OEH - Bilaketa
67 emaitza ubel bilaketarentzat
Sarrera buruan (7)
Sarrera osoan (60)
- amarratu
- anoki
- arantza
- argi
- 1 armin
- 1 aro
- 1 arrosa
- barrunbe
- bartuhal
- begitarte
- beilegitu
- belztu
- betondo
- birrehundu
- bular
- 1 dundu
- eragintza
- 3 erromero
- eskulantze
- ez
- goibel
- 3 gorbel
- gorri
- haserrego
- hauts
- 1 hede
- hezur
- hiruoin
- 2 hori
- hosto
- jazinto
- kalipu
- kare
- lili
- 1 lits
- margokera
- matela
- neketsu
- odoltsu
- oinaze
- oskorri
- 1 poto
- puzgotu
- 1 saio
- 1 sega
- sudur
- sumindu
- ubal
- ubelori
- ubeloritu
- uel
- ugel
- uhal
- ur
- urdindu
- 1 zain
- zimurtsu
- zorroztun
- zotz
- 1 zurbil
goiburua
matela.
etimologikoa
Etim. En último término de lat. *maxella . De vasc. maxela, tomado como diminutivo, se habrá llegado, a través de mattela, a un supuesto primitivo mat(h)ela .
sense-1
1.
(AN-5vill-ulz-erro-burg, L-sar, B, BN, Ae, Sal, S; SP, Lar, Aq 604 (AN), Izt 22v, H; -th- Ht VocGr 376, Arch VocGr, VocBN
, Gèze, Dv, H),
matel (AN-ulz-mer, L-ain, B, BN, Ae; -th- Lecl),
matail (
-all AN-larr-5vill-araq-ulz; Izt 22v (-all)),
matala (H (V, G))
Ref.:
Bon-Ond 139;
VocPir
226;
A (matel);
Lrq (mathela);
Iz Ulz (matéla);
Echaide Nav 130;
Gte Erd 225
.
Carrillo, mejilla. " Matela ostokiak (BN-lab), carrillos frescos y rollizos" A. " Mathela, augmentatif de maxela " Lrq. En S, Sal y R (sg. A) significa "carrillo grande", a diferencia de mazela y maxela "carrillo pequeñito". v. masaila. Tr. Documentado desde el s. XVI en textos orientales. Hay algún ej. occidental en el s. XX. La forma matail se encuentra en Orixe y T. Agirre (Uzt 157).
Eztuk plazerik artuko eure ardankopa <-çopa> mateleki. "Con tus maxilas de copa en vino" . (Pamplona, 1556) ReinEusk2 92. Baldin norbeitek io baheza eure eskuineko mathelán. Lç Mt 5, 39 (TB, Dv mat(h)ela; He, Ur (V), Ker matraila, HeH mazela, Ur, Or, IBk, IBe masail, Ip, Hual maxela, Echn mazel, Ol matsail). Presuna ianzaharrak, mathela gogortuak edo horzkitua dagoenak. Ax 490 (V 317). Zure matel bietan / ondo ifinirik [jazmiña eta karmiña] . Gamiz 204. Berzéak zafladabát / mateléan ematén. LE Kop 167. Ekhiak bezala brillatzen ahien mathelen kolorik. Etch 524. Mathela lodi eta molde on batetakoak. Elsb Fram 166. Ikusi bazinute hunen min izigarria, nolakoa zen! [...] gorri, beltz, ubel, halako zain batzuek zaukatela matelari. HU Aurp 186. Bi musu eman diozkat bere matela gorriño hetan. Barb Sup 54. Matail bakoitzetan xuloa. Or Mi 7. Matel beroan hotx bat senditu nuen. JEtchep 111.
v. tbn. Arch Gram 56. JE Bur 29 (Ber 71 matel). Zub 94. Zerb IxtS 36. Matel: Iratz 118. Osk Kurl 184.
Carrillo, mejilla. " Matela ostokiak (BN-lab), carrillos frescos y rollizos" A. " Mathela, augmentatif de maxela " Lrq. En S, Sal y R (sg. A) significa "carrillo grande", a diferencia de mazela y maxela "carrillo pequeñito". v. masaila. Tr. Documentado desde el s. XVI en textos orientales. Hay algún ej. occidental en el s. XX. La forma matail se encuentra en Orixe y T. Agirre (Uzt 157).
Eztuk plazerik artuko eure ardankopa <-çopa> mateleki. "Con tus maxilas de copa en vino" . (Pamplona, 1556) ReinEusk2 92. Baldin norbeitek io baheza eure eskuineko mathelán. Lç Mt 5, 39 (TB, Dv mat(h)ela; He, Ur (V), Ker matraila, HeH mazela, Ur, Or, IBk, IBe masail, Ip, Hual maxela, Echn mazel, Ol matsail). Presuna ianzaharrak, mathela gogortuak edo horzkitua dagoenak. Ax 490 (V 317). Zure matel bietan / ondo ifinirik [jazmiña eta karmiña] . Gamiz 204. Berzéak zafladabát / mateléan ematén. LE Kop 167. Ekhiak bezala brillatzen ahien mathelen kolorik. Etch 524. Mathela lodi eta molde on batetakoak. Elsb Fram 166. Ikusi bazinute hunen min izigarria, nolakoa zen! [...] gorri, beltz, ubel, halako zain batzuek zaukatela matelari. HU Aurp 186. Bi musu eman diozkat bere matela gorriño hetan. Barb Sup 54. Matail bakoitzetan xuloa. Or Mi 7. Matel beroan hotx bat senditu nuen. JEtchep 111.
v. tbn. Arch Gram 56. JE Bur 29 (Ber 71 matel). Zub 94. Zerb IxtS 36. Matel: Iratz 118. Osk Kurl 184.
sense-2
2.
Mandíbula.
v. matelezur.
Eta aldiz mathelak / ber kolpiaz [otsoari] jauzerazten. Arch Fab 169.
Eta aldiz mathelak / ber kolpiaz [otsoari] jauzerazten. Arch Fab 169.
sense-3
3.
"Joue, partie latérale, ordinairement plate d'un objet qui présente deux faces. Xirrita baten bi matelak, les deux joues d'une poulie"
H.
Gasnaren bi mathelak hurbiltzen dituzte suiari. GH 1935, 13.
Gasnaren bi mathelak hurbiltzen dituzte suiari. GH 1935, 13.
azpisarrera-1
MATELA-HEZUR.
v. matelezur.
azpisarrera-2
MATELA-GAIN.
Mejilla.
Matail-gañetako sukarra itzali eziñik. TAg Uzt 60.
Matail-gañetako sukarra itzali eziñik. TAg Uzt 60.
azpisarrera-3
MATELA-GORRI (BN ap. A).
a)
Variedad de ciruela.
b)
(Uso pred.). (Estar, etc.) con las mejillas coloradas.
Neska gazte batzuk, beoka zurien gañean zangalatrau datoz laugainka, bular-arnaska ta matail-gorri. Or Mi 49.
Neska gazte batzuk, beoka zurien gañean zangalatrau datoz laugainka, bular-arnaska ta matail-gorri. Or Mi 49.
azpisarrera-4
MATELA-GORRIÑO.
De mejillas coloradas.
Neskato gazte gurbil, eder, mathela gorriño bat. JE Ber 35.
Neskato gazte gurbil, eder, mathela gorriño bat. JE Ber 35.
azpisarrera-5
MATELA-KOSKO.
Pómulo.
Matela koskoak gorri gorriñoa. JE Bur 80.
Matela koskoak gorri gorriñoa. JE Bur 80.
azpisarrera-6
MATELA-ON.
Glotón, de buenos carrillos. "Dijo a la mujer del acusado, o suciaza, matelona" (Pamploa, 1554). LexHNav I 108.
Glotón, de buenos carrillos. "Dijo a la mujer del acusado, o suciaza, matelona" (Pamploa, 1554). LexHNav I 108.
azpisarrera-7
MATELA-OSKI.
v. mateloski.
azpisarrera-8
MATTELA
(Forma con palat. expresiva).
Xapetendeiko Jondaene sagar mattela horitu batek ginituen tentatuko. Larre ArtzainE 43.
Xapetendeiko Jondaene sagar mattela horitu batek ginituen tentatuko. Larre ArtzainE 43.
matela
-
matela....
-
Etim. En último término de lat. *maxel...
-
1. (AN-5vill-ulz-erro-burg, L-sar, B, BN...
-
2. Mandíbula. v. matelezur. Eta aldiz m...
-
3. "Joue, partie latérale, ordinairemen...
-
MATELA-HEZUR. v. matelezur....
-
MATELA-GAIN. Mejilla. Matail-gañetako s...
-
MATELA-GORRI (BN ap. A). a) Variedad de ...
-
MATELA-GORRIÑO. De mejillas coloradas. ...
-
MATELA-KOSKO. Pómulo. Matela koskoak go...
-
MATELA-ON. Glotón, de buenos carrillos....
-
MATELA-OSKI. v. mateloski....
-
MATTELA (Forma con palat. expresiva). Xa...
<< margokera 0 / 0 neketsu >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
