OEH - Bilaketa

5 emaitza xaxatu bilaketarentzat

Sarrera buruan (2)


Sarrera osoan (3)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
zaunka.
tradizioa
Tr. La forma mejor documentada en la tradición meridional es zaunka, y en la septentrional, sainga. Hay además sanga en Larreguy, Goyhetche, Arrue y en un ej. de EE, saunka en Mendiburu, Aguirre de Asteasu, J.J. Moguel, Olabide y Orixe, zainga en fray Bartolomé, zanga en Iturriaga y Apaolaza, zauka en Moguel, V. Moguel y Etxegarai, zaunga en Jautarkol y T. Agirre, y xanga, quizás con valor diminutivo, en un ej. de GAlm. En DFrec hay 2 ejs. de zaunka y 2 de zauka.
sense-1
I . (Sust.).
azpiadiera-1.1
1. (V, G-goi-to; Añ (V), VocCB (s.v. zanga), Dv (G), H (V, G), Zam Voc ), jaunka (G-nav), sainga (AN-5vill-araq, L, B (+ -e); SP, Lar Sup , Dv (L), H (L, BN)), sanga (G, AN-gip; Dv (G), H (G)), saunka (V, G, AN-5vill; Aq 87 (G), Dv (V, G), H (V)), sauka, seinga (L; Dv (L)), txainka (R), xainga (Hb), xanga, zainga (G, AN-gip-5vill, L-ain; Zam Voc (G)), zanga (G-to, L; Lar, (G, AN), Dv (G), H (G, AN)), zanka (H), zauka (G-bet, AN; (G, AN), H), zauk (G), zaunga Ref.: A (zaunka, zainga, zanga, zauk, sainga, sanga, saunka, seinga, txainka); Ond Bac (jaunka); Iz ArOñ (sáunka), Als (jaunka), To (saunka); Etxba Eib ; Elexp Berg ; Izeta BHizt2 (sainge).
Ladrido (sdos. prop. y fig.). "Ladra, ladrido" Lar y Añ. "Ladrido, [...] sainga" Lar Sup. "Latido de perro" Añ. En AxN se explica sainga (426) por saunka. Cf. Mg PAb 175 zaukorra, voz facticia creada para apoyar una etimología de zakur. v. aunka.
Halakoak konzientziaren sainga guti aditzen du, lo guti hargatik galtzen du. Ax 426 (V 275). Zakurren saunkekin ta bere oju-arri ta makilekin igorzen ditu agerzen diranak igesi. Mb IArg I 310. Ez eban zaunka aserre usaiñekorik egingo [txakurrak] . Mg PAb 92. Entzun zituen txakur zaukak. VMg 54. Zer egiten due anima doakabe oek konzienziaren zaunka izugarriak ez aditzeko? AA III 594. Txakur saunkia urriñetik entzun orduko. JJMg BasEsc 14. Zangak aditzen ditu / ez txit urrutian. It Fab 91. Ordea [ora] hunen sangez, / eta marraska miñez, / zauden guti beratuak. Gy 143. Zakurren sanga aditzean. EE 1882c, 552. Iratzarri [txakurrak] ta euren zaunkaz ume koitauak / negarrez ipinteko arturik bildurrak. AB AmaE 389. Ohoinak ere noiz-nahi / horren sainga ilhaunari / gabaz ziren irriz ari. Zby RIEV 1909, 103. Azeriaren zaunka. Ag G 3. Hogoi-ta-hamar Aleman makilak eskuetan, zakur saingak iduriko karrasia batean sartzen dira. StPierre 37. Mendi guzia bere saingaz bethetzen zuela. Barb Leg 149. Zeren eta baitaki, [axeri] hunen xangak jin arazten ahal lukela laborari edo ihiztari zenbeit. GAlm 1934, 91. (ap. DRA; s.v. xangatu) Zakur-zaungak. TAg Uzt 78. Egon-eziñik zaunkari biziki ekin zioten. Etxde JJ 260. Nolako zaunkak ateratzen dituzten. Anab Poli 47. Txakurren zaunka artean. Bilbao IpuiB 52. Ez duzia entzun deus arrabotsik edo zakur saingarik, zuen etxe inguruan? Larz Senper 84. Atari-txakurrak bere zaunka zakarra jo zuan. NEtx LBB 59. [Ez da] txakur txiki ondo erakutsittakorik, noren zaunkak aittuko ez zittuanik beste aitturen batek. Etxba Ibilt 486. Saingak ez du baitezpada zakurra ontzen. EZBB II 97. Txakur zaunka erteten zan. AZink 158. Onen zaunkak, geruago eta gogorrago, ez ziran normalak. Gerrika 176.
v. tbn. CrIc 31. Zav Fab RIEV 1909, 28. Lek EunD 30. Ldi UO 36. JAIraz Bizia 82. Gand Eusk 1956, 220 (V-gip). Ugalde Iltz 20. Gand Elorri 197. Osk Kurl 97. Erkiag BatB 58. Ibiñ Virgil 37. Lab SuEm 214. Uzt Sas 178. Ataño TxanKan 74. Zauka: Mg PAb 175.
azpiadiera-1.2
2. " Sainga (B), petición disimulada" A.
azpiadiera-1.3
3. Tema o argumento manido, tópico.
Bethi sainga bera. Eztitasuna behar dela bekatorosekin... ba,ba... Predikatzea da errexenik. Larz Senper 54.
sense-2
II . (Adv.).
azpiadiera-2.1
(V-gip ap. Elexp Berg ), sainga (-e B ap. Izeta BHizt2 ).
Ladrando (sentidos prop. y fig.). " Txakurra zaunka dago Elexp Berg. " Zakurre sainge ai de" Izeta BHizt2. v. zaunkaka. .
Beste batzuk, negarrik egiten ez ebeelako, zainga ta penaz egozanak. fB Ic III 177. Zakurra, aiek pasatzean zaunka amorratua. Or Eus 53. Onelakoak zaunka esaten ditu [emakume orrek] . Zait Sof 19. Ietargixa ederra euen ta ietargitan txakurra zaunka. (V-gip). Gand Eusk 1956, 220. Baserriko zakurra, lotuta zegoana, asten da bere aldiko zaunka esnatuta. Anab Poli 114s. ¡Que bajes! --Nemexiok aldamenean zeukan txapel-gorriak zaunka. Ugalde Iltz 24. Baiñan Hilax zaunka ari da ate-subillean. Ibiñ Virgil 57.
azpisarrera-1
BULLA ETA ZAUNKA. Haciendo ruido y ladrando.
Zakurrak or dabiltza / bulla eta zaunka. Uzt LEG II 307.
azpisarrera-2
ZAUNKA EGIN (V-gip; sainga e. SP; sanga e. Urt I 511; saunka e. V, G, AN; Aq 87; zanga e. Lar). Ref.: A (saunka); Iz ArOñ (sáunka); Etxba Eib; Elexp Berg. Ladrar. "Ládreme el perro y no me muerda, txakurrak zanga badegit, ordean ozkarik ez begit" Lar.
Gaizki aiphatzen bazaituzte, utzkitzu ozarrak illargiaren kontra sainga egitera. SP Phil 226 (He 228 sainga egitera). Lenengo pekatubetan konzienzijak egiten deutsee zaunka. Mg CO 106 (CC 78 zauka egin). Nola zauka eginda igoten zion beste batzuetan belau gañera. VMg 20. Ez egik zaukarik. Ib. 27. Egin dezake zanga, eta ortzak ere irrika, baña ez dezake ortzka egin. LE Urt 112 (ms. 39v aunka in). Oju egitearekin artzaiak, aunka edo zanga zakurrrak, eskapa leizke agian ardiak. Ib. 269 (Harriet cita erróneamente aunka edo zanga ekitearekin). Zakhurra ere ilkhi lo zagon tokitik; / ezin geldiraz nihork sainga egitetik. Hb Esk 58. Asi dira gabonzaleak kantari, eta oiei zaunka egingo die. Zab Gabon 36. Eun otsok egiñ arren inguruan zaunka. AB AmaE 260. Urabillan txakurrik ezpalego, etsekoak eurek zaunke egingo leuskite. A BGuzur 150. Orregatik zauk egingo du. Etxeg Ezale 1898, 189b. Emakume danak gizon ajolagabeari zaunk egin bear zion, zakurrak gibel-puzkari egiten zionan bezela. Inzag RIEV 1923, 503. Alderatu zanean, gizonak ez zion zaunkik egin; zakurrak ere ezer esan ez. Muj PAm 33. Pozez zaunga dagi / alboan zakurrak. Jaukol Biozk 93. Eiza-usaira, zaunga ta jauzi zegien zakurrak. TAg Uzt 76. Ukatzen dutenek egin bezate nai aiña zaunka, belarrieri eragozteko. Or Aitork 355. Neure aragizko gogoeta zoroen aurka saunka egin nulako. Ib. 130. Ez-ezagunari zaunka egiten baitiote alakoek. Zait Plat 30. Zaunka egiteko gertu egoala. Erkiag BatB 95. Etzuan zaunkarik egiten erbia altxatu arte. BBarand 60.
v. tbn. Ag AL 33. Itz Azald 6. Zink Crit 79. Ataño TxanKan 75. Zendoia 145.
azpisarrerakoSense-2.1
" Beste zakur batek zaunka egingo lioke (G-azp)" [con el significado de 'otro gallo le cantaría'] Gte Erd 236.
Ura bizi izan bazan, beste zakurrak zaunka egingo ziakan! Iraola 99. Or-emen alertze-sail batzuek baleuzkate, beste txakurrek zaunka egingo lieteke berai ta abereai, zenbait eraso-aldi gogorretan. Munita 72. Erakusketa bear bezela / moldaturik bagenduke, / agian beste zakur batek gaur / zaunka egingo liguke. Olea 141.
azpisarrerakoSense-2.2
(G-azp-to).
" Uste etzuen zakurrak zaunka egin dio (G-to), ha recibido un gran chasco" A.
" Bai taberna jarrita izugarriyak itekua zun, baña uste etzun txakurrak indiyo zaunka " ZestErret.
azpisarrera-3
ZAUNKA ETA ZAUNKA. Ladrando continuamente.
Otsoari jarraika artzaiaren zakurra, zaunka ta zaunka. Ag G 155. Gure dantza-korda errabiatua aldean iragaitearekin, xakurra sainga eta sainga emaiten da, asikika atsoeri. Barb Leg 137. Basetxeko txakurrak zaunka ta zaunka asi ziran. Erkiag Arran 120.
azpisarrera-4
ZAUNKA-LUZEKA. "Saunkalúseka, aullando" Iz ArOñ.
azpisarrera-5
ZAUNKA-HOTS. Ruido de ladridos.
Mollarriko arkaitzak berriztatzen zuen geroxeago zakurraren zaunga-otsa. TAg Uzt 72. Irten da etxetik, txakurraren zaunka-otsetara. Ib. 14. Aitz ondotik zetorren Nabarren zaunka otsa. NEtx LBB 98. Sentitzen genituan zakurren zaunka otsak. BBarand 61.
azpisarrera-6
ZAUNKAZ (V-gip, G-azp; zangaz Lar, Añ (G); zaukaz G; saingaz SP, H (s.v. saingatzea)). Ref.: A (zaukaz); Elexp Berg; Gte Erd 304. Ladrando. "Ladrar, [...] zangaz [...] egon" Lar y Añ. AxN explica saingaz (426) por saungaz.
Eta eztago ez alferrik ere [konzientzia], alha zaiku, saingaz eta eranzutez dagoku. Ax 426 (V 276). Haren inguruan saingaz zeudezin potxoak. SP Phil 131 (He 134 saingaz). Zakhur ttipi bat zakharkela bere erraietan sangaz hari zena. Lg II 383. Asiko jako zaunkaz ta gura leuke agiñen artian euki. Mg CO 106. Poztuko lirate infernurik ezpalego; ezpalegoz zaunkaz legez Jaunaren ministruak bildur baga pekatu egiteko. Ib. 51. Txakur bi datozela arinka ta saukaz. VMg 56. Egunaren anza ezagutzen duanetik asiko da [erbi-zakurra] saunkaz. AA I 400. Azeriak sangaz zebilltzan. Arr GB 68. Zer du gure Pinttok zaunkaz? Zab Gabon 36. Illargiari zaunkaz egoten diran txakurrai bezela. AJauregi EE 1885b, 272. Halako boz herdoil eta erlats bat, saingaz bezala mintzo dena. Elzb PAd 39. Zakurrak okolluan asi ziraden zangaz. Apaol 70 (43 zaunkaz). Arrotza emen ikustean / zaunkaz oi da zakurdia. Ag AL 32. Ateraiño iritxi zanean zaukaz asi zan. Etxeg Ezale 1898, 189b. Xakurrak ere saingaz / urrun herrietan. Etcham 194. Aita ta ama errietan da / zakurra zaunkaz atzetik. Tx B 33. Zakurra isats-belarri-motza, / zaunkaz, lotua katian. MendaroTx 90. Zakurrak bezala saunkaz, arratsean itzultzen dira, eta iria arakatzen dute. Ol Ps 59, 7 (Or zaunka dagite, Ker aausi egiñez, BiblE zaunkaka). Piztiak haren gaiñean zaunkaz zeudelarik. Mde Pr 101. Ez duzia zuen zakurra saingaz entzun gauaz. Larz Senper 76. Bere ortz zuriak agertuaz, mutil koxkor ari zaunkaz. Salav 32. Txakur txikixak zaunkaz ekin zetsanian. Etxba Ibilt 484. Asi ziran bi edo iru zakur zaunkaz. BBarand 80. Zigur nago enitzela atzera geratuko, xaxatu aundirik eneban biar zaunkez urteteko eta. Gerrika 294.
v. tbn. Iraola 131. Uzt LEG I 44. AZink 108. Saingaz: Zby RIEV 1908, 769.
azpisarrera-7
ZAUNKA-ZAUNKA. Ladrando continuamente.
Bada barruan / dabil orduan / urdaila zaunk zaunka / txakur moduan. Azc PB 105. Katea apurtu nairik / zaunga-zaunga zakurra. Jaukol Biozk 15.
azpisarrera-8
ZAUNKETAN. "A ladridos, ladrando. Gau ososuan zaunketan egon da txakurra" Etxba Eib.
zaunka
<< haizatu 0 / 0

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper