OEH - Bilaketa

916 emaitza ugalde bilaketarentzat

Sarrera buruan (7)


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 egoki.
tradizioa
Tr. Sólo hemos encontrado egogi en textos vizcaínos antiguos (Refranes de Garibay y RS ) y en Arrese Beitia; egokin aparece en el catecismo vizcaíno de Cardaberaz. La forma eroki aparece en algunos bersolaris guipuzcoanos (Xe 267, Tx B I 218, EusJok 139). Edoki se encuentra en Txirrita (B I 63). En DFrec hay 373 ejs. (5 sept.) de egoki .
sense-1
I . (Adj.).
azpiadiera-1.1
(V, G, AN, B, L; Lar, Mg PAbVoc , Añ, VocCB , Dv, H), egogi (V-gip), egokin , eroki , edoki . Ref.: A; Etxba Eib ; Iz ArOñ (egógixa); Asp Leiz ; EAEL 216; Gte Erd 2.
Adecuado, apropiado, conveniente; (sin referirse a una finalidad concreta) correcto, como debe ser. "Porción, congrua [...] puska egokia" Lar. "Egokia, a propósito, conveniente" LE UrtVoc (pero en el orig. sólo hallamos egoki 'estando'). "Gorputz aundia izan arrenik egokia du ba, aunque tiene mucho cuerpo es, sin embargo, proporcionado, bien parecido, buen tipo" Ayerb EEs 1914, 212.
Tr. Documentado ya en los refranes de Garibay, es utilizado sobre todo al Sur; al Norte se encuentra, hasta el s. XX, en Etcheberri de Ziburu, Duhalde, Goyhetche y Duvoisin, aumentando un poco su uso a partir de esa fecha. En los textos más antiguos es frecuente con un complemento en caso dativo (ondasun arimari egokiak, etc.), construcción ésta muy escasa en obras posteriores al s. XVIII.
Egogi Matxini mantua. RG A 47 (tbn. en Lar Cor 188 egoki). Egogi Matxini mantua, ta ez afari gertua. RS 160. Egoki arzari seda beloa. RIs 27. Eta har kontentamendu nekeei egokiak. EZ Man I 87. Bere lekhu egokira. EZ Man II 93. Fededun guziak partzoner dirala ondasun animari egokietan. CatBurg 19s. Nafarroako hitzen batzuek ekartzea, egokiak diranean eta besterik eztanean. Lar Carta a Mb 280. Beste gisako gauzak dira zerurako egokiak. Mb IArg I 222. Bere euskera klaru, egoki ta errikoai akomodatu ta zegokienean. Cb EBO 60. Erremedio portitzagoak ta gaitzari egokiagoak. Cb Eg III 388. Zeruko bidea erakusteko Maisu guztiz egokina zan. Cb CatV 66. Zein da Jainkoaren Seme egiazkoa eta egokia? Ub 127. Ez dira benetan egoki ta adjutubak neure gatxarentzat. Mg PAb 203. Mendía oreñarén / omendá egokía. LE Kop 135. Autu bear da ordu egoki bat. AA III 412. Erretreta horren egiteko denbora egokiena. Dh 64. Etzuen biaje au [santuak] / agitz egokia, / desluzitua dakar / berniza guztia. FrantzesB II 48. Sokratesen exenpluba da txito egokija aituteko. JJMg BasEsc 185. Esaera egoki eta epaira zorrotzak. Izt C 215. Yaio izan baninduk ni / Gaztai erreak hautsetik atheratzeko egoki. Gy 120. Atze bati ainbeste eskualdi ematea txit egoki ez dirudi. Lard 171. Guztiz egokija lurrak onduteko. Ur Dial 70 (It ona, Ip hun). Artuten baldin badituzube neurri egokijak etxe oneek obatuteko. (1861). BBatzarN 191. Bere gurutzea harturik ondotik ez darraitana, ez da enetzat egoki. Dv Mt 10, 38 (Lç, SalabBN digne, He on, TB, Leon, IBk, IBe gai, Ur diña, Ip hun). Mutil liraña, egokia eta galanta. Zab Gabon 52. Osagarri bat egogi eta adjutua. AB AmaE 113. Oraziorako toki bakar eta egokia zala. Bv AsL 142s. Adalbaldo guztiz zala egokia niretzat. Ag AL 111. Dagokion izena du: Justo. Egokiagorik inork ez. A Ardi 135. Baserritarren esakera oni deritxot egokijena Abar onen burutzat. Kk Ab I 107. Bazkun egoki bat sortu ta irastia erabagi zan. ForuAB 159. Bizibide egokia emotea. KIkV 67. Esku egokiko jostuna. ArgiDL 6. Deithura egokia. Ox 27. Ibañetako leporat igaiteko toki egokia. Zub 126. Hemen ez dute [...] ixtudiant gazteer eman jauntzi egoki bat. JE Ber 73. Ixen egokija, benetan. Otx 96. Bizkaiera giartsu-egokia oi darabil. Ldi IL 88. Eiz guztia begiztatzeko toki gaintxo egokienetan. JMB ELG 45. Animak garbitzeko egokiagoa. Ir YKBiz 65. Gaurko zeinbait dantzaren iduri egokia. Or Eus 138. Eskabide au oso egokia deritzait. "Atendible". EAEg 2-12-1936, 441. Arronten atseginetarako baizik egoki ez lizatekeena. Mde HaurB 37. Arras izen egokia izanen zen latinez. Zerb Azk 5. Nor ortarako egokiagorik? Erkiag Arran 88. Guztiz egokia deritzat onengatik erlijioari. Txill Let 120. Dontzella egoki bat bilatu diat andretzat. Arti Ipuin 77. Indartsuagoari egokia esatean [...] indartsuenari egoki zerizkiokena esan zuen. Zait Plat 132. Oietan luke birtuteak bere ordain egokia. Vill Jaink 97. Egin zuana arras egoki iruditu zitzaiola. Osk Kurl 14. Berbetaldi egokian. Alzola Atalak 89. Gizonari nekea asko gitxitzeko biderik egokiena. Gerrika 147. Ez ginuela gure artean beste apez bat ere "Bihotx" izena hoin egokia zuenik. Larre ArtzainE 284. Aizkolari batek, marka egiteko, egur egokia bear du. Albeniz 163. Aberatsek galera handirik gabe egin dezaketena, ordea, ez zaie behartsuei egoki. MIH 163.
v. tbn. Gco II 59. Echag 170. Bil 147. Arr GB 127. Aran SIgn 102. Sor Bar 61. Xe 168. Ud 61. Noe 55. JanEd I 94. Urruz Urz 16. AzpPr 75. Itz Azald 33. Goñi 107. ForuAG 337. Lh Yol 29. Alz Ram 125. ArgiDL 82. Inza Azalp 71. Muj PAm 24. Mok 13. Altuna 83. Jaukol Biozk 38. FIr 188. Enb 128. Tx B II 168. Ol Mc 6, 21. Lab EEguna 67. Eguzk GizAuz 43. ABar Goi 41. TAg Uzt 225. Munita 78. Etxde JJ 84. Bilbao IpuiB 8. BEnb NereA 196. JAIraz Bizia 77. Basarri 87. Anab Aprika 86. Izeta DirG 20. Gazt MusIx 7. Salav 45. Ibiñ Virgil 109. Alzola Atalak 82. Etxba Ibilt 478. NEtx LBB 21. Uzt Sas 39. Xa Odol 20. Berron Kijote 57. Etxabu Kontu 137. Onaind STeresa 124.
(Con reduplicación expresiva).
Gauz ok etziran egoki egokiak. Goñi 79. Izena ere egoki-egokia du. A Ardi 27s. Egoki-egokiak etorri zitzaizkidan pentsaera labur aiek. Txill Let 116. Egunkari saltzaille egoki-egokia ei zan Nikanor. Erkiag BatB 68. Egoki-egokia deritzait neri ere. NEtx LBB 44. Edergarriak politak dira eta egoki egokiak. MIH 169.
sense-2
II . (Adv.).
azpiadiera-2.1
(V-gip, AN-gip-larr; Lar), egogi. Ref.: Etxba Eib; Asp Leiz; Gte Erd 267. Adecuadamente, eficazmente; correctamente. "(A) propósito, irónicamente y burlándose, egoki, bai suertez ere " Lar. Tr. Documentado en textos meridionales desde mediados del siglo XIX (antes se encuentra un ej. de Larramendi). En algunos de los ejs. que citamos (especialmente con los verbos egon, etorri ) podría ser considerado más bien como adjetivo.
Emen ere zuek Gaztelauen erara hitzegin bear. Egoki ala fede. Lar Cor 152. Alor guztiak dauzka arreta andiarekin egoki ta zearo esituak. Izt C 26. Zein egoki eta argiro erakusten digun. Lard 371. Jainkoak guzia txit egoki zuzentzen eta maneratzen du. Arr GB 128. Aiñ goiro ederki-ta-egoki egiñ zuen. Aran SIgn 62. Esan zalako egi au egoki. AB AmaE 336. Egogi erantzunaz. Ib. 378. Franzesen erderan egoki itzegiten zualako. Bv AsL 25. Aurreko ertza oso egoki jasota. Ag G 164. Landubako lurrak egoki urratu. ForuAB 145. Zarraparra ta iskanbila egoki zeekatzeko. A Ardi 71. Ondo ixango litxake barrijak egin polito ta egoki. Kk Ab I 61. Obeki doakio, egokiago eldu zaio. FIr 186. Edoziñen aurreko / egoki jantziyak. Yanzi 180. Igi-almena ibilliaz erakusten bait-da egokien. Markiegi ( in Ldi IL 9 ). Eginbearra egoki ta txairo betetzeko. TAg Uzt 137. [Oroagindua] zuzen eta egoki betea izan dedilla nai degu. "Darle aplicación debida y eficaz" . EAEg 25-10-1936, 131. Erantzunak egoki zetozenean. Mde Pr 312. Egia ikusi zula ta egoki azaldu zula. Or Aitork 366. Egoki dagokiona lortzen. Erkiag Arran 110. Egoki zion Shakespearek. Txill Let 80. Joxek konpondu zituan gauzak, egoki asko. Ugalde Iltz 25. Egoki esana. Vill Jaink 53. Egokiago azaldu ditekena. Ibiñ Virgil 25. Egoki aukeratuta. Alzola Atalak 91. Nere ipuirako oso egoki etorriko baitira. NEtx LBB 116. Bai egoki esana. Alkain 103. Egoki jokatuz gero, apostolutzarako bide bat da. Onaind STeresa 52. Kanporaketa geienetan egoki moldatu nintzala esaten didate. Zendoia 55. Biziro egoki adierazi zituen. MIH 339.
v. tbn. Bil 30. PE 21. Ud 61. Apaol 97. Itz Azald 162. EusJok 94. KIkV 57. KIkG 39. Inza Azalp 139. Muj PAm 25. Tx B I 233. MendaroTx 133. Lab EEguna 113. JMB ELG 25. Zait Sof 128. JAIraz Bizia 67. Munita 16. Lek SClar 120. Etxde JJ 87. Gand Elorri 138. MAtx Gazt 38. Etxba Ibilt 457. Olea 91. Uzt Sas 220. Berron Kijote 55.
azpiadiera-2.1.1
(Con reduplicación expresiva).
Itz argiak eta garbiak egoki-egoki jarriaz. Berron Kijote 22.
sense-3
III . (Sust.).
azpiadiera-3.1
1. (Lar ( Dv ), H).
Propiedad, cualidad, característica. "Calidad, propiedad de la cosa" , "propiedad, genio, condición" Lar. "Propio de cada uno, cuando viene sin sustantivo [...]. Es propio de los hombres el errar, gizonen egokia da utsegitea " Ib.
Izarkindea deitzen diogu izarren egokiak irakasten dituen jakindeari. Lar DT XLIX. Ala egotsi zion [Jaungoikoak] San Agustiñen argi oni egoki-auxe: egin zuen argi utsa. Lar SAgust 12. Ark erakusten dizkitzu gai aundi onen saiets guztiak, ark egoki santuak, ark ekarrai ezti ezti, gozo gozoak. Lar Carta a Mb 277. Onen [Jesusen] berria zuten Profetak esaten zituzten ta banatzen haren egokiak. Mb JBDev 324.
azpiadiera-3.2
2. (V ap. A ; Lar, H).
Tarea, cometido. "Incumbencia" Lar, . "Devoir, obligation propre, personelle" H. "Tarea que se le ha asignado a uno" A.
azpiadiera-3.2.1
(Tras bere, etc.). "(Hacer su) deber, bere egokia egin " Lar. " Bere egokiak bakhotxak egin bitza, que chacun fasse les devoirs qui le regardent" H.
Atzeskuak bere ezeban txarto egin beren egokia. A BGuzur 115.
azpiadiera-3.3
3. egogi (V-gip). "Egógi aundíxa eukan, tenía gran habilidad" Iz ArOñ.
azpiadiera-3.4
4. "Importancia, kontuzko gauza, egokia, ansizkoa " . v. egokida.
azpisarrera-1
EGOKIXEAGO.
a) Algo más adecuado.
A, eman bazizkiran / gure Jaungoikoak / egokixiagoak / nere bi zankoak! It Fab 90.
b) Algo más adecuadamente.
Egokixeago mintzatuko nintzake ni. Berron Kijote 187.
azpisarrera-2
EGOKIZ. Adecuadamente.
Ona non dezun gaia, munduan den kontuzena izatez, ta egokiz erabilli bear dana. Lar Carta a Mb 277. Kirikiñok erantzun / dautse bai egokiz. Enb 192. Egokiz jarriak dirudite. Anab Aprika 86.
azpisarrera-3
EGOKIZKO. Adecuado.
Itz gogorrak bigunduteko egokizko era batzuk. Ag Kr 7. Olertia, edo ark egokizko yantzia baitun neurtitza beintzat, ez-aintzakotzat emanaz. Ldi IL 35.
egoki
<< eginbehar 0 / 0 egon >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper