Harremana

    OEH - Bilaketa

    546 emaitza x bilaketarentzat

    Sarrera buruan (2)


    Sarrera osoan (499)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    2 lau.
    tradizioa
    Tr. Documentado en textos vizcaínos y guipuzcoanos a partir de mediados del s. XVII. Al Norte se encuentra en J. Etchepare y Darricarrère. La forma general es lau . Hay laun en Micoleta, Azcue (PB 202), Darricarrère (RIEV 1912, 225) y EgutAr y, junto a leun , en Gandiaga; leun en Echeita y Eguzkitza y, junto a lau , en Arrese Beitia y Otxolua. Enbeita emplea lau, laun y leun . Hay tbn. un ej. de leu en EEs . Algunos testimonios vizcaínos de leun podrían tbn. corresponder a la entrada leun . En DFrec hay 18 ejs. de lau y 36 de laun, todos ellos meridionales.
    etimologikoa
    Etim. De lat. planum .
    sense-1
    I . (Adj.).
    azpiadiera-1.1
    1. (V-gip; Mic 7v, Lar, Dv (V), H (V)), leu (V), leun (V; Lcc, Añ), legun (AN-gip), laun (V-ple-arr-oroz-gip) Ref.: A (laun, leu, leun); EI 185; Iz UrrAnz, ArOñ (laun); Etxba Eib; Elexp Berg.
    Plano, llano (sentidos prop. y fig.). "Liso por llano, gauza leuna " Lcc. "Llano, llana, zelaia, lauba " Lar. "Igual, leuna, zelaia " Añ. "Plano" Ib. "Plainier, plan" Dv. "Plain, uni, sans inégalités. [...]. Bide laua, chemin uni, facile" H, que cita el ej. de Astarloa. " Leu, variante de lau 'llano' en algunas comarcas de vizcaya" A. "Plane, uni" Lh. " Araba, laua garixa artzeko " Etxba Eib. " Holanda oso laua da " Elexp Berg. El ambiguo "llano" de Azkue podría corresponder tbn. a la acepción sustantiva.
    Zein tazatan [por tazatati?] atsegin dau edan, launti ala sakontxu onetati? Mic 14r. Ibar ta madura lau, baso ta txara / atozte, atozte nigana. GavS 18. Kalzada lauban ala aldapa labanian. fB Olg 187. Gizona bazan, [...] ifini zeila ibar lau eta zelaijetan eta neurtu egizala bere indarrak Kartagotarrenakaz. Astar II XII. Geijago nekatutia bide garratz, aldatz baten, lau eta zelai baten baño. Ib. 242. Albar toki lauban asko dezakeana, edo beretan aberatsa. Izt C 21. Leku lauetan ganadu andija obia da txikija baño. Ur Dial 73 (It zelaietan, Dv, Ip ordokietan). Araba lauan, bizi zarean uri galanta. AB AmaE 191. Ango lurrak, agor, lau, zabal ta berdiñak. Ag G 113. Ijitoak eztu aldaparik igo nai; ez, ijitoa beti ibilliko da leku lauan. Urruz Zer 71s. Lauak diran gauzkiak koskaduntzat artuerazten [dizkigu] . "Planos" . Zink Crit 28. Naiz bide leun naiz aldatz. Enb 150. [Mediterranea] urdin-urdina, ez; osoki laua ere, ez. JE Ber 81. Malkuak len garoez zeure eskarreraño, / munduko aintzak eta bide-labak baño. "Los senderos llanos y las glorias de la tierra" . Laux BBa 68. Gurdibide eroso, lau-samarra, beti goruntz, beti goruntz, baña iraduka-gabe. Ldi IL 145. Apentza asmoak aurrera eramateko ezin baizitzaion bide lauagorik egokitu. Etxde JJ 114. Muño txikiak islatzen dira bakarrik [...]. Gañerakoa, laua ta zabala da txit. Txill Let 111. Gaztelako lur eremu lauetan dagoan kartzela. Erkiag BatB 203. Aldapatxua iraganik, bide lauagoa egoan. Ib. 76. Lurra biribila ala laua danentz irakatsiko lidake. Zait Plat 87. Bide leunez, ain oso / ibilliz, ain geldi / dabiltzan [prailleak] . Gand Elorri 81 (79 laun). Amildegi ertzean hutsuneari zuzendutako marmarra laua. Lasa Poem 105. Alegrixe laue zan geixena, eta golda aundixe geunken. Gerrika 28. Askoz bide lauagoa, berdiñagoa. Insausti 167. Zabaldegi lauetan mugitzen [garenok] . MEIG IV 75.
    azpiadiera-1.1.1
    (Con reduplicación intensiva).
    Zelai lau-lau bat Burtsoro deitzen dana. Urruz Zer 56. Astiro-astiro ei-etorran, oinkada lau-laua ta laburra egiten ebala. Kk Ab II 103. An solo edarra egin eben, une lau-laue zan eta. Gerrika 24. Urrutiko mendi ta muñoak lau-lauak, koska ta konkorren arrastorik gabe. Txill Let 27.
    azpiadiera-1.1.2
    (V-gip ap. Etxba Eib ), leun. (Usos advs. y predicativos).
    " Beizuko zabaletik aurrera, lau dozu bidia " Etxba Eib.
    Luze len oi nebana, / billox, garbi, lau, orain kantaurik laburrean. AB AmaE 469. Jarri zireala bide guztiak leun da garbi, Martin da Mari Jesus ezkondu eittezan nai-ebenean. Echta Jos 133. Hura itsaso goxo, maitagarria! Lau dago eta naro bere hedadura guzian. JE Ber 81. Leun eta garbi bidia imintten [daustazu] . Otx 78. Bidea zegoen laua. Zendoia 220.
    azpiadiera-1.1.2.1
    (V-gip ap. Etxba Eib y Elexp Berg ) (Con reduplicación intensiva). "Bein Urkiola'ra ezkerik, lau-lau dozu Otxandixo'ra" Etxba Eib. "Beizuko zabaletik aurrera, artez artez edo lau lau Elgetara" Ib. (s.v. artez artez). "Tolosatik Donostiara lau-lau dago" Elexp Berg.
    Au da lau lau bizi izatia ta asmo baga. Mg PAb 131. Nire alabak jazten dira lau lau. Ib. 95.
    azpiadiera-1.2
    2. (H (V)), leun, nau (Lar H). Llano, sencillo, humilde. "Lego, llano y abonado, elizke nau ta arau " Lar. "Au fig., accessible, de facile abord, affable, accueillant, simple" H.
    Amau daigun geure Jaungoiko ona lauba, andija ta indartsuba dalako. fB Ic I 58. Ez da ba egija, laua eta ondo azija izateak irakasten dabela, andiki bat datorrenian geure etxera gu ondretan, egin biar deutsagula arrera ona eta berba aldi eraonekoa? Garita-Onandia EgOn 63 (ap. DRA ). Umill, leun, argi eta beiñ bere ez arroa. AB AmaE 320. Lapur lauak edo berengo mallakuak. Kk Ab I 116. Nik baño lenau irakurririk / jaupari eta giza lau, / jakitun askok goraldu dabe / euzkel idaztiñotxu au. Enb 139. Arin zabaldu ziran Della Croce'ren idaztixubok Europa osuan, batez be ozte-lauaren artian. Otx 5s. Ez gizon buru-yantzi ta korbata apaindunek, baizik gizon lau batzuk. Ldi IL 134. Erri leunari, langilleai, sarritan egindako [lapurreta] . Eguzk GizAuz 64. Jente laua ta erdi-baserritarra. Erkiag BatB 128.
    azpiadiera-1.2.1
    (Con reduplicación intensiva).
    A! Sunamitis, itzuli-dazuz begi lau lauok. AB AmaE 157.
    azpiadiera-1.2.2
    (V-arr-oroz-m ap. A; H), leu. "Simple, facile à comprendre" H. "Cosa llana, sencilla" A.
    Bere sermoiak ziran txit lauak, berdintza edo konparazio ederrekin eginak; ez itz apainduz moldatuak. Mg CC X. Eztogu euskaldunak, / lengoen fedea? / Aen euskera laua / et'aren legea? Zav Fab RIEV 1907, 93. Euskera leua, edonok irakurri ta aditutekoa. EEs 1917, 37. Gauza guztiak ez dira lau eta agiriak. JMB ELG 10. Bearrezko ez ote, esakera lauan ere? Markiegi ( in Ldi IL 8 ). "Onbidea"-n irakas-estiloa darakusgu, "Egoitzetan" sutsua ta "Lekaimetxeetan" lau erreza. Onaind STeresa 120. Mintzatzen zaigu Bitaño, herri inguruan ikasi zuen euskera lauean. MEIG III 152.
    azpiadiera-1.2.3
    (Con reduplicación intensiva).
    Uste dot, eskari lau-laua izan arren, baliotsua izan yatala. Onaind STeresa 28.
    sense-2
    II . (Sust.).
    azpiadiera-2.1
    1. (V; Lar, Izt, H (V)), laun, laba (det. G-bet; Hb), lanba (det.? Hb). Ref.: A (lau, laba); Iz UrrAnz; Elexp Berg. Llanura, llano. "Llano, el campo llano, lauba, zelaia, naba " Lar. "Plaine, étendue plus ou moins considérable de terrain uni. Lauean, laubean, laubian gera, nous sommes au plaine" H. "Llanura. Arabako laua " A. " Laba, lo llano" Ib. " San Juango laua urak artuta egon zan " Elexp Berg. La forma lanba que trae Hiribarren podría proceder de una mala lectura de lauba de Larramendi.
    Zelai ta laubetan. Kortazar Serm 419. Ikusiten dot beko launetan / burdi bat berez ariñeketan. Enb 202. Yagotzuzan danentzat arru bako leza, / labangarri dan laba oben jarralentzat. "Llanura resbaladiza" . Laux BBa 102. Maduria esaten zaio mendia eztanari. Launeko lekua, leku beia ta ona. And AUzta 94. Aldazgabeko launik eztago munduan. Ib. 59. Pozik bizi dituzu / pago, lizar, ibai, / arru, tontor, laun eta / larre-txori alai. Gand Elorri 64. Pendiz makerrak aruntza dagon / amesetazko launean. Ib. 167. Baserri txuri politak ere / tontorrean da lauean. Insausti 66.
    azpiadiera-2.1.1
    Rellano.
    [Eskalera] eztia da lau batzuekin bihurgunetan. JE Ber 59.
    azpiadiera-2.2
    2. Plano.
    Ikuslearen begitik igarotzen diran lauetzaz [...] eta onelako beste gauzetzaz [...] adigatzen da. "Planos" . Zink Crit 81.
    azpisarrera-1
    IDATZI LAU. Prosa.
    Idatzi-lauzko yardunetan. Markiegi ( in Ldi IL 7 (9 idatzi lauezko ) ).
    azpisarrera-2
    HITZ LAU. Prosa.
    Itz lauz. Ldi IL tí. Bere itz-laua [...] landu. Zait Plat 5. Bere bertso eta hitz-lauzkoekin. MEIG V 133.
    v. tbn. Erkiag Arran 5. BEnb NereA 142. Mde Pr 242. Gazt MusIx 61. Ibiñ Virgil 25. Alzola Atalak 102. Berron Kijote 32. MIH 292.

    lau

    lau
    << 1 latin 0 / 0 laurehun >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper