OEH - Bilaketa
178 emaitza ugazaba bilaketarentzat
Sarrera buruan (5)
Sarrera osoan (173)
- 1 aba
- adikor
- adiskidetu
- agirakari
- ahal
- alabaina
- aldi
- aldra
- alfer
- 1 amatu
- amets
- andre
- 1 anker
- 2 aratu
- 1 ardura
- ardurapentzaile
- aroztegi
- arrisku
- 1 arte
- asko
- astin
- 1 astun
- aurkeztu
- aurre
- aurreratu
- autarki
- 1 auzi
- 1 ba-
- baino
- 1 baita
- bakar
- bakoitz
- baliotu
- bana
- banazean
- baratz
- baretu
- barru
- batasun
- batere
- batzorde
- behar
- behargin
- belartza
- beldur
- benetan
- 1 benta
- berau
- berbertan
- bigun
- bigundu
- bihozbera
- bilbe
- biraozale
- bizkortasun
- bost
- burubide
- buruz
- deungaro
- dontzeila
- eder
- edo
- emakun
- era
- ernegatu
- erosle
- errenta
- errentadore
- errietazale
- esklabo
- 1 esku
- eskupeko
- esportzu
- 1 estatu
- etxe
- etxekoandre
- euzaba
- ezer
- 1 ezin
- eztabaida
- fabrika
- galdu
- gehiegi
- gerri
- giltzape
- gizartelari
- gizendu
- gose
- haizatu
- han
- harroputz
- haur
- hauteskunde
- hautsi
- herri
- 1 hor
- 2 hur
- hurko
- inozentzia
- iritzi
- jabe
- jaun
- jausi
- jenio
- karnazer
- karta
- kontrakor
- kontrario
- labur
- lanartun
- landun
- langai
- langile
- lantoki
- lausengukari
- lehenengo
- leku
- 1 lotu
- lur
- maingu
- mamu
- manatsu
- margatz
- menpeko
- nagusi
- ogerleko
- ogipeko
- oinolari
- okitu
- 1 on
- ordainbide
- ordeko
- osagile
- 1 osatu
- ostatu
- osterako
- panparroi
- prestuez
- problema
- sabel
- sabelzuri
- saleroste
- salgai
- serbitu
- serbizio
- soberbioso
- soilik
- soro
- 1 sortu
- tema
- tinki
- tratu
- txartel
- txatxarkeria
- txiki
- txilioka
- ubazaba
- uezaba
- 1 ugari
- ugazabandre
- urritxo
- usaba
- ustel
- uzaba
- zabaldu
- zelan
- zer
- zerbitzatu
- zesto
- zikoitz
- zintzo
- zirikatu
- zuzitu
goiburua
menpeko.
sense-1
I.
(Adj.).
azpiadiera-1.1
1.
(V, G, L, BN, S; Lar, Añ, vEys, Dv (que cita a Mant), H (V, G), Zam Voc),
menbeko
Ref.:
A;
Lh
.
Subordinado, inferior; súbdito; siervo. "Esclavo" , "vasallo", "siervo" Lar y Añ. v. mendeko. Tr. Documentado en autores occidentales desde la segunda mitad del s. XVIII, así como en Inza (Azalp 88), Izeta, y los septentrionales Inchauspe (Hil 108), J. Etchepare, Leon, Mirande y Casenave. Usan la var. menbeko Kirikiño, Enbeita y Lizardi. En DFrec hay 31 ejs. de menpeko, todos ellos meridionales.
Lege egiazkoa utzi, ta bere menpekoentzat lege berri bat asmatzen zuala. Ub 70. Arerio gogor onen serbitzari, ta men-pekoa izatea. Añ LoraS 117. Zetako nai dozu izan ugazaba ain gogor orren menpeko edo esklabo? Astar II 227. Milla baserri-etxe bezalatsu kontatzen dira Donostiaren menpekoak. Izt C 181. Zu zara demonioaren serbitzari ta menpekua. Ur MarIl 26s. Gernika ikusten dot / Oraiñ goratua, / Ez dozulako gura / Berau menpekua, / Ezpada izan dedin / Gure gurasua. AB AmaE 181. Jesukristoren lege santua predikatzeko asmuan Sultanari ta bere menpekuai. Bv AsL 203. Ogei menpeko [...] eukazan etxaguntzan. Echta Jos 335. Menpeko batzuek xirula joiten zeieten. JE Bur 93 (v. tbn. Ber 33). Danak zeure menbeko / ein nai dozuzala. Kk Ab II 84. Zârrez birrumetu danez gero / menbeko darabil lênak. 'Es juguete del pasado' . Ldi BB 148. Lekaretxeko Aba nagusi / ta bere menbekoeri. Enb 85 (147 menpeko). Menpekuak jaun on eta zuzentzat ixango dabe euki. Otx 100. Jaunak geure menpeko / egin eban lurra. Gand Elorri 158. Bakotxa da nagosi ta menpeko; iñor ez goian, edota guztiak. Erkiag BatB 173. Kezka onek bere menpeko zerabilen. Zait Plat 117. Jainkoak aske egin zuan anai bat, bere menpeko jarri bear besteak. Ataño TxanKan 103. Sendi, erri, agintari ta menpekoen biotzak ase. Onaind STeresa 51.
v. tbn. CrIc 32. Gco II 32. Arr GB 90. Itz Azald 136. Kortazar Serm 341. Mde HaurB 37. Or, Leon, Ker e IBe Mt 8, 9. NEtx Nola 34. Etxde JJ 106. Izeta DirG 97. Vill Jaink 93. BEnb NereA 103. Casve SGrazi 154.
benpeko.
"
Bide guzia hartuz joan da (BN-arb) [...] bide guzia benpeko artuta (G-azp)"
Gte Erd 247.
Subordinado, inferior; súbdito; siervo. "Esclavo" , "vasallo", "siervo" Lar y Añ. v. mendeko. Tr. Documentado en autores occidentales desde la segunda mitad del s. XVIII, así como en Inza (Azalp 88), Izeta, y los septentrionales Inchauspe (Hil 108), J. Etchepare, Leon, Mirande y Casenave. Usan la var. menbeko Kirikiño, Enbeita y Lizardi. En DFrec hay 31 ejs. de menpeko, todos ellos meridionales.
Lege egiazkoa utzi, ta bere menpekoentzat lege berri bat asmatzen zuala. Ub 70. Arerio gogor onen serbitzari, ta men-pekoa izatea. Añ LoraS 117. Zetako nai dozu izan ugazaba ain gogor orren menpeko edo esklabo? Astar II 227. Milla baserri-etxe bezalatsu kontatzen dira Donostiaren menpekoak. Izt C 181. Zu zara demonioaren serbitzari ta menpekua. Ur MarIl 26s. Gernika ikusten dot / Oraiñ goratua, / Ez dozulako gura / Berau menpekua, / Ezpada izan dedin / Gure gurasua. AB AmaE 181. Jesukristoren lege santua predikatzeko asmuan Sultanari ta bere menpekuai. Bv AsL 203. Ogei menpeko [...] eukazan etxaguntzan. Echta Jos 335. Menpeko batzuek xirula joiten zeieten. JE Bur 93 (v. tbn. Ber 33). Danak zeure menbeko / ein nai dozuzala. Kk Ab II 84. Zârrez birrumetu danez gero / menbeko darabil lênak. 'Es juguete del pasado' . Ldi BB 148. Lekaretxeko Aba nagusi / ta bere menbekoeri. Enb 85 (147 menpeko). Menpekuak jaun on eta zuzentzat ixango dabe euki. Otx 100. Jaunak geure menpeko / egin eban lurra. Gand Elorri 158. Bakotxa da nagosi ta menpeko; iñor ez goian, edota guztiak. Erkiag BatB 173. Kezka onek bere menpeko zerabilen. Zait Plat 117. Jainkoak aske egin zuan anai bat, bere menpeko jarri bear besteak. Ataño TxanKan 103. Sendi, erri, agintari ta menpekoen biotzak ase. Onaind STeresa 51.
v. tbn. CrIc 32. Gco II 32. Arr GB 90. Itz Azald 136. Kortazar Serm 341. Mde HaurB 37. Or, Leon, Ker e IBe Mt 8, 9. NEtx Nola 34. Etxde JJ 106. Izeta DirG 97. Vill Jaink 93. BEnb NereA 103. Casve SGrazi 154.
azpiadiera-1.1.1
(Precedido de dat.).
Zure liburuaren aginpideari menpeko zaizkion mintzoetan. "Subiectis auctoritate libri tui" . Or Aitork 406. Oieri gogo-menpeko zaizkienak. "Spiritaliter subduntur eis" . Ib. 405. Ementxe dago, makur edo zuzen, bizitzako legeari menpeko. Gand Elorri 30.
Zure liburuaren aginpideari menpeko zaizkion mintzoetan. "Subiectis auctoritate libri tui" . Or Aitork 406. Oieri gogo-menpeko zaizkienak. "Spiritaliter subduntur eis" . Ib. 405. Ementxe dago, makur edo zuzen, bizitzako legeari menpeko. Gand Elorri 30.
azpiadiera-1.1.2
azpiadiera-1.2
2.
"Possesivo, pronombre"
Lar.
Ortizen edo izen elkar menpekoak. " Pronombres o adjetivos posesivos" . DicM 26.
Ortizen edo izen elkar menpekoak. " Pronombres o adjetivos posesivos" . DicM 26.
sense-2
II.
(Sust.).
azpiadiera-2.1
Servidumbre.
v. menpekotasun.
Balditzen zan ene menpekoaz. "Servitutem meam" . Or Aitork 147.
Balditzen zan ene menpekoaz. "Servitutem meam" . Or Aitork 147.
menpeko
-
menpeko....
-
I. (Adj.). 1. (V, G, L, BN, S; Lar, Añ,...
-
1. (V, G, L, BN, S; Lar, Añ, vEys, Dv (...
-
2. "Possesivo, pronombre" Lar. Ortizen e...
-
II. (Sust.). Servidumbre. v. menpekotasu...
-
Servidumbre. v. menpekotasun. Balditzen ...
<< margatz 0 / 0 nagusi >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
