Harremana

    OEH - Bilaketa

    409 emaitza talde bilaketarentzat

    Sarrera buruan (61)


    Sarrera osoan (348)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    soldadu.
    tradizioa
    Tr. Soldadu es la forma propia de la tradición meridional y de los autores labortanos hasta comienzos del s. XIX (aunque hay soldado en Harizmendi y ambas formas en Etcheberri de Ziburu, Lapeyre y Lafitte). Al Sur hay además soldado en textos navarros: Beriain, Lizarraga de Elcano (Ong 56v), Samper (Mt 27, 27), Yanzi (77); soldaru en Soroa (Bar 58), Alzaga (Bern 54) y Anabitarte (Aprika 61), y soldatu en Arana (un ej., frente al más frec. soldadu). Los autores suletinos y bajo-navarros emplean soldado (aunque hay soldadu en un ej. de Tartas, en un texto bajo-navarro de 1793 (in MEIG I 252) y en Bordel (48)), que tbn. se encuentra en autores labortanos desde principios del s. XIX (junto a soldadu en Monho y Zalduby). En DFrec hay 39 ejs. de soldadu y 2 de soldaro, todos ellos meridionales, y 17, septentrionales, de soldado.
    sense-1
    (SP, Urt I 9, Lar, Añ, H), soldado (S; Ht VocGr 425, Arch VocGr, VocBN , Gèze, H), soldau (V-gip), soldaru, soldatu (Urt I 188) Ref.: Lrq (soldado); Etxba Eib y Elexp Berg (soldau).
    Soldado. " Zamarizko soldadu bezala fermu " Urt I 9. "Almogáraves, almogávares, soldados viejos y de valor, soldadu zar, latzak eta portitzak " Lar. "Alistar soldados, listan soldaduak ezarri, ifiñi " Ib. Tr. Documentado en autores de todas las épocas y dialectos.
    Soldadu asko dator. CancVizc 368. Soldadoek egin zuten arzaz burla. Ber Trat 11r. Soldadu koleraz betheen eskuketak. EZ Man I 79 (Noel 95 soldado). Egotzi zuen soldadu bat bere konpaiñiatik. Ax 201 (V 134). Hari zaite guduan soldadu azkar eta sendo bezala. SP Imit III 6, 5 (Ch soldadu, Mst, Ip, Leon soldado). Seietan hogei infanteria soldado eta hogei eta bi mila kabaleria soldadorekin. Tt Arima 76 (Onsa 64 soldadu). Zaldizko soldaduz ta soldadu armatuz ingurutua. Mb IArg I 365. Soldadu gogorrak. Ib. 139. Germanikoren berba jarduna soldadu matxinatubai. Mg PAb 207 (CO 176 soldau). Anaiak girade ezarri soldado. Etch 446. Soldadu berri bat trufatu nahi zuten lagunek. Hb Egia 35 (v. tbn. Esk 229). Biyartikan sartuko / nitzake soldadu. Bil 151. Soldau errasuak / direala amaren seme sobraduak. AB AmaE 255 (366 soldadu). Nik egingo zaitut Jesukristoren soldadu. Bv AsL 151. Soldado joan zen eta nik ez dut berririk. Arb Igand 137. Hogoi-ta hamarreko gerlan engeiatu zen soldado. HU Aurp 174. Soldado ohi zahar andana baten biltzeko pesta hortarat. Ib. 175 (v. tbn. Barb Leg 67 soldado ohi). Kristoren gudari edo soldadu on bat. Itz Azald 8 (v. tbn. Inza Azalp 10 soldadu edo gudariak, Eguzk GizAuz 116 gudari edo soldau). Algarrekin ibili ziren soldado. Const 37. Atia zainduten egozan gudarijak (soldaduak). Altuna 102. Soldadue, amaren ume sobradue. (AN-larr). Inza Eusk 1928, 232. Soldadu karlista. Or SCruz 87. Baditut nere mendean gudamutillak (soldaduak). Ir YKBiz 146. Soldadu dabil orain, udaberritik. Txill Let 68. Nik laister soldadu joan bear det. Salav 39. Etxe guzia soldaruz betea edukitzen baizuten. Ataño TxanKan 31. Mutillei, batez be soldadu izan bakuak baziran, istruziño apur bat emon. Gerrika 59 (ib. 108 soldau). Heien ordez etorri zirenak aleman soldadoak izan ziren. Larre ArtzainE 136. Soldadu ongi hezien antzera. MIH 46.
    v. tbn. Mat 191. Harb 308. CartUrruñ 136. BBizk 16. Cap (ed. 1893), pról. Hm 141 (153 soldado). Gç 216. VJ 2. ES 165. Urqz 15. He Gudu 84. Cb EBO 45. Oe 156. Lg I 213. Zuzaeta 57. Ub 87. AA I 473. JJMg BasEsc 55 (54 soldau). Astar II XII. Añ EL2 217. Echag 168. It Fab 145. Monho 94 (128 soldado). Izt C 495. Gy 202. Lard 201. Echn Mt 27, 27. BBatzarN 187. Aran SIgn 63. Arr May 61. Zby RIEV 1908, 605 (1909, 230 soldado). Zab Gabon 55. Lap 108 (V 51) (101 (V 48) soldado). Goñi 90. Ud 45. Urruz Urz 32. Jnn SBi 90. Ill Pill 23. JanEd II 10. Inza Azalp 71. Tx B II 85. Bilbao IpuiB 105. Vill Jaink 46. Balad 102. NEtx LBB 84 (285 soldau). Uzt Sas 125. Berron Kijote 145. Ataño TxanKan 58. JAzpiroz 90. Soldado: Bp II 51. Egiat 179. CatLan 45. Xarlem 479. MarIl 130. Jaur 152. Arch Fab 123. Dv LEd 92. ChantP 318. Laph 11. Elzb PAd 81. Elsb Fram 153. CatJauf 59. StPierre 28. Ox 178. Barb Leg 135. JE Ber 14. Zerb IxtS 89. JEtchep 99. Lf in Zait Plat XVII. Arti Tobera 265. Ardoy SFran 160. Azurm HitzB 31. Mattin 15. Soldadua (det.): UskLiB 38. CatS 103. Soldau: ZBulda 11. fB Ic II 283. Ur MarIl 51. Noe 76. Ag Serm 93. Kk Ab II 32. Erkiag BatB 25.
    azpiadiera-1.1
    (Como primer miembro de comp.). " Soldau jolasian dabiltz (G-azp), [...] soldadu jokuek / jolasak iten dabiz (V-gip)" Gte Erd 275. v. infra SOLDADU-ARROPA, S. -DENBORA, S. -ETXE.
    Soldatu-lanetatik libre. Aran SIgn 6. Txapela soldadu txanoa baño obeto zetorkion. Zab Gabon 52. Soldau kapotea. AB AmaE 217. Soldado kaserna batetarat. Elsb Fram 151. Kalatrabako soldadu Ordena. BPrad EE 1897b, 455. Soldadu-maillan ez igotzen eragoztea. Or SCruz 95. Zuti jarri ziran eta soldadu-agurra egin zidaten. Ib. 125. Morral, kartutxera ta soldau traste guztiekaz. Kk Ab II 101s. Buruan daukozun soldau-txapel burdiñazko orregaz. Ib. 15 (v. tbn. 16). Gure soldado gela zerutu beharrez. / Nun zaitut ene gela, ene fraide-gela? Iratz 163. Bada sehaska-kantu [...], laneko-kantu, soldadu-kantu. Lf J 9 (1974) 250 (en la ed. de ELit 38 aparece erróneamente soldatu- ). Paltoa kendu nuen. Soldado paltoa. JEtchep 109. Soldado konpainia bat etorri da. Arti Tobera 263. Panpiña-jolasaren atzetik, amatasunaren sentimendua. Soldadu-jolasen atzetik, berriz, egintza-egarria. Vill Jaink 133. Etzalekua, bost oetzar artzeko añako soldaru-lekua. Anab Aprika 62. Soñean neuzkan soldadu-galtzak. Salav 87.
    azpiadiera-1.1.1
    Eroriko dira erriko murallak eta soldadu gizonak dauden toki beretik errian sartu ta illen dituzte. Mb IArg I 390.
    azpiadiera-1.2
    (Uso adj.).
    Donostiako San Franziskuan / agoan gizon soldadua. Lazarraga A21, 1193v. Sei mila gizon soldadorekin joana zen. HU Zez 181. Ohore berdin gure herritar / soldado bizi diren orori. Etcham 119.
    azpiadiera-1.3
    "(BN), courageux. Enuzu aski soldado gauaz ibiltzeko, je ne suis pas assez courageux pour sortir la nuit" Lh.
    azpisarrera-1
    SOLDADU-AGINTARI. Jefe, mando militar. v. SOLDADU-AITZINDARI, SOLDADU-NAGUSI.
    Batzuek jaun andiak ta besteak soldau agintarien artekoak. VMg 72s. Soldadu-agintaria bere soldaduakin. Lard 444. Etorri omen ziran Zarautza 1.500 gizonekin, Naparroako ta Gipuzkoako soldadu agintariak. Or SCruz 67.
    v. tbn. Itz Azald 117.
    azpisarrera-2
    SOLDADU-AITZINDARI. Jefe, mando militar. v. SOLDADU-AGINTARI, SOLDADU-NAGUSI.
    Eta errege, buruzagi, soldado aitzindari, aberats, botheredun [...]. Dv Apoc 6, 15 (He gerlako ofizialeak, Ip armadetako aitzindariak, IBk gudalburu, IBe buruzagi). Hartakotz uzten zion gobernamenduak bere aitzindaritasuna, soldado aintzindari guziez goragokoa. HU Aurp 73 (72 soldado aitzindari). Soldado aitzindari batek uste üken zian behin büria apal-eraziren zerola. Const 27. Etxeko ama familiakoa edo soldado aintzindaria bera, berdin berdina. Larre ArtzainE 192.
    v. tbn. Jnn SBi 129. Soldado aitzindari: StPierre 31. JE Med 150. JEtchep 82.
    azpisarrera-3
    SOLDADU-ALDRA. Tropa, pelotón de soldados. v. SOLDADU-TALDE.
    Ta bakia eginda biurtu zan Erromara soldau-aldra guztija. Mg PAb 218. Eragozten deuskube ezer aurreratutia soldau aldra latzgarri bik. Ib. 204 (v. tbn. 208). Soldau aldraak sartuten zirian [...] errijeetan. fB Olg 145.
    azpisarrera-4
    SOLDADU ALTXATU. Levar, reclutar como soldado.
    Apeztasunerat heltzer eta... / soldado altxatua. Iratz 162. Nehork nahi ez dituzten ofizio errefusetan, han Eskualdunak ar-arazten dituztela. Batzu, bortxaz, soldado ere altxatu dituztela. Larz Iru 142. Semea soldado altxatua izanen duk. Etchebarne 124.
    azpisarrera-5
    SOLDADU-ANDANA. Tropa, pelotón de soldados. v. SOLDADU-TROPA.
    Harturik soldado andana bat [...] Judas harat ethorri zan. Dv Io 18, 3 (Leon soldado andana; TB soldado lagunkida).
    azpisarrera-6
    SOLDADU-ARROPA. "Soldado arropa (L, BN, S), costume militaire" Lh. Cf. HU Zez 134: Soldadoen arropa nahiz desohoratu.
    Soldado arropa ximurdikatu batzuekin. JEtchep 103. Gizon tipito lodi bat zen, soldado arropan. Ib. 82. Iñoiz bere soñeko soldadu-arropak ere gorde izan zizkioten gaubean. Salav 68. Gu han gelditzen gira, ni eta ene lagun hura, soldado arropan. Etchebarne 77. Gerla denboran Baigorrin soldado arropan militar ezagutua nuen apez luze ederra. Larre ArtzainE 165.
    azpisarrera-7
    SOLDADU-BEHAR. Cadete, persona destinada a ser soldado.
    Bainan nork ez du konprendituko aise, aphez gai batetarik komuzki soldado txarra eginen dela; nola soldado beharra, aphez egiten bada, aphez hitsa baiditake? Elsb Fram 153.
    azpisarrera-8
    SOLDADU-BELAR (Lcq 103 A Apend). "Yerba de los canónigos, dulceta" Lcq 103. Cf. VocNav: "Nombre vasco de la planta valeriánea, llamada dulceta o yerba de los canónigos. Significa 'yerba de soldados', aludiendo a que su uso fue introducido por los soldados franceses que invadieron la montaña navarra cuando la guerra contra la Convención en 1793 (Zona N.O.)".
    azpisarrera-9
    SOLDADU BERRI.
    "Soldado bisoño" VP 89r.
    azpisarrera-10
    SOLDADU-DENBORA. Época de soldado.
    Soldado denborako gora beherak. Const 38. Zure soldado denbora ontsa baliatzen baduzu ez duzu dolurik ukanen. JEtchep 94. Geroxago kondatuko dut nola pasatu dutan hor ene soldado denbora. Etchebarne 74.
    azpisarrera-11
    SOLDADU-ETXE. Cuartel.
    Ura ez zan ostatua bederik, baizik soldaru-etxea, kantina ta guzti. Anab Aprika 62. Soldaru-etxe artan gaua pasatzea zoritxar gorria iruditzen. Ib. 66. Soldau-etxeak, geisotegiak eta kartzelak. Erkiag BatB 192.
    azpisarrera-12
    SOLDADU-KIDE. "Soldadokhide, compagnon d'armes. On dit plutôt soldado-lagun" Dv.
    Aphia maiteari eta Archippe gure soldado-kideari. Lç Philem 1, 2 (He soldadu kideari; TB harmetako lagunari).
    azpisarrera-13
    SOLDADUKO. De la época de soldado.
    Hiru adixkideak soldadoko ixtorioz mintzatzen hasi ziren. JEtchep 87.
    azpisarrera-14
    SOLDADUKOAN. "Soldadukoan jostetan aitzen ginen (B)" Gte Erd 275 (junto a soldau jolasian, soldauketan, etc., de otras zonas).
    azpisarrera-15
    SOLDADU-LAGUN (G-azp; soldado- Dv.). Compañero de armas. v. SOLDADU-KIDE.
    Panplonan izan nituan soldadu-lagun jator asko. Salav 66. Ni urte artan gonbiratu nintzan soldadu lagun baten etxean. JAzpiroz 172. Esan zionean bere soldadu laguna nintzala, zer ongi etorria egin zidan! BBarand 145.
    v. tbn. BAyerbe 65.
    azpisarrera-16
    SOLDADU-LAGUNKIDA. Compañía, tropa de soldados. v. SOLDADU-ANDANA.
    Judasek beraz harturik soldado lagunkida bat [...] ethorri zen harat. TB Io 18, 3.
    azpisarrera-17
    SOLDADU-MULTZO (s.-moltso Lar). "Pelotón de soldados" Lar.
    Haren inguruan ezarri zuten soldadu multzu bat, apostoluek etzezaten ereman gorphutz hura. Jnn SBi 31.
    azpisarrera-18
    SOLDADU-NAGUSI. Jefe, mando militar. v. SOLDADU-AGINTARI, SOLDADU-AITZINDARI.
    Naman hau Syriko erregeren soldadu nagusia zen. Mb IArg I 319. Karlistak ere beren soldadu-nagusien konpiantza galdu zuten. Or SCruz 22s. Bulartsu ots egin zuen gudalburuen (soldadu-nagusi) alde. Zait Plat 8.
    azpisarrera-19
    SOLDADU OINEZKO. Soldado de infantería.
    Eun ta berrogei mil soldadu oñezkorekin, ogei ta bi mill zaldizkorekin. Mb IArg I 368. Prestatu zitzatela berreun soldadu oñezko, irurogeita amar zaldizko. Lard 524.
    azpisarrera-20
    SOLDADU-ONDO (soldado- H (s.v. ondoa)). "Soldado ondoa, un ex-soldat" Lh (s.v. ondo).
    azpisarrera-21
    SOLDADU-ORDAIN.
    Soldado ordain sarturik sujet tzar bat gertaturik. (Interpr?). Prot 69.
    azpisarrera-22
    SOLDADU-OSTE. Tropa, hueste de soldados. v. SOLDADU-TALDE.
    Ezarri zituzten soldadu osteak athetan. Lg I 230.
    azpisarrera-23
    SOLDADU-PILO. Tropa, pelotón de soldados. v. SOLDADU-TALDE.
    Errege onen soldau-pilluak, aberastasunak, andikerija. Mg PAb 215 (v. tbn. 210).
    azpisarrera-24
    SOLDADU-SAIL. Tropa, pelotón de soldados. v. SOLDADU-TALDE.
    Liberalak, soldadu-saillekin [...] aren atzetik zebiltzan. Or SCruz 55. Soldadu-sail aundiaren edo taldearen aurrean. Insausti 42.
    azpisarrera-25
    SOLDADU-SAMALDA. Tropa, pelotón de soldados. v. SOLDADU-TALDE.
    Italiako Legioa esaten zitzaion soldadu-samalda baten buru egiten zuen. Lard 497 (v. tbn. 465).
    azpisarrera-26
    SOLDADU-TALDE. Tropa, pelotón de soldados.
    Kanpoko soldadu talde anitz, eta abere samalda andiak bazkatzen. Izt C 31. Soldadu-talde andiak menderatu ezin zutena, azpiratu zuen. Lard 145. Españatar soldadu talde edo prestegoitz baten eskuetara ustekabean iritxi zan. Aran SIgn 42. Ta amasei lagunekin zer egin bear zun gobernuaren soldadu taldeen kontra? Or SCruz 37. Andik amar minutura ogeita amar gizon, eta atzeraxego soldadu-taldea. Ib. 42. Erregek soldadu talde aundia bialdu dik gure billa. NEtx LBB 167.
    v. tbn. EE 1882a, 35. BPrad EE 1897b, 454. Insausti 105.
    azpisarrera-27
    SOLDADU-TRIBUNAL. Tribunal militar.
    Bordaleko soldado tribunalak. HU Zez 134.
    azpisarrera-28
    SOLDADU-TROPA. Tropa de soldados. "Soldatu-tropa, ejército" VP 86v. v. SOLDADU-TALDE.
    Soldadu tropekin. Monho 34. Judasek bada arturík soldado tropa-bát [...]. LE Io 18, 3. Soldadu-tropa baten erdiyan / gero plazara ekarri. Xe 375.
    v. tbn. Zby RIEV 1908, 212.
    azpisarrera-29
    SOLDADU-TROPEL. Tropa, pelotón de soldados. v. SOLDADU-TALDE.
    Soldadu tropela bat. He Io 18, 3 (Dv, Leon soldado andana bat).
    azpisarrera-30
    SOLDADU TTIPI. Soldado raso. SOLDADU HUTS.
    Pelotona segitu behar duzu. Etzira bethi soldado ttipi izaiten ahal. JEtchep 94.
    azpisarrera-31
    SOLDADU HUTS. Soldado raso, simple soldado. v. SOLDADU TTIPI.
    Ta gelditu zen Dabid soldadu utsa Saul gerrari nagusi ta errege andia baño honr andiagoarekin. Mb IArg I 350. [Gerrari kargudunek] baño obeki egiten badituzte gerrako gauzak azken gerrariak edo soldadu utsak, kargudunak baño izen geiagorekin gelditzen dira mundu berean. Ib. 348s.
    azpisarrera-32
    SOLDADU ZAHAR.
    azpisarrerakoSense-32.1
    a) "Soldadu zarra, soldado veterano" VP 89r.
    Jakin eragin biarko jako, zelan bere soldau zar ta barrijak ez dirian aspertu. Mg PAb 209. Ni bezelako soldadu zar, zure ta zu bezelakoen asmoak ondo ikasirik dauzkenak. VMg 65 (13 soldau zar ). Terzioakin soldadu zarrak / nastu ta kontra jarriyak. Afrika 143. Ni soldadu zar bat naiz, eta susto eta beldurra zer diran, orañdaño sekulan jakiñ eztet. Arr GB 127. Haren defendatzaileak ziren 82 soldado zahar, lehenago gerletan kolpatuak izan zirenak. Elsb Fram 77. Lauretan hogei ta bi soldado zahar, gerletan zankho bat edo lohadarretarik bat galdü zütienak. Mde Pr 49.
    v. tbn. Urruz Zer 77. Noe 74. Soldado zahar: Ip Hil 151. Soldado xahar: Barb Leg 67.
    azpisarrerakoSense-32.2
    b) " Soldadu zar, tropa liberal" Garate Cont RIEV 1933, 101.
    Aurrerazale genuen gure autorea, batetik, eta erdi etorkin, bestetik, "soldadu zaharra" baitzuen aita. MEIG IX 42.
    azpisarrerakoSense-32.3
    c) "Soldados de infantería, soldaru zarrak" VocZeg 288.
    azpisarrera-33
    SOLDADU ZALDIZKO. Soldado de caballería.
    Nork daki zenbat soldadu zaldizko. Mb IArg I 376.
    azpisarrera-34
    SOLDADU-ZERBITZU. Carrera militar.
    Ez dakigü zerentako etzen jarraiki soldado zerbütxiari, ezi ofizier zen, eta bazian aski eskola aitzinatzeko. Const 37. Soldado zerbitzuaren ondotik baztertu zen bere apez-xede hartarik. Larre ArtzainE 109.
    azpisarrera-35
    SOLDADUZKO. De soldados, militar. Cf. soldaduzko.
    Gorunzean bidaldu yatzun / soldadusko elia, / kabu Etxaburu andia. BBizk 25. Soldadozko banda bat. Lç Io 18, 3 (He soldadu tropela, Dv, Leon andana). Komendant eta gobernadorek ez dute hemendik harat podorerik behar izan soldaduez eta soldaduzko zerbitzua intresatzen duten egitekoez kanpoan. Revol 93s. Nagusi-ordearen bizitza, len soldaruzko opizialen tokia izana. Anab Aprika 62.

    soldadu

    soldadu
    << senitalde 0 / 0 sorgin >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper