azkue trae tbn. las formas erain y erhain, deducidas erróneamente a partir de er(h)aiten de Axular y RS; se corrige en Apend, proponiendo las tbn. erróneas eran, erhan; de éstas encontramos algún ej. en Zaitegi (Sof 161) y Mirande (Po 62); en este último aparece además ehan (Pr 138). DRA atribuye a Archu el part. ehain con este sdo., pero éste sólo trae ehaitea. v. hil.
Ori eskuan ezpata, / zeure eskuoz narazu. AzkPo I. Ehor erho eztazala. E 47. Oi ta zegaiti zu eraiteko / ni[k] eztot poderiorik. Lazarraga A7, 1171r. Donzella oni ez emun, jauna, / ni eraiteko armarik. Ib. B21, 1200r. Otsailgo euria[k] eraiten dituz onzoeriak. " Mata a los logreros" . RS 89. Erioak erezan Butroeko alabea Plenzian. "Mató" . Ib. 167. Iak, emak, erak, ta zegiok trankart. "Mátale" . Ib. 272 (cf. IC I 557: "Los vizcaínos unos a otros en su lengua vascongada decían señalando los personajes más principales: A jo, ja[k], erak"). Obra hiltzailleak, arima hiltzen eta erhaiten dutenak. Ax 541 (V 348). Ez adil' erhaiten ari. O Po 53. Harri khaldiz hura erhaiten zienen arropak. Bp II 125. Siflorrek eman kolpü bat eta erho. StJul 133. Duelian erho zialakoz. Egiat 256. Eho ezak. AstLas 30. Mementuan erhaiteko. Xarlem 766. Nurbaitek erho nahi beinai. Etch 624 (640 eho). Xikiro hanitz dizit erho. Arch Fab 205. Phazkoko bildotsa erho. HeH Lc 22, 7 (He imolatu). Igorri zian [...] haurren ororen ehoitera. Ip Mt 2, 16 (en las demás versiones hil o hilerazi). Laur edo bost urthe dienian eho behar die. Ip Dial 100. Ehaiten eta ohoreskatzen denian Jinkuari biktima bat. CatS 40. Denak eho ditzagün. Mde Po 24. Garbiki eta xahuki eraiten dut. Mde Pr 135. De Gaulle eho nahi ükhen zien. Herr 4-7-1963, 3. Eho bizizale güziak. Casve SGrazi 150.
azpiadiera-1.1
(S), eho (S) Ref.: A (eho); EAEL 261; Gte Erd 135, 169 .
"Apagar luces. Eho zazü argi ori (S)" A. " Sua eho düte (S)" Gte Erd 135. " Radioa pitz / eho ezazü (S)" Ib. 169. Leiçarraga (Decl ã 7v) da erhaitia como equivalente suletino de iraungitea.
Erhaiten dira khanderak. Bp I 143.
azpisarrera-1
GIZA-ERO "Gizerhaitea, gizerho, assassiner un homme" H. No lo encontramos en formas personales del verbo.
Ezkutaria, usatu eztet / armaz giza eraiten. AzkPo I.
ero
<< ere 0 / 0 erraz >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper