OEH - Bilaketa

409 emaitza talde bilaketarentzat

Sarrera buruan (61)


Sarrera osoan (348)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
zaintzaile.
tradizioa
Tr. Los guipuzcoanos --tbn. Mendiburu y algunos otros autores alto-navarros-- usan generalmente zaitza(i)lle (aunque cf. zaintzalle en Iztueta). Al Norte domina la forma zaintzale; hay zaintzaile en Duvoisin y Lapeyre. En la tradición meridional hay formas en -ale en Legaz, G. Manterola, ArgiDL, KIkG y Villasante, en todos ellos, salvo Legaz, junto a -alle . En algún caso puede tratarse de errata, como seguramente lo es zaitzale enProp. En DFrec hay 23 ejs. de zaintzaile, 9 de zaintzaille y 4, septentrionales, de zaintzale.
sense-1
1. (V-gip, L; Lar, Dv, H), zaintzaila, zaintzale (L-côte-sar, B, BN-lab), zaitzaile (-alle Lar, Añ (G, AN), H), zaitzale (), zeintzaile Ref.: A (zaintzaile, zaintzale); AtSac 50; Iz ArOñ (saintari); Etxba Eib .
Guardián, custodio, protector; guardia, vigilante. "Custodio, [...] zaitzallea " , "pedagogo, ayo, [...] zaitzallea", etc. Lar y Añ. "Abacero, el que cuida de la abacería, janaritegiaren zaia, zaina, zaintzallea " Lar. "Guardián. Zaintzale ona den lekuan eztu neork deus ebatsiko " A. Cf. Lar (s.v. guarda): "Zaia y zaina vienen comúnmente en composición y pospuestos [...], pero zaitzallea y begiralea vienen también fuera de composición".
Zer ez die zor txitoak olloari, aurrak bere zaitzalleari. Mb OtGai I 22. Dei egijozu zure Aingerubari, zeure zainzailiari, zeure jaoliari. Astar II 290. Badituzue zaintzaleak; zoazte, eta [hobia] zainaraz zazue nahi duzuen bezala. TB Mt 27, 65 (Dv, Ker, IBk zaintzaile, SalabBN zainzale, Leon zaintzale; Lç, He goarda, Ip begirari, Ur gordetzalle, Ur (V) jaola, IBe goardia ). Azinda beltz zaintzale jartzera. Jaur 125. Izan zan Fernando seigarrenaren gorputz ta gela-zaintzalle. Izt C 456. Errege Fededunen Ganbarako idukitegiaren zaintzalle nagusi. Ib. 455. Españako Erresuma andiaren zaintzalle, eta gordeleku beti izan, ta izango ere diran Gipuzkoako mendi gogoangarri oek. Ib. 33. Herriko urde guziak bi edo hiru zaintzaileekin igortzen dituzte oihanera. Dv Lab 284. Berek eman zituzten zaintzaleak hobian. Hb Egia 86. Maastiaren zaitzalliak ikusi zuan. Bv AsL 132. Ai! euki gaurdaño bagenduz / zu lako zaintzallak lumaz. AB AmaE 147 (56 zaintzalle). Ipintzu, oh Ama laztana, nere ezpañak isill idukiko dituen zaitzalle bat. Arr May 124. [Ontzako] aiekin igortziaz eskuak txori zaitzalleari, ateratzen ote degun eguzkitara an kalabozoan usteltzen dagoana. Apaol 99. Hor da Eliza, Fedearen zaintzaile ezin enganatuzkoa. Lap 15 (V 9). O [Sen Josef], familia dibinoaren zaintzale zühürra. Ip Hil 262s. Eskuara, egiazko sinestearen zaintzale. Arb Igand 7. Etxeko iauna gelditu deilla etxean, bada etxeak bere zaintzallea bear dau. Ag AL 11. Lotan dagozan zaintzallak legez. Itz Azald 6 (76 zaintzalle). Zorthe bera egin zioten frantses banderaren zaitzale han hurbil emana zen herri buruzagiari. Prop 1899, 277.
( s. XX) Laket baitzaio zaintzaleari eria goititu behar duelarik. JE Bur 189. Len jagola ta zaintzaile genduzan [mendiak] . A EEs 1916, 109. Euren aberastasunen zaintzalleak edo aministradoreak. EEs 1917, 130. Itxasaldeko goiune baten ipiñi eban zaintzallia. Kk Ab I 83. Bete-erazteko lana, mendi-zaitzalle ta mikeletian eskuetan dago. ForuAG 265. Zaintzale bat eskuetan zigorragaz ipiñi. GMant LEItz 62. Zuzentzaren zaintzalletzat bakaldunak bialtzen ebazanak. Ib. 63. [Seme] batzuk etxearen zaitzale erneak. Lh Itzald II 116 (texto escrito en guipuzcoano). Elizako zaitzalleai begirapen eta lotsa izan bear al zaie? KIkG 78. Gazteluaren zaintzaleak. Zub 83. Zaintzale batzu baziren han, noiz-nahi gure airetakoeri tiroka ikusten gintuenak. Zerb Gerlan 70. Txirringaren zaitzalle bezela maiburuko zegoana. TAg Uzt 180. Zaitzalle eta maisuak. "Encargados y maestros de taller" . EAEg 18-10-1936, 78. Agiridun gaxo-zaintzalle guziak. Ib. 2-11-1936, 196. Zuek zirezte Etxeparek aiphatzen dituen Eskual-herriaren zaintzaleak. Dass GH 1955, 291 (ap. DRA). Mila ardien zeintzaile. GH 1955, 302. (ap. DRA) Basa-piztia aukeran darabilen zaintzaileak. Zait Plat 124 (95 zaitzaile). Oiek ere ondasun askoren zaitzaille baitira. Vill Jaink 170 (103 zaitzale). Eta orain, zaldi jatorraren zaintzaille bere izan bearko dau. Erkiag BatB 123. Izan zaite Elizaren laguntzalle, neska-mutillen artu-emanen zaitzalle. MAtx Gazt 76. Mendiko ikullu zaitzalleak. Ibiñ Virgil 116. Ageda Deunaren ermiñta-zaintzaillea. Alzola Atalak 148. Xaberriko intresen zaintzale bakarra hori zaitakela. Ardoy SFran 79. Hau zer pilotari abila, fuña bezen! Dena xikana eta zer sare zaintzale ona! GH 1975, 204. (ap. DRA) Jauretxeko zaintzailleak bialdu ebezan Jesusi eltzeko. Ker Io 7, 32. Badu kanore garrazki erabili duten [presondegiko] zaintzalek. Lf ELit 174. Far-jainko alaiaren zaitzaille ta maisu izanarena. Berron Kijote 170. Zaintzaille bat ipiñi ezik, komunak zikinkeriarik andien biurtzen dira. Etxabu Kontu 203. Burua bigun-bigun Ana bere zaintzaille kutunaren beso gaiñ, Jainkoaren eskuetan izten dau bere arnasa. Onaind STeresa 110. Bai sendagilleak eta bai gaxo-zaintzailleak ere. BAyerbe 91. Ardien parien astiro, zaintzaillie ikusi nairik. Gerrika 213. Laboraria dela lurraren eta bazterraren zaintzalerik hoberena. Larre ArtzainE 54. Ez dugula, hots, etimologiaren zaintzaile izan behar horrelakoetan. MIH 99.

v. tbn. JBDei 1919, 176. Mde Po 18. Or Aitork 78. Insausti 38. Zaintzailla: Enb 81. Zaintzale: Elsb Fram 113. Jnn SBi 138. HU Aurp 46. StPierre 40. Ir YKBiz 513. Iratz 118. Ayesta 31. Zaitzalle: EE 1884b, 79. Jaukol Biozk 47. Ol 3 Reg 14, 28. Ataño TxanKan 213.
azpiadiera-1.1
Patrono. v. zaindari.
Bai eskubidea [eman] erri, probinzia eta erreñuai artzeko zaitzalletzat Jaungoikoaren ama. Ur BulaG 524s. O Maria: egun ematen gare zure geriz bereziaren azpian, eta hautatzen zaitugu gure zaintzaletzat. Dih MarH 42 (ap. DRA). San Pedro gure Zaitzallearen egunetan jaiak ospatzeko oitura zaarra. Eguzk RIEV 1927, 427. Goiandre orixe (edo Ama Guadalupe) / dedala Zaintzalle. SMitx Aranz 214.
azpiadiera-1.2
Vigilante, persona que espía.
Ziur-ziur ikusiko gaittu zaintzalleren batek, eta gaur agiraka gogorrak egingotsuz zeure amak. Echta Jos 196. Beti bilddurrez zainzalleren batek ikusiko ete ebezan. Ib. 192.
azpiadiera-1.3
(), zaintzale, zaintzaila, zaitzaile (Lar, ) .
(Uso adj.). "Tutelar, [...] zaitzalle " Lar. "(Ángel de la) Guarda, (c.) Angeru [...] zaintzallea " Añ (a. zaitzale s.v. ángel).
Gelditzen dira beren Aingeru zaitzalle onarekin. Mb OtGai III 285. Dei egin zere Aingeru Goardako edo Zaitzalleari. Mg CC 111. Zer da lenengo estalpea? Norbere etxea ta amaren begi zaintzallea. Ag Serm 335. Ikaratuten zirala soldadu zaintzallak. Itz Azald 36. Zure gerrari zaintzale gaitzak. Iratz 126. Aingeru zaitzailleak. Inza Azalp 43 (v. tbn. aingeru zaintzaile Astar II 289, Itz Azald 203, JBDei 1919, 309, Jaukol Biozk 47, Gerrika 100; a. zaitzaile ArgiDL 25; a. zaitzale Legaz 23, ArdiDL 72). Jainko zaintzale edo begiraleak bazter gehienetan on-hartuak ziren. Lf CEEN 1973, 122.
sense-2
2. Pedante. Puede tener relación con el significado "pedagogo, ayo" que da Larramendi.
Beste batzuek jakinduria piska bat zergatik baduten, mundua gandik honratuak ta errespetatuak izatia nai dute [...] orregatik deitzen diote onelakoai zaitzalleak. Echve Dev 234s (SP Phil 199 basherriko irakhastunlariak, He 201 pedantak edo basa-nausiak ).
azpisarrera-1
ZAINTZAILE-TALDE. Guardia, grupo de guardias.
Eta lehenengo eta bigarren zaintzaile-taldeak igaro ondoren, herrira daraman burdinezko ateraino iritsi ziren. IBk Act 12, 10 (IBe zaintalde ).
zaintzaile
<< 2 zain 0 / 0 zaitalde >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper