OEH - Bilaketa

81630 emaitza v bilaketarentzat

Sarrera buruan (0)

Emaitzarik ez


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
abertitu.
tradizioa
Tr. En la tradición septentrional se documenta la forma abertitu (junto a adbertitu en Leiçarraga), y adbertitu (-du) en la mayoría de los meridionales (aber- en ZBulda, P. Errota, Txirrita y Erkiaga).
sense-1
1. (BN-ciz-arb, S ap. Gte Erd 2; SP, Urt I 204, VocBN , Gèze), adbertitu.
Advertir (a alguien de, de que). Cf. abertentzia. Tr. Documentado principalmente en autores orientales. En textos occidentales se encuentra en BBizk, ZBulda, Ochoa de Arín, Pello Errota, Udarregi y Txirrita (cf. infra Astarloa y Erkiaga para la 2.ª acepción y ABERTITU ERAGIN en Guerrico). Los autores orientales lo emplean con auxiliar trans. bipersonal (gralmente. con complemento en instr.); en textos occidentales, en los pocos ejs. no ambiguos, se encuentra con aux. trans. tripersonal (bipersonal en BBizk ). En el s. XX se documenta sólo en Txirrita y Mattin.
Eta ametsetan dibinoki adbertiturik retira zedin Galileako bazterretarát. Mt 2, 22 (He lotan abisu izanik, Dv lotan mezu izanik, Ur izanik gaztigatua ametsetan zatzala, Echn amets batean abisatua izanik, Hual abisatruk ametstan, Ol ametsetan aolkatua, IBk ametsetan albiste harturik, IBe ametsetan oharra harturik). Hek alde hunetako egiteko guziéz abertituren zaituztéz. Col 4, 9. [Prozesoa] igorri dadin Franziako Konsejuara zure eskuti, adbertitzen duzula diputatuen intenzione eta borondatea. MRos 10.1r. Eta ala adbertitzen eta aseguratzen dut, dagola [...]. BLeiz 46. Baña aingeruak zituen / ixillik abertitu, / herrira behar zutela / berze bidez bihurtu. EZ Noel 68. Abertitzen gaituela, / Daramagun arrutak, / Errateko prest garela, / Hobirako Konpletak. Arg DevB 149. Nathan profetak abertituz geroz Dabid bere faltez, ezagutzen du bekhatorea dela. 43. Ezin daizu ukatu / nolan askok adbertidu / zaituzan egin bear yakala, / Biskaiari erregu. BBizk 37. Idia lehenago kostumatua baldin bazen iotzera, eta haren iabea abertitua izatu baldin bazen protestazionerekiñ. Urt Ex 21, 29. Abertietan deutset ze Buldiau arzen eztabenak ezin likela jan okelarik. ZBulda 43. Nola kartilla onen leenengo ojan adbertiturik dagoan. OA 80. Defekto oek izanik sarri ofrezitzen diradenak, oek dirade kristaubari geiena adbertidu bear zaizkonak. Ib. 131. Bear dugu adbertitu nola eldu baita eraizioaren bilzea. SermAN 4v. Ignorante dagonaren adbertizeko erranen dut. Ib. 4v. Ez naizela gelditu gauaz eta egunaz nigarrekien abertitzetik zuetarik batbedera. He Act 21, 31. Abertitüren die Jaun Direktorra eta Prioria erien estatiaz. Mercy 42. Banué yago adbertitzeko, baña akabazágun erratearéki [...]. LE Prog 114. Orai soldado guziak / dira abertituiak. Iraultza 108. Abertitü bera, / aurhide bezala, / eztakion fida: / bilho thirakan aisa bürüzagi dela! Etch 274. Jenebieba jun izan zen aizuen abertitzera, / Hegilüzek erho ziala, emastia erraitera. Ib. 624. Abertituko da Errumako kongregazioneko sekretarioa, konfrario berria erregela guzietan ezarri dela. JesBih 466. Baldin norbeitek abertitzen bagaitu badugula bisaian notha bat, eskerra. Jaur 129. Giristinoak, barkatu, / abertitzia dut artu, / nahi dut egiaz mintzatu. Bordel 57. Abertitzen zaitut, / andere gaztia, / izariz ar dezazun / banitatia. Ib. 72. Ez haudala gero diok abertitu? / Hauk etziren hanbat hiretzat abisu? Gy 170. Bethi hark bere burua / bai daduka abertitua, / Azken urhats haren egiteko orduaz. Ib. 168. Atzo nurbait izan düzü ene ait'ametara, / Gük alkhar maite dügüla haien abertzitzera. ChantP 172. Euskeraren gañian / biar det itzegin [...] iñozente dagona / abertitu dedin, / gurekin deskuidorik / gertatu eztedin. PE 129. Biyen artian zuten / lan au formatuba, / nago informatuba, / badu eskarmentuba, / da adbertituba, / estudiatuba. Ud 72. Ustez ez niyen egiñ / abertitu baizik, / bat oso zapuztu zan / egiñ gabe itzik. Tx B II 109. Xori bat jin zereitadan / abertitzera / gai hura izanen zela / oi ene malura. Balad 217. Lehen lehenik poliza xefa / abertituko dutela, / gauaz norbaitek herriko etxea / arroatu diotela. Mattin 37. Pertsuen bidez abertitzeko / adixkide on guziak. Ib. 55.
v. tbn. Tt Onsa 43. CartUrruñ 132. Brtc 208. Abraham 14. Adbertitu: Etchart 5.1v. Ber Trat 93r.
sense-2
2. + adbertitu. Advertir (algo), darse cuenta (de algo).
Zer bekatu egiten du? --Mortalea, adbertitzen badu edo balin badaki gezurra diola. El 51. Pekatuba dago pensamentu loija sentidu, ezagutu edo adbertidu ezkero bertatik botateko aleginik ez egitian. Astar II 133. Asiya naiz adbertitzen / gaxuak nola dabiltzen. Yanzi 77. [Nikanor-ek] aurrerakada ezagun ezaguna egin eban, eta bai orixe abertidu bere, Etxabelar irakasle errimeak. Erkiag BatB 26.
v. tbn. Zuzaeta 69 (adbertidu).
azpisarrera-1
ABERTITU ERAGIN. Hacer advertir.
Eta bakarrik orain oartu edo adbertitu eragin nai dizuet [...] permititzen duela [...]. Gco I 455.
azpisarrera-2
ABERTITURIK. Advertido, a sabiendas, conscientemente.
Gauaz ala egunaz? ustegaberik edo abertiturik? SP Phil 47 (He 49 ustegaberik ala uste izanik eta ohar naizela?). [Kontua atera bear deb] konsentidu ote deban adbertiturik Fedearen kontrako pensamenturik. OA 146.
abertitu
<< abertimendu 0 / 0 abertsitate >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper