OEH - Bilaketa

471 emaitza te bilaketarentzat

Sarrera buruan (8)


Sarrera osoan (463)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
martxa.
tradizioa
Tr. Documentado en textos meridionales desde mediados del s. XIX y en Revol, Monho, Bordel, Etchebarne y Larre. La forma general es martxa ; hay martxe en J. I. Arana y (probablemente forzado por la rima) en Bordel. En DFrec hay 32 ejs., meridionales.
sense-1
1. (Lar (+ -ea det.), ), martxe.
Marcha, recorrido. "Marcha, es voz bascongada, martxa, martxea [...] de marra, línea, raya, y de txea, menuda, delicada" Lar.
Esnatu ginduzten sarjentoak, esanaz, [...] presta gindezela martxarako . Zab Gabon 54. Onerañokoa zan / gaurko nere martxa, / biyar arte, etxekoandre, / mallo ori altxa. Tx B 49. Etzan gaitz igartzen tenore aietan norako martxa zeraman. Etxde JJ 216. Ar-arazi ginituzten jimnaztika eta martxa eta holako egiten. Etchebarne 81. Eguraldiak laguntzen bazuan, egunero martxa bera. Albeniz 27.
azpiadiera-1.1
Marcha, tendencia, curso; velocidad.
Bakoitzak geren martxari zuzen / bier diyogu segitu. EusJok 147. Mundu onetan dijuan martxa / etzait askorik gustatzen. Tx B II 95 (v. tbn. I 139). Kondairak badu berezko bide bat, martxa bat, gizonen alegiñak gora-bera. Vill Jaink 169. Aztu dirade [kamiotako ibilleran] legezko martxak, / bukatu pazientziak. MMant 44. Bariaren martxa geroien oñezko eta kotxek. Gerrika 165. Nola egur gogorretan ala bigunetan, neurri-neurrian zaindu [aizkolariak] bere martxa. Insausti 261. Martxa bat artu ta segi bukatu arte. Albeniz 74 (cf. infra MARTXA HARTU). Bereala konturatu nintzan martxa artan etzegoala abuantatzerik. Ib. 81. Daramagun martxan, laster esan beharko da [...] euskaldun guztiok euskalduntzat zeuzkaten hitzak euskal hitz direla. MEIG VII 44. (cf. infra MARTXA HONETAN)
azpiadiera-1.1.1
Marcha, cada una de las velocidades de un vehículo.
Iñoz enitzen arduratu zer egin biar jakon [kotxia] martxan ipinteko, ez martxak aldatzeko. Gerrika 161. Martxatik atara eta eskuko galgie emon neutsan. Ib. 163.
azpiadiera-1.2
(Tema nudo; cf. infra MARTXA HARTU, MARTXA EMAN).
Bitoria aldera / berehala martxe, / uste ginuen hiltzen / ginuztela hantxe. Bordel 48. Orotara bildu ziren hogoi bat, eta martxa. Etchebarne 77. Arto trago bat eginda, martxa berriz. BBarand 148. Zerran ari nintzan tokitik martxa, egur gaiñetik aal nuen moduan pasata. Zendoia 85.
v. tbn. JAzpiroz 173. Albeniz 50.
sense-2
2. Procedimiento.
Justiziaren martxa. "Procédure" . Revol 64. Gazte zerala ikasi dezu / murmuraziyoko martxa, / zure esana sinistekotan / geienak badegu tatxa. Tx B I 266. Urrengo jaiean ere, betiko martxa, neskatxen bati laguntzeagatik, aldapak gora. Ataño TxanKan 127. Maite dutenen igasi eta ez dutenen atzetik. Ezkondu nai dunarentzat martxa kaskarra. Ib. 134. Gaia nahikoa bildu nuen, bai paperean eta bai casette-tan, baina gero, bilduak edo bildu ustekoak argitaratzerakoan, ez nuen ohiturazko martxa segitu. MEIG VI 138.
azpiadiera-2.1
Funcionamiento, organización, actividad.
Pakoren lanerako zintzotasunak eta begi argiak zuzen zeraman edaritegiko martxa. NEtx LBB 63. Anai zarra oker dabil / itxasoko martxan, / bildurra banuen zu- / zenduko ez ote zan. Basarri ( in Uzt Noiz 78 ). Iraetan e ipiñi dute / martxa ikaragarria, / bertarako ainbat lanekin eta / orain ondo da erria. Uzt Sas 56. Gure etxeko martxa guk bezin ondo daki. TxGarm BordaB 178. Ganadu asko eta martxa izugarria omen daukate. Ib. 128. Emengo martxa ongi / ikasi diegu. Insausti 59.
3. Marcha (pieza musical).
Kantabren martxa. Monho 108. Martxa edo ibil berdiña. Echag 246 (tít.). Goizetik datoz jardiñeruak / kantatzen martxa berriya. Ib. 59. San Inazioren martxa. It Fab 201. San Inazio Loiolakoaren ibilineurria edo martxea. Aran SIgn 215. Azaltzen da Martzelino mutill koxkorra, txistuka egun ontan etorri dan batolloien martxa. Sor Gabon 48. Gizon bi, San Inazio martxa joaz, bata txirolarekin eta bestea atabalarekin. Apaol 122s. Jarri etzak ba jesuiten martxa alu ori kantatzen. ABar Goi 31. Musikalariak kaskarot-martxa jotzen zuten. Etxde JJ 173. Organuan eztai-martxa. NEtx LBB 140. Eleiz-birian martxa jotzeko. Uzt Sas 105. Ureñak pieza batzuk atara zituan, batez be pasodoble
edo martxak. Etxabu Kontu 28. Bideak oro betetzen zituztela beren armadako martxa eta kantu gogor, bortitz eta ausartez. Larre ArtzainE 136. Abiatzerakoan, Chileko martxa hasi nuen. Irmo jarri ziren, negarrez batzuek. MEIG I 60.
v. tbn. Izt C 502. Ag G 187. EEs 1913, 107. Auspoa 77-78, 19. Zendoia 56.
azpisarrera-1
MARTXA HARTU. a) Partir, encaminarse.
Amerikara martxa artu nuan / sarturik barku batean. Auspoa 135, 117. Nekez baño ezpada bere / emo'ebanian berbia, / bengo-benguan presentau jaken / martxie artzeko kotxia. Auspoa 142, 67. Ta oaiñ Itali aldeko martxa artuko te dun (AN-gip). PPer FLV 1987, 188. Arribidera irten eta errirako martxa artu nuan. AZink 80. Etxerako martxa artu nuan. Albeniz 249.
b) Hacerse cargo de, tomar la dirección de.
Etxean mutilletan zaarrena nintzalarik, etxeko martxa, baserrikoa alegia, neronek artu nuan. Insausti 17.
(Tras gen.). Hacerse cargo de los asuntos de.
Semea aitaren martxa artzen ari zala-ta, onera jira bat egiteko asmotan zeuden senar-emazteak. TxGarm BordaB 58.
azpisarrera-2
MARTXA EGIN (G-azp).
Marcharse. "Joan. Haize fiña zion da laiste martxa inberkoñau " ZestErret.
azpisarrera-3
MARTXA EMAN. Dirigirse, ir.
Atzera eman zuen martxa, kaminoan buelta eginik. Arti Ipuin 78.
azpisarrera-4
MARTXAN. En marcha, en funcionamiento.
Trena martxan asi zanian. SM Zirik 90. Ipiñi eban martxan erlojuori. Ib. 67. Iñoiz gertatu izan zan txoperra martxan lurreratzea. Erkiag BatB 44. Berriz martxan jarri ta lagunetara joan giñan. BBarand 123 (v. tbn. martxan jarri Ataño TxanKan 187, TxGarm BordaB 149, Zendoia 109, Insausti 146, Albeniz 76). Denda barri ori martxan ipini ebanien. Gerrika 155. Beren moto xaharrak ez beti martxan. Larre ArtzainE 27. Pedro Gallo izeneko zerra-tallerra eta muebleria zegoan martxan. Albeniz 221.
azpisarrera-5
MARTXA HONETAN. A este paso. v. ORAINGO MARTXAN.
Martxa onetan laister nerekin / dauzkat aberastasunak. Auspoa 77-78, 265. Mundua onek martxa onetan / ez dakarki gauz onikan. Alkain 103. Zakurran ipurtzuloko abertzalea eiñen dun au, azkenen, martxa ontan seitzen bado. (AN-gip). PPer FLV 1987, 190.
azpisarrera-6
MARTXA TXIKITU. Reducir la velocidad. "Zoazi emekiago, arraposki (BN-arb), kotxeak martxa ttikitu du (AN-gip)" Gte Erd 145.
azpisarrera-7
ORAINGO MARTXAN. A este paso.
Oingo martxan laster izangotxuk gizonak iretargian. SM Zirik 23.
martxa
<< maneiatu 0 / 0 mehartu >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper