OEH - Bilaketa

546 emaitza x bilaketarentzat

Sarrera buruan (2)


Sarrera osoan (499)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
goratu.
tradizioa
Tr. La forma gooratu la emplean J.I. Arana y Beovide, y goiratu E. Arrese y Gandiaga (cf. goiratze en J. I. Arana). Hay ejs. de gora como forma de participio en RS (no del todo seguro) y en Orixe (Eus 59). En DFrec hay 45 ejs. de goratu .
sense-1
1. (V, G, AN; H), gooratu Ref.: A; Elexp Berg; Gte Erd 210 .
Ensalzar, alabar.
Amagatik andre oro behar luke goratu. E 119. Estimatzen, goratzen eta ohoratzen heuskara. Ib. 7. Al', ez aski goratuz, / hutsik ote daidita? O Po 36. Zeren ezpaitügü libürü haur egin ahalaz Jinkoaren ohoriaren goratzeko [...] baizik. Bp II 135. Hala goratua izatu zen eramana izateko Faraonen etxera. Urt Gen 12, 15. [Santa Teresa] sarri goratu izan dabe munduko jakintsuak. Onaind STeresa 8. Bere burua goratu nahiz eta erakhutsi nahiz ez ibilzea. CatLav 170 (V 87). Flakü batek flakü bat inganatzen dü, goratzen dian thenporan. Mst III 50, 8 (Ol goratzen; SP laudatuz ). Ordian goratürenago da obedienzia sinple bat, eziez mündü huntako finaziak oro. Mst I 24, 5 (SP prezatzenago ). Berbaz bada gora daigun. EL2 182. Zeñaren eginbide prestuak goratu izan dituzten arrotzetarañokoak. Izt C 455. Hek [bere kideak] goratuz bera baidioa goiti. Gy 293. Liburu [Mahomet] goratzen dutenak. Hb Egia 81. Goratu ezazute gure Jaungoikoa. Ur Apoc (G) 19, 5 (Ker goratu; Lç, He lauda, Dv ospa, Ur (V) alabantzia esan, Ip goraipha, Ol, IBk, IBe gorets ). Bere Izen Santua gooratzeko. Aran SIgn 30. Miraritu eta goratu dozu bein baño geiagotan. Itz Azald 22. Jaungoikoaren izena goratu. Inza Azalp 133. Nik bertsuakiñ goratuko det. Tx B II 139. Bestiak zeure ederra goratuten dabe. Laux BBa 44. Seme zintzoen izena goratzea. Ldi IL 128. Ara emen bear bezela beñere goratuko ez degun zuaitza. Munita 46. Nok aintzat artu ta goratu Nikanor-en sena. Erkiag BatB 36. Aien leialtasuna goratzen. Anab Aprika 68. Ama Euskera maitagarriya / goratu nai det bertsotan. Salav ( in Auspoa 39, 92 ). Bere burua goratzen zuen / bertzien kontra hitzinik. Mattin 92. Maite dituen gauzak goratzeko. MEIG I 192.
v. tbn. FPrS 17. Mih 63. Mercy 6. Bv AsL 196. AB AmaE 28. Arr May 176. Etxeg in Ag AL 7. A BGuzur 117. Ag G 226. Lh EEs 1915, 233. Kk Ab I 18. Belaus Andoni 10. EusJok 170. Garit Usand 42. Lh Yol 5. KIkV 19. KIkG 72. ArgiDL 36. Muj PAm 55. Or Tormes 11. Enb 33. Yanzi 174. Eguzk GizAuz 182. TAg Uzt 244. SMitx Aranz 45. Lek SClar 120. Txill Let 124. SM Zirik 98. BEnb NereA 172. Zait Plat 7. And AUzta 152. Vill Jaink 87. MAtx Gazt 41. NEtx LBB 297. Alzola Atalak 131. Olea 20. Uzt Noiz 132. Xa Odol 179. Etxabu Kontu 223. FEtxeb 90. Gooratu: Bv AsL 158.
sense-2
2. (gral.; Lcc, Mic 5r, SP, Urt I 59, Ht VocGr 354, VP , Lar, VocS , Arch VocGr, VocBN , Gèze, Dv, H, VocB ), goiratu (Lar), gooratu, guatu (G-nav) Ref.: A; Bon-Ond 157; Lrq; Iz Als 85; Iz Ulz; Etxba Eib .
Levantar(se), elevar(se) (sentidos prop. y fig.). "Pujar" VP 50r. "Empinar" Lcc. "Alzar" Mic. "Remontarse, subir muy alto" Lar. "Elevar", "encumbrar" Lar, . "Lever" VocS .
Gero iguzkia goratu eta erre izan dirade. Mt 13, 6. Ezen bere burua goraturen duena, beheraturen da. "Qui s'élèvera" . Ib. 23,12 (IBk, IBe goratzen duena; con aux. intrans. en He, Dv, Ur (G y V), Ol, Ker). Burua goratuta. Lazarraga A, 1153r. Neure begiok goratu neben. Ib. B21, 1198r. Gora dei ene pena pozez. Ib. B24, 1201r. Iausten dira aldatsak, goraetan dira ibarrak. RS 211. Gora ez ebanak idoro ez eban. "Quien no alzó no halló" . Ib. 343. Bekhokia goraturik. EZ Man I 136. Burua goratu gabe. Ax 342 (V 228). Goratzea hegi erdirano, beheratzea ondarrerano. O Pr 269. Meritia hala hala goratzen eta abanzatzen baita. Tt Onsa 160. Arima goratzea Jangoikoaren gana. El 42. Gipuzkoan goraturik / mendiak euren gañean. Lar Gram 384. [Mustarda hazia] erein den ondoan, goratzen da eta egiten belhar guzietarik handiena. " Ascendit" . He Mc 4, 32 (Lç goratzen, Dv igaiten; el editor da garatzen ). Zeliala drano goratü nahi izan direnak. Mst III 7, 2 (Ch hegaldatu ). Goratu zen laño belz gezurti hau. Mb IArg I 264. Beheratzen dena goratua izanen dela. Mih 34. Berdhüdiak dianian gizona goratü. Egiat 262. Sakramentu izatera goratu zuan Jesu-Kristok. Ub 223. Zonbat ere odolak baitzaitu goratzen, / zure bihotzak zaitu hobeki bistatzen. Lg ( in Iraultza 121 ). Goratuten ez dirian abetxubak. Mg PAb 188. Kaliza goratutean. EL1 112. Gurútzean josirík gorazezáten airean. LE Ong 42r. Erreñuaren gai izateraño goratua arkitzen bazera. AA III 355. Zedroa legez goratu izan naiz Libanoan. (In Hm 71 (app. 71 altxatu ) ). Elizaren bardiñetik bederatzi oñean goratua. Izt C 57. Besoa goratuta. Lard 540. Bihotza goraturik, deihadar egin dezadan. Dv LEd 44s. Ez dedilla amatau ainbesteraño goratuten gaituzan su santu au. (1864). BBatzarN 209. Santuba airean goratuba. Aran SIgn 83. Goratuz dohala bethi [arranoa] . Elzb Po 203. Goratu ebala sablea. AB AmaE 254. Bethi haboro [dohainez] edertü eta goratü bere arima. Ip Hil 35. Berak [Jaungoikoak] goratuko zaitue egunen baten. Ag Kr 212. Jakindurian goratu. Enb 81. Frantses herria laster halere / goratu zauku lehen bezala. Etcham 119. Saminki, ukabile goratuaz. TP Kattalin 196. Ariñ aski goratuaz / bastante zanguak. Yanzi 180. Gure ezkerretarikako bizkarra goratzen da, mendixka bat egiterainokoan. JE Ber 85. Olertiak goratu eta edertzekotan. "Sublimar" . Aitzol ( in Laux BBa X ). Lurretik goratu edo berdin dana, gurutzera goratu. Ir YKBiz 426n. Eliz-fabrikaz goratzen dago / etengabeko kantua. SMitx Aranz 195 (= 'está subiendo por encima del edificio'). Druidak apaltzea gatik, fileak goratu nahi ukan zituen hierarkian. Mde Pr 229. Bururik goratu gabe. Izeta DirG 104. Bizitza nai dute goratu, jainkozko maillara jaso. Vill Jaink 132. Ortzira goratu omen zan. Ibiñ Virgil 44. Altaretara goratua izan daitenean. Alzola Atalak 135. Iguzkia goratu orduko. Larre ArtzainE 48. Altxatzeaz edo goratzeaz gainera. MEIG I 246.
v. tbn. Bp II 68. Cb Eg III 363. Mg CC 229. VMg 17. Gco II 21. Zav Fab RIEV 1909, 27. CatB 34. MarIl 27. It Fab 36. Izt C 147. Hb Esk 97. Arch Gram 144. CatAe 36. CatSal 37. CatS 64. Legaz 27. Bv AsL 178. Arr May 196. Zby RIEV 1908, 605. Moc Damu 24. A BGuzur 132. LuzKant 49. FLV 1988, 281 (Ulzama, 1906). Etxeg EEs 1916, 115. Belaus Andoni 22. EusJok 76. Lh Yol 31. Inza Azalp 70. FIr 155. Anab Usauri 13. JAIraz Bizia 36. Or Aitork 356. BEnb NereA 69. Arti MaldanB 230. Gand Elorri 163. Osk Kurl 112. Auspoa 39, 22. Gooratu: Aran SIgn 111. Bv AsL 110. Goiratu: EA OlBe 24.
azpiadiera-2.1
(Lar, VocS , , A) .
(Part. en función de adj.). Elevado, alto (sentidos prop. y fig.). "Alto" Lar, . "Haut" VocS . "Lenen goia, goitua, goikoa, goratua, orobatezkoak dira hitz oek" Lar Gram 391.
Beste modu goratu guk aditu ezin dezakegunean. Mg CC 201. Berbeeta goratu eta apaindubenak. Mg PAb 202. Leku goratura. VMg 14. Jangoiko Jaun andi goratuak. MisE 94. Izan ditezen goratuak ala beheratuak, erromes ala aberats. Dh 192. Zeure jatorri goratuagaz. Ur MarIl 15. Dorre txit goratuak. Lard 541. Irakatsi ederrak, berbeta goratuba. (1866). BBatzarN 229. Glorija ain goratubak. " Tan alto honor" . (1866) Ib. 233. Jaun guztiz goratu done Pedro de Egañaren [...] eta done Francisco de Lersundiren irudijak. " Excmos. Sres." . (1866) Ib. 219. Pensamentu goratu eta Jaungoikozkuak. AB AmaE 111. Lengo edertasun eta malla goratua. Arr May 150. Maria erran nahi da: Goratia, Argitia, Anderia, Gehiena. Ip Hil 27. Bere itzaldi labur, xamur ta goratuari. Muj PAm 10. Arima santu bat lez goiratu egoan / Arantzazuko torre txiki, lirain, zaarra. Gand Elorri 214. Etzan oso goratua sapaia. Osk Kurl 126. Zivilizazio-mailla goratuago bat. Vill Jaink 24. Ezaugarri bereziak, koma goratuak eta, baztertuaz. MIH 102.
v. tbn. Itz Azald 24.
azpiadiera-2.2
(Lcc, Ht VocGr 352, Lar, , H).
Encarecer(se). " Okhinak ogia goratu du [...]. Ogia goratu da " H.
Karuegi ta prezio goratuan salduten ezpadabe. MisE 83. Etxe hekien errantak goratu behar dire. Dh 206. Goratuko dogu balijo edo prezijua. Astar II 174. Berritz ere Simonek galdea goratzen diote, eta nahi ditu hirur hogoi mila libera bere etxolaz. Hb Egia 18.
v. tbn. CatS VII. Eguzk GizAuz 57. Txill Let 128.
azpiadiera-2.3
Elevar (la voz).
Aingeruak diduritela / bozak dituzte goratzen. 194.
v. tbn. Lg I 216. Bere mintzura goratu ta esan zuen [...]. Ir YKBiz 168. Mintzoa goratuz. Larre ArtzainE 219.
azpiadiera-2.4
Elevar (el tono).
Real decreto batek / idekirik bortak, / goratu ginituen / leheneko notak. Bordel 117.
azpiadiera-2.5
(Lar, ).
Erigir, construir.
Zuék desegín tenplo-gáu, ta irur egunés goratuko-dút. LE Io 2, 19 (Lç altxaturen, Ker, IBk jasoko ). Bere kostuz goratu dio [Elkanori] tallu bat zazpi oñ luzeko irozpearekin. Izt C 475. Adani kendu zion saiets-ezurraz goratu zuan Jaungoikoak emakumea. Inza Azalp 45. Etxea ezin goratu badezake. Ir YKBiz 297 (v. tbn. 145). Ortik ezin liteke / etxerik goratu. Olea 164.
v. tbn. A Ardi 141.
azpiadiera-2.6
(Gèze, Dv (S), H).
Enorgullecerse.
Iraxi dütü bere gogoetan goratzen zirenak. Ip Hil 79.
azpiadiera-2.7
Gorputzaren zentzuetatik orain goratzen zaizkion bezelako griña gaiztorik. Inza Azalp 46.
azpiadiera-2.8
Alzarse (contra).
[Apostoluen] ondorekoen aurka goratuak badira. Inza Azalp 97. Epaiketa-aldian gizaldi onen aurka goratuko dira. Ir YKBiz 166.
sense-3
3. (SP, Dv, H).
Quitar, privar de, robar; retener contra derecho. " Zor baten goratzea, frauder, retenir ce qu'on doit" SP.
Zerbitzarien iornalik edo soldatarik ere goraturik eta bortxaturik eduki. Mat 115s. Berzela du kristauaren gezurtatzen deitzea, / eta Elizari bere goratzen ohorea. EZ Man I 3. Ebats edo gora, nihork eztezan deusik. Harb 8. Bertzeren zuzena nahi duzu zeuretu eta goratu. Ax 146 (V 95). Emak eure xahala, gogonkara, gora ahal dezaianari azkarrara. O Pr 578. Bertzeren ontasunik badaduka goraturik. SP Phil 351s (tbn. He 354). Herioak goratu baderautzu zuretzat guzia zen presuna hura. Mih 72. Ea berzen ontasuna izilka, gaxtoki edo borxaz hartu, goratu edo goratzea desiratu duen. EucolT 17.
sense-4
4. (A).
Levantar (calumnia, falso testimonio).
Dena dela egin edo goratu diona bati bertzeak, egin edo gorazaleai sartu zaio arimaraño benenoa. (148). LE-Ir. Falso testimoniorik ez goratzea. CatB 47.
v. tbn. CatAe 8. CatSal 9. CatUlz 7.
sense-5
5. Envalentonarse.
Pensatukodá bérzeak zuela arrázio, ni ixilzenbanáiz, ta yago goratukodá. LE Matr4 533 (v. tbn. 534).
sense-6
6. (AN-erro, BN-ciz ap. EI 106 ).
Aumentar.
Adina zaizü goratzen, ezkuntziaz ez ohartzen. Etch 578. Gilborra goratuten / adi egoteko, / gero alargun orrek / berari esateko / aurdun dagoela ta / arin ezkontzeko. Ayesta 23.
azpiadiera-6.1
Hacer crecer, hacer prosperar.
Gipuzkoako enkazaritza goratu ta aurreratzeko jarri zuan Diputazioak Fraisoro deritzaion ikastetxe ori. (1919). ForuAG 293. Nere poza bei bat geiago banuala jezteko. An nenbillen etxea goratzen ari nintzan ustean. BBarand 117.
sense-7
7. (H).
Recoger; guardar. "Garder, lever, serrer, mettre en lieu sûr" H.
Bazematzan bazterrera, / goratzeko despentsara. Gy 309. Jarrarazirik [ogi ta arrai] guziák belar-gañean borz milla bekála, ta aserik nai adiña, goratuzúte sobratuetáik amábi espórta. LE JMSB 316. Eta goratu zituzten soberatuak, amabi zare puskez beteak. Echn Mt 14, 20 (Lç goititu, He altxatu, Dv, Ur (G), IBk bildu, Ol yaso ).
sense-8
8. Levantarse (una tempestad, tormenta).
Eta goratu zen bela tenpestade aundi bat itsasoan. Echn Mt 8, 24 (Ur (V) jagi, Samper xaiki, Ol, Ker, IBk, IBe sortu ).
sense-9
9. Salvar.
Goratu naizu, azkanik bako / errukizko iturria. Azc PB 29 (en Ur PoBasc 494: salbau ).
sense-10
10. "Levantar, quitar un comercio" A Apend.
azpisarrera-1
HANKAZ-GORATU v. hanka.
azpisarrera-2
EZIN GORATUZKO.
"Que l'on ne peut élever. Ezin-goratuzko zur bat, une pièce de bois qu'on ne peut élever" Dv.
azpisarrera-3
GORA-GORA EGIN.
" Gora gora eginda, fuera de sí, muy alterado" (V-m, comunicación personal)
goratu
<< goratasun 0 / 0 gorputz >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper