Harremana

    OEH - Bilaketa

    946 emaitza ugari bilaketarentzat

    Sarrera buruan (8)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    ganadu.
    sense-1
    (G-azp; VP 17r, Lar, Añ), ganado (AN-ilzarb), ganau (V-gip, G-azp), ganaru Ref.: Bon-Ond 315; Gand Eusk 1956, 222; Etxba Eib y Elexp Berg (ganau); Gketx Loiola; ZestErret (ganau) .
     Ganado (empleado bien en sing., o bien en pl.: ganaduak 'el ganado'; se refiere sobre todo al vacuno; puede incluir tbn. al lanar (cf. infra GANADU LANADUN y, p.ej., And AUzta), pero a veces éste queda expresamente excluido: cf. Bv AsL 180: artalde ta ganaduak). "Txakur ganaduak gordetzekoa, mastín" VP 17r. "Ganado en general" Lar y Añ. "Idulenzia egunean ganauak eta persona guztiak erretiraiteko illundu orduko demoniuan gaua dala ta (V-gip)" Gand Eusk 1956, 222. "Etzegoan gaur ganadu-eske aundirik" Gketx Loiola (s.v. eske). "Aurtengo jela onek igurtzi txaarra eman dio ardi-ganaduari" Ib. (s.v. igurtzi). "Baserri artako ganauak beti ule fiña eta argixa, el ganado de aquel caserío [...]" Etxba Eib. "Ganado vacuno. Basarrixan eztao bakaziñoik, egunero gobernau biha die ganauak eta. Ganauak gobernau, ganau-lanak egin" Elexp Berg. v. abere, azienda. Tr. Propio de la tradición meridional, se encuentra desde Lazarraga; su uso desciende notablemente a partir de la 1.a mitad del s. XIX, pero parece recuperarse después. En DFrec hay 45 ejs. de ganadu, meridionales.
    Gizon aberaspategaz jarri zan, nun bere ganadua goardaetan eben. Lazarraga A, 1146v. [Abelek] ganado zuen oberenetarik eskojiturik. Ber Trat 16v. Zu guardatuko zara ganado atratzean emendik. (Guesálaz, 1652). ReinEusk2 165. Zazpi urte ganadutan ta garitan ezin obeak. Mb IArg I 393. Ganadua zaitzen. Cb Eg II 181. [Ezpata eulijak] txit barrena sartzen deutse / izpi berenua / gogorra izan arren / ganaduben narruba. DurPl 80. Abere edo ganadu bategaz egin dan pekatuba. Mg CO 145 (CC 103 ganadu edo animaliaren batekin). Osotoro urratu zitzala Amalezitak, andiri, ta txikiri, ez eta ganaduai-ere, barkatzen etziela. AA III 629. Ardura geijago daukeela kortako ganadubakaz, seme alabaakaz baño? JJMg BasEsc 126. Noberagazko, naturaleziaren kontrako, sodomijako, ganadubagazko, berbazko ta kantazko pekatu loi guztien desiua. fB Ic II 269. Naboa ta berarra / ganaduentzako. Zav Fab, RIEV 1909, 38. Artzai maiteak, zorion, / [...] utzi agudo txabolak / eta zuben ganadubak. Echag 123. Zimaurra izateko biar da ganadua. Ur Dial 45 (It elea, Dv abere, Ip hazienda). Etzaie suertatu / ganadu alferra; / orra Pasaiarentzat / onra bat ederra: / zezenak jokatu du / puñalean gerra. Xe 206. Mendira egiten zuten / iñoiz errebista, / larre-ganaduakin / disgustua maiz-ta. Ud 99. Zintzarri abentzako ez da Donostian ganaduik faltako, beia ez bada ere izango da astoen bat. Alz STFer 124. Ganadubak gobernatu. Moc Damu 6. Jaio da Jesus ona / ganadu artian. (V-ger). Balad 200. Emen, ganadurik aberatsena ardia da. And AUzta 85. Urbiako zelaietan ganadua sartzea libre duten erriak. Ib. 39n. Ganaduak daukaten adimentua! Ib. 66. Ganadua ere asko edukitzen zuten: bei, txal, asto, ollo, koneju, uso eta abar. Salav 27. Iriyari jardute'ira / gañetik akulka / ganauak pagatu biar / itzaiaren kulpa. Lizaso ( in Uzt Noiz 31 ). Da etxeko ganaduan / ere alako moduan; / jelatutako arbi pixka bat / dute itxute onduan. Uzt Sas 89. Ganadu asko ibiltzen omen zan mendian. BAyerbe 129. Ogei ganau kortan. Gerrika 159.
    v. tbn. VMg XII. Astar II 70. Añ EL2 151. It Dial 67. Lard 127. Zab Gabon 39. AB AmaE 285. Sor Bar 103. Tx B 16 (en otra versión azienda). Anab Usauri 97. Basarri 142. Vill Jaink 142. Erkiag BatB 53. Mattin 48. TxGarm BordaB 128. BAyerbe 24. FEtxeb 44. Insausti 85. Albeniz 28. Ganau: CrIc 63. Mg CO 188. AB AmaE 235. JAIraz Bizia 15. SM Zirik 94. Ganaru: Xe 298.
    azpiadiera-1.1
    Animal en gral. "Animal, bestia" Añ.
    Jaten eta edaten ganadu desenfrenatuat bezala. (Goñi, s. XVIII). FLV 1989, 106. Au da ganaduak edo zentzugabeko animaliak berak egiten ez duena. AA III 345. Alberdanian ganaduen eran iñauterian. Ib. 631. Onako naturalezazko gurarijetan [...] ganadubak eta geu bardinak gariala. fB Ic II 252. Arkakusuak dira ganadu ariñak. Noe 120. Nere ganadu onek / izena du Moxko, / zakur obiagorik / ez det erosko. Yanzi 54.
    azpiadiera-1.2
    (Como primer miembro de comp.).
    Ganadu aldriak legez, urteten dabee pekatarijeen umiak soinubagaz. fB Olg 76. Ganaru gauza saltzen. Alz STFer 113. Ganadu-zeregiñetara. Bilbao IpuiB 44. Ganadu-tratuan. Uzt Sas 236. Iñaxio ganadu-ganbela batzuk txukuntzen edo arreglatzen ari zan. TxGarm BordaB 120. Goizean beiak jetzi ta ganadu-lanak egin bearko dituk. JAzpiroz 56 (v. tbn. ganadu-lan TxGarm BordaB 127, AZink 40, Albeniz 26). Ganaduleku ederrak, terreno aundiak eta belar piña. BBarand 87. [Txakurrari] ganadu-ezur gogorrak eman. Ostolaiz 33. Ganaujira egiñez erakutsi euskuzan ganau eta gañerakuak. Gerrika 191.
    azpiadiera-1.3
    "Bicho, traste, elemento. Len formala zan baiña aspaldixan ganau ederra eindda dago " Elexp Berg. " Ganadu ederra da ori! (G-goi), ori bai ganaua! (G-azp-goi)" Gte Erd 285.
    Bai, aitatu dozuz ba ganau ona, grieguak! Kk Ab II 108. Ez uan ganadu ederra. JAzpiroz 36.
    azpiadiera-1.4
    (Ref. a personas, sin valor peyorativo). " Etxe-buelta earra ta lasaia, ganau gaztiak ta lasai askatzeko moukua " ZestErret (s.v. etxe-buelta ). " Eundo etsirik hartu gabeko ganauak zian haiek " Ib. (s.v. etsi ).
    azpiadiera-1.5
    (Uso pred.). " Etziok gaua earra! " ZestErret. " Lan pixkat agindu orduko ganau earra jarri dek! " Ib.
    azpisarrera-1
    GANADU HANDI. Ganado mayor.
    Toki apitetan eta amiltzak diranetan ez da ganadu andirik konbeni; toki zelaietan berriz ganadu andia obea da txikia baño. It Dial 73 (Ur ganadu andija; Dv azienda larria, Ip hazienda handia).
    azpisarrera-2
    GANADU-ASKA. "Ganau-aska, el pesebre del ganado. Ixko demonio horrek ganau-askia apurtu dau adarka" Elexp Berg.
    Belengo ganadu aska pobrian. fB Ic I 76.
    azpisarrera-3
    GANADU BELTZ (Mg Nom 68, Añ). "Urdea, ganaubelza (G), txarrija, belarluzea (V), marrano" Mg Nom 68. "Marrano, cochino [...] (G) ganau beltza" Añ (ganadu b. s.v. puerco). "Lechón, marrano, [...] (V) ganadu baltza" Ib.
    Sagar ustelak ganadu belzen orzera bota oi diran bezala. Mb IArg I 344. Bear du paratu ganza gezaa edo ganadu belzarena edo olloarena. BerastAzer 129. Batzuk esaten deutsee [txarrijari] [...] ganadubaltza, ez ain ondo, bada asko dira zurijak bere. Mg PAb 87 (v. tbn. CC 245 ganau b., 117 y 119 ganadu b. ). Ganadu beltzen eran, bazka loietan, ozalean ta ezkurrean bizitzea. AA III 303. Etxe moltzo txiki bat, ganau gorri ta baltz, taldeak an da emen. Gerrika 216.
    azpisarrera-4
    GANADU-FERIA. Feria de ganado.
    Elizondoko belardian ganadu-peria zan. Anab Poli 133.
    azpisarrera-5
    GANADU-GOBERNU. "Ganau-gobernuak, ganaduei egin beharreko lanak: jana eman, azpiak atera... Anaiak eitten dittu gurian ganau gobernuak" Elexp Berg.
    Ganau-gobernue eta kortie garbitute juanda. Gerrika 31.
    azpisarrera-6
    GANADU GORRI. "Ganado vacuno" Añ.
    Etxe moltzo txiki bat, ganau gorri ta baltz, taldeak an da emen. Gerrika 216.
    azpisarrera-7
    GANADU-JAN. Alimento del ganado.
    Sail txiki batzuk gorde ortako; / ori guztiz atsegin da, / gañontzekotan obe dezute / ganadu jana eginda. Basarri 142. Ganau-janak sortaka igoz. Auspoa 222, 11. Ganadu-jana ez gaiñerakoa ia dena. JAzpiroz 199.
    azpisarrera-8
    GANADU-JANARI. Alimento del ganado.
    Orren tokian naiko / ganadu-janari, / belarra izaten da / ona ta ugari. Uzt Sas 84.
    azpisarrera-9
    GANADU-JATEKO. Alimento del ganado. v. ganajateko.
    Ganadu jaatekua etxera batutia. fB Olg 57. Epaillaren atzenetan larri ibiliko giñan ganadu-jatekoa sortu eziñik. AZink 37. Ganau jatekuak egin eta morrala artu makillan, eta urteko saria kolkuan. Gerrika 28.
    azpisarrera-10
    GANADU-JATEN. Alimento del ganado.
    Ganadu-jatenak eta pentsuak ere saltzen zituan. Alkain Auspoa 91, 67. Orain artean ganau-jatenak / egiten egon al zera? Basarri Auspoa 296, 368.
    azpisarrera-11
    GANADU-JENDE. "Ganau jendea (G-azp-goi, AN-gip)" Gte Erd 181. "Ganau jende, ganadu-taldea, multzoa, piloa [...]. Ganau jende earrik bazakak" ZestErret.
    azpisarrera-12
    GANADU LANADUN. Ganado lanar.
    Eztaukazu ganadu lanadunik? Mg PAb 109 (en boca de Maisu Juan).
    azpisarrera-13
    GANADU-TALDE.
    " Ganadu-taldea, manada de ganado menor" VP 36r.
    azpisarrera-14
    GANADU TXIKI. Ganado menor. v. GANADU XEHE.
    Toki zelaietan berriz ganadu andia obea da txikia baño. It Dial 73 (Ur ganadu... txikija; Dv azienda... xehea, Ip hazienda... xehia).
    azpisarrera-15
    GANADU XEHE ( ganado xe AN-ilzarb ap. Bon-Ond 319), GANADU ZEHE ( ganadu ze Añ, A). "Ganado [...] cabrío y lanar, ganadu zea" Añ. "Ganadu zea, ganado lanar" A (s.v. ze). v. GANADU TXIKI.
    azpisarrera-16
    GANADU ZURDADUN. Ganado de cerda. v. GANADU BELTZ.
    Batzuk esaten deutsee [txarrijari] lauoñekua, bestiak belarluzia, beste batzuk ganau zurdaduna . Mg PAb 87.

    ganadu

    ganadu
    << galdu 0 / 0 gangel >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper