OEH - Bilaketa
42 emaitza tako bilaketarentzat
Sarrera buruan (8)
Sarrera osoan (34)
goiburua
lauoineko.
tradizioa
Tr. Documentado desde mediados del s. XVIII en textos meridionales. La forma má empleada es lauoineko (junto con sus distintas variantes fonéticas -oñ-, -oiñ- ). Hay lauroineko en Mendiburu (-oñ- ), Olabide (-oñ ) y Orixe (-oin- y -oiñ- ), y lauoinko en Lizarraga de Elcano.
sense-1
1.
(-oiñ- V, B ap. A
, -oñ- Añ),
lauroineko,
lauoinko (Lar, Añ, H),
laroñeko (Bera),
lauroinko (Lar, H).
Animal cuadrúpedo. "Quadrúpedo, cuadrúpede, cuadrupedante" Lar. " Laroñeko, cuadrúpedo (1896)" AG 902.
Lurreko lau oñeko ta egazti guzien artean betiko pakea. VMg 56. Otso ta lau oñeko askoren odola. Ib. 50. Ontzi onetan zetozen lurrean dabilzan lau oñeko bizidun guziak. Lard 498. Egazti, lauroñeko ta [narrasti] . Ol Rom 1, 23 (Ker lau-oiñeko, BiblE lauoineko abere; Lç laur oinetako bestien, He, TB, Bibl laur zango(e)tako [...], Dv lau hatzetako abere). Ez al ninduzun egin Zuk eta lauroiñeko ta egaztien aldean iakintsu egin ere? Or Aitork 125 (168 lauroineko).
Animal cuadrúpedo. "Quadrúpedo, cuadrúpede, cuadrupedante" Lar. " Laroñeko, cuadrúpedo (1896)" AG 902.
Lurreko lau oñeko ta egazti guzien artean betiko pakea. VMg 56. Otso ta lau oñeko askoren odola. Ib. 50. Ontzi onetan zetozen lurrean dabilzan lau oñeko bizidun guziak. Lard 498. Egazti, lauroñeko ta [narrasti] . Ol Rom 1, 23 (Ker lau-oiñeko, BiblE lauoineko abere; Lç laur oinetako bestien, He, TB, Bibl laur zango(e)tako [...], Dv lau hatzetako abere). Ez al ninduzun egin Zuk eta lauroiñeko ta egaztien aldean iakintsu egin ere? Or Aitork 125 (168 lauroineko).
azpiadiera-1.1
(-o- Añ (V)),
lauñeko
(Añ (V)),
lagoiñoko
(V-ger ap. A, s.v. langita). (Ref. eufemísticamente al cerdo). "Cerdo, marrano: (V), txarria, lauñekoa" Añ. "Puerco, animal: [...]; (c.) lauñekoa, urdea" Ib. "Laroñeko, cerdo (1895)" AG 399. "Cuadrúpedo, se aplica en V casi exclusivamente al cerdo" A.
Erosi euen lauoñeko bat. (Zollo, 1770). FLV 2019, 468. Bete ziozkan [...] laur oñeko zikiñez bere jauregi bera ta jauregiko gauzak. Mb IArg I 119. Lau oñekuak batzuk dira ordotsak, bestiak aardijak. Mg PAb 87s. Txarrijak berak, [...] daukaz izen asko. Batzuk esaten deutsee, lauoñekua; bestiak belarluzia. Ib. 87. Ilten dogu lauoñeko gizena, idi lodi zezin ederra dabena. Ib. 93. Noiz artean lau oñekoen eran bizi nai dezu aragiaren atsegin lizunen ondoren? AA III 464. Ez egijezu gauza santuba txakurrai emon, ez, gauza estimaubak lau oinekuai bota bere. fB Ic III 234. Bazkalostean doaz / alperrak lotara / lau oinekoa ianda / doialez kortara. Azc PB 328. Idi-batzaldietan, gaur legez sarituriko lauoinekoa, sei ilebete igaro barik, ezta bigarrenez saritua izango. Ezale 1897, 47a. Gizona adimendun, errazoedun aberea da-ta, bere burua lauoñekoen mallara eratsi nai ezpa-dau [...]. Eguzk GizAuz 96.
Erosi euen lauoñeko bat. (Zollo, 1770). FLV 2019, 468. Bete ziozkan [...] laur oñeko zikiñez bere jauregi bera ta jauregiko gauzak. Mb IArg I 119. Lau oñekuak batzuk dira ordotsak, bestiak aardijak. Mg PAb 87s. Txarrijak berak, [...] daukaz izen asko. Batzuk esaten deutsee, lauoñekua; bestiak belarluzia. Ib. 87. Ilten dogu lauoñeko gizena, idi lodi zezin ederra dabena. Ib. 93. Noiz artean lau oñekoen eran bizi nai dezu aragiaren atsegin lizunen ondoren? AA III 464. Ez egijezu gauza santuba txakurrai emon, ez, gauza estimaubak lau oinekuai bota bere. fB Ic III 234. Bazkalostean doaz / alperrak lotara / lau oinekoa ianda / doialez kortara. Azc PB 328. Idi-batzaldietan, gaur legez sarituriko lauoinekoa, sei ilebete igaro barik, ezta bigarrenez saritua izango. Ezale 1897, 47a. Gizona adimendun, errazoedun aberea da-ta, bere burua lauoñekoen mallara eratsi nai ezpa-dau [...]. Eguzk GizAuz 96.
sense-2
2.
(Uso adj. y adnom.).Cuadrúpedo.
Jangoikoak ginduzke egin arrai edo animale lauoinko edo arbole edo arri edo bertze edozein gauza lurreko. (295). LE-Ir. Esker onak opa ta eskeñi bear deutsaguzala [...] irudi ez gaitezan txarri lauoñeko eskerbageari. Añ MisE 79. Lau-oñeko gizonak ere badira? Arr GB 114. Gizaki lauroñeko edo narrasti satsuen zerbait ikuttutakoan. Ol Lev 7, 21 (Dv, Ker, Bibl, BiblE abere). Hegazti, lauoineko abere eta narrastien [irudiak] . Bibl Rom 1, 23.
Jangoikoak ginduzke egin arrai edo animale lauoinko edo arbole edo arri edo bertze edozein gauza lurreko. (295). LE-Ir. Esker onak opa ta eskeñi bear deutsaguzala [...] irudi ez gaitezan txarri lauoñeko eskerbageari. Añ MisE 79. Lau-oñeko gizonak ere badira? Arr GB 114. Gizaki lauroñeko edo narrasti satsuen zerbait ikuttutakoan. Ol Lev 7, 21 (Dv, Ker, Bibl, BiblE abere). Hegazti, lauoineko abere eta narrastien [irudiak] . Bibl Rom 1, 23.
sense-3
3.
lauroinko
(H),
lauoinko
(Lar, H). "Patillas, el demonio, lau oinkoa, galtxagorri" Lar. "Ce mot s'applique en G, L au diable, quand on evite de l'appeler de son nom" H.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
