Harremana

    OEH - Bilaketa

    409 emaitza talde bilaketarentzat

    Sarrera buruan (61)


    Sarrera osoan (348)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    gudu.
    etimologikoa
    Etim. Si bien no puede afirmarse nada seguro sobre su origen, sí puede decirse que, de ser un préstamo, no es, con seguridad, tomado del germánico.
    Onom.: Illam hereditatem de Gudubarreta. (1211) Lac Irach 279. Garcia Periz Gudu. (1364) PT 91n.
    sense-1
    (V, B, BN; SP, Urt I 61, Ht VocGr, Lar, Añ, Arch VocGr, VocBN , Dv, H (L)), kudu Ref.: A; Etxba Eib .
     Batalla, combate; lucha, disputa; guerra. "Résistance morale contre de mauvaises inclinations" VocBN . Tr. Documentado sobre todo en los dialectos septentrionales, desde Leiçarraga. En textos meridionales aparece en el cantar vizcaíno de Rodrido de Zárate, y hay varios ejemplos en RS , pero no vuelve a documentarse hasta Mendiburu (en quien se encuentra tbn. la forma kudu ). A partir de finales del s. XIX empieza a ser más frecuente en autores meridionales. En DFrec hay 96 ejs., 93 de ellos meridionales. Aunque no es fácil precisar el sdo. en todos los casos, parece que con el sdo. de 'guerra' (inusual anteriormente) es frecuente en el s. XX: hallamos ejs. seguros en Echeita, Oxobi (186), Enbeita (85), Orixe (Mi 10), Zubiri (79), Iraizoz (YKBiz 407), Eguzkitza, EAEg, Iratzeder, Zerbitzari (IxtS 47), Zaitegi, Ibiñagabeitia, Etxaniz (LBB 83) y Arradoy (SFran 108).
    Jaun Juane Abendañokogaz gudua arzen zanean. EZarate 5. Ezen inbidia eta gudu eta targoa zuen artean denean etzarete karnal eta etzabiltzate gizonaren araura? "Noises" . Lç 1 Cor 3, 3. Biotza ta zenzuna guduan dira bearrago iskilluak baño. RS 7. Handik nahastekak, diferentziak, guduak, hauziak, etsaigoak. Ax 30 (V 18). Eskualdunak bere baitharik emanak baitira gudura eta gathazkara. ES 175. Bizitze eternalak merezitzen ditu gudu horiek guziak eta handiagoak ere. "Maioribus prœliis" . Ch III 47, 2 (SP gudu; Ip güdüka horik). Ixilltasuna Gudu izpiritualean laguntza handi bat da. He Gudu 149 (v. tbn. SP Gudu 1). Gudu-erriertak eta auzi-pleituak. Mb IArg I 60. Etxeko norbaitek bizten diozkan kudu-miñak eta erriertak, auzoko batek egiten diozkan naigabenz eta esker gaistoak. Ib. 121. Jonathasek eta Saulen bi semeek galdu zuten bizia gudu hartan. Lg I 296s. Mundu huntako nekhe, borroka, gudu, pairamen guziek eztezakete berenaz zerua merezi. Dh 171. Zugatik hanbat gudu, hauzi, borroka, hasarrego. Dv LEd 250. Guduak gudua zakharken. Hb Egia 82. Guduak dakaz / beragaz batera / gosea ta izurria / errien ganera. Azc PB 274. España ta Mexikotarrak euken gudu gogorra alkarregaz. Echta Jos 187. Egun erditan buruz buru egin Alemanekin, lotu guduari, bide puska bat irabazi, eta tiro bat zangoan sakatu zerautan Aleman demonio batek. StPierre 12. Eun zaldun ospatsuk darabilzketen ezpata edo azkon-guduak begiratzen. Lh Yol 19. Gudu aretan Europako erririk geienak sartu ziran. Eguzk GizAuz 69. Bakearen ordez gizartera gudu ta burrukea ekarri dabez. Ib. 20. Horra hirur egun gudu gaitzak ari direla Saconin frantses herrixkaren inguruetan. Zerb Gerlan 100. Alde bateko edo besteko ez dala guduan irauten badu. "En las guerras en las que permanezca neutral" . EAEg 1-6-1937, 1741. Erri bateko erritarren artean sortu ditezken guduetan. "Guerras civiles" . Ib. 1-6-1937, 1741. Anai arteko gudu gaitz hori. Iratz 24. Egunkari batean sekulako gudua ikusi izan dugu bi jakintsunen artean. Zerb Azk 19. Konta zaiguzu Zaroko zaldunak eta Erensugeak izan zuten gudua. Etxde JJ 92. Izan eban Don Quijotek, diñostazu, gudu ikaragarri bat erraldoiekaz. Azurm ( in Gand Elorri 221 ). Isabelak ez zuen gudua oraindik galdutzat eman nahi. Mde HaurB 41. Peloponesoko gudua. Zait Plat 7. 1515 urte hortan, beste gudu handi bat irabazten zuen Marignan-en beste errege batek, Frantses lehenak. Ardoy SFran 51. Guduari batalla erraiten zaio. Lf ( in Casve SGrazi 13 ). Horrelako egun batez ikusi zituen azkenik munduak [...] gerra-ontzi arinak elkarri atzaparka [...]. Bakanak eta muga-gaitzekoak izango dira aurrerantzean horrelako guduak: ia zaldun ezpatarienak bezain urriak. MEIG I 177.
    v. tbn. EZ Man I 50. Harb 441. Hm 134. Tt Onsa 141. Gç 215. CatLav 34 (V 25). Mih 9. Monho 132. MarIl 77. Gy 164. Bil 116. Laph 5. Elzb Po 207. Elsb Fram 120. Lap VIII (V 2). HU Aurp 87. Zby RIEV 1908, 206. Ag Ioan 203. JE Bur 69. Inza Azalp 89. Barb Sup 67. Ox 159. FIr 137. Enb 84. Etcham 91. Zub 53. Lab EEguna 97. Ir YKBiz 486. Iratz 175. SMitx Aranz 236. Etxde JJ 92. Or Aitork 277. Zait Plat 10. Gand Elorri 89. Vill Jaink 172. Erkiag BatB 146. Gazt MusIx 97. Ibiñ Virgil 88. Etxba Ibilt 490. NEtx LBB 81. Ardoy SFran 106. Mattin 42. Xa Odol 61.
    azpiadiera-1.1
    "Combat des bêtes à cornes qui se poussent ou qui se battent" VocBN .
    azpiadiera-1.2
    (Ref. a disputas de bersolaris).
    Zertaz dute beren kantuzko gudua? JE Bur 146. Beraz etorriko naiz jai eder hortara, / kantuzko gudu hortan parte bat hartzera. Xa ( in Mattin 41 ).
    v. tbn. Lh Yol 52.
    azpiadiera-1.3
    (Ref. a concursos literarios).
    1932garrengo urtean Ernaniko olerti guduan saritutako olerkiaz. EuskOl 1932, XVII. Ara gudu onetarako artu ditugun olerkiak. Y 1935, 237.
    azpiadiera-1.4
    (Como primer miembro de comp.). Cf. infra GUDU-ONTZI, GUDU-ZELAI.
    Karlo Magnoren gudutaldea porrokatu zuten orduko nafartarrek. FIr 163. Gudu tresna guziak. Zub 126. Guduen ta gudu-otsen berri adituko duzue. Ir YKBiz 407. Esus beren baso eta gudu-jainkoa ohoratzeagatik gizonak sakrifikatzen zizkiotela. Mde Pr 189. Urruneko laterri batzuetan gudu-otsak entzun dira. Erkiag BatB 137 (163 gudu-gizon). Gudu-adarrak urrunean ots-egin duneneko, eztu egonarririk. Ibiñ Virgil 96 (v. tbn. 95 gudu-aldi, 62 gudu-gizon, 109 gudu-talde, 85 gudu-zaldi y 96 gudu-zaldun). Egunero soldadu erituak datoz gudu-lekuetatik. NEtx LBB 81.
    v. tbn. G.-yantzi: Or Tormes 5. G.-zaldi: Gand Elorri 99. G.-zaldun: Or Eus 180.
    azpisarrera-1
    GUDUAN. En (el) combate, (la) guerra; en tiempo de guerra. v. GERRAN.
    Zeren aurkhitu zineten / haren alde guduan. EZ Noel 157. Bere etsaien kontra guduan eta konbatean sartzera. Ax 400 (V 261). Maiz othoitz zagun, guduan borthitz gaitzala. He Gudu 171. Ni ere nahiko nau garhaitu guduan. Elzb Po 201. Etsaiarekin bethi guduan / hemen gabilza munduan. Zby RIEV 1908, 285. Orain illebete beragaz guduan ibilli zan mutil bat etxeratu zan. Echta Jos 105. Guduan asi ziren / Furia aundian / Iru nazionetako / Puxantak batian. LuzKant 90. Ophni eta Phines ere hil ziren guduan. Zerb IxtS 51. Zuen soldadoak guduan irakasiak ziren, eneak batere ez. Lf Murtuts 51. Guduan eroriak ospatu egiten dituzte iainkoek eta gizakumeek. Zait Plat 34. Egun eta gau guduan. Xa EzinB 71.
    v. tbn. Lg I 256. Dh 179. Hb Esk 29. Arb Igand 158. Ox 77. Or Mi 9. Arti Ipuin 46. Ibiñ Virgil 86.
    azpisarrera-2
    GUDUAN ARI IZAN. Luchar, combatir. "Guduan edo guduka haritzea, gudukatzea, combattre, disputer" SP.
    Batak thira, berzeak thira, / hari ziren guduan. EZ Noel 76. Zein handi diren harengatik guduan hari direnei agindurikako ontasunak. SP Imit III 49, tí. Ene buruaren kontra guduan hari naiz. Ch III 48, 4. Hekiekiñ iharduki gabe eta guduan hari gabe. He Phil 460 (v. tbn. Gudu 37). Egun oroz herioarekin eta herioaren kontra guduan hari zare. Brtc 111. Etsaiarekin guduan / ari garen aldi guziez. Monho 148. Moise othoitzean, Izraeldarrak Amalezitarren kontra guduan ari zirelarik. CatJauf 99. Iñon ez [...] gizonak guduan ari zirala asmatu-eraz zezakion agiripenik. Lh Yol 46.
    v. tbn. Lg I 347. Zby RIEV 1908, 205.
    azpisarrera-3
    GUDU EGIN. Luchar, combatir, hacer frente. v. GUDA EGIN, gudukatu.
    Indazu indarra gudu egiteko. Ch III 26, 3. Bat bereziki hautatzen dute hari gisa berezi batez gudu egiteko. Dh 53. Behar da eman hauzi, behar egin gudu. Gy 238. Gorroto gorriak, ez-bidezko indarrak, / batean dagidate gudu. " Me hacen guerra a una" . Gazt MusIx 135.
    v. tbn. Hb Esk 63.
    azpisarrerakoSense-3.1
    (Con sociativo).
    Errege batek beste errege batekin gudu egin nai badu. Ir YKBiz 297.
    azpisarrera-4
    GUDU EMAN. Hacer frente, enfrentarse.
    Etsaiez alde guzietarik inguratua zare, zeiñek ematen baitarotzute gudu eskuiñ eta ezker. Ch III 35, 1. Errekeritzen zaituztet arrotz eta bideante zareten bezala, arren begira zaitezten haragikarako desirkundetarik, zeiñek gudu ematen baidiote arimari. He 1 Petr 2, 11. Gudu emanen diogu Dabiti non nahi gertha dadin. Lg I 315. Filistindarrek gudu ematen darotet. Ib. 295. Ez bezazu gudu eman Moabitarrei, eta ez egin horiei gerlarik. "Non pugnes" . Dv Deut 2, 9. Aingeruek gudu ematen zioten erainsugeari. Dv Apoc 12, 7 (Ur gudatu).
    azpisarrera-5
    GUDU-ERESI, GUDU-KANTA. Poema épico.
    Gudu-eresi edo poema épico bat agertu zaigu egunotan. Or Mi III. Gudu-kanta, epopeia, mithologiazko elezar e.a. Mde Pr 251.
    azpisarrera-6
    GUDU-LEKU. "Arène, terrain de combat" T-L. v. GUDA-LEKU, GUDU-ZELAI.
    azpisarrera-7
    GUDU-ONTZI. Barco de guerra. v. GUDA-ONTZI.
    Eroan eben gudu-ontzi batera eta an imiñi ebezan katiguturik. Echta Jos 267. Noiz sartu litezken arraunak itsaso gaiztoaren marmorezko uretan eta gudu-ontziak olatu artean. Ibiñ Virgil 75.
    azpisarrera-8
    GUDU-OSTE. v. gudoste.
    azpisarrera-9
    GUDU-ZELAI. Campo de batalla. v. GUDU-LEKU.
    Damietako gudu zelaira. Bv AsL 218s. Bere bizia Europako gudu-zelaietan uzteko gogotsu. Etxde JJ 180. Guduzelai maitera [...] baretsu, nasai, nare ta lerden joan oi dan gizasemea. Erkiag Arran 118. Gudu-zelai zaitzaile ona. Zait Plat 95. Buruzagi biak gudu-zelaitik gibelerazi ditukezunean. Ibiñ Virgil 109.
    azpisarrera-10
    GUDUZKO (Adnom.).
    Sakramendu adoragarri hartan dago guzia, nigarrezko ta guduzko haran huntan izateko gure gozoa. Dh 243.

    gudu

    gudu
    << gudatalde 0 / 0 gurdidi >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper