OEH - Bilaketa
22 emaitza tailu bilaketarentzat
Sarrera buruan (6)
Sarrera osoan (16)
goiburua
tailu.
tradizioa
Tr. Documentado en textos meridionales desde mediados del s. XVIII, y en los autores septentrionales de los ss. XVI, XVII y XVIII (tbn. hallamos algún ej. moderno, en Lafitte). Las forma más usuales son tallu al Sur y t(h)aillu al Norte. Leiçarraga y Etcheberri de Sara emplean la forma thaillu.
sense-1
1.
(-illu Lar, A (que cita a Ur), -allu Lar, Añ, H (V, G)).
Talle, porte, estatura. "Estatura" Lar. "Forme extérieure du corps" H. "Stature" Ib. "Talle, estatura" A. v. taila(2).
Ikhusi nahiz zabilan, zein zen Iesus eta ezin zezakeen jendetzearen kausaz, ezen thaillu xipitako zen. Lç Lc 19, 3 (He xume, Dv, Leon ttipia, Oteiza, BiblE txikia, Ol ñarroa, Or ñañoa, Ker gorputzez txikia). [Eskualdunak] kolore eta iduri ederretakoak, habilak eta gorputz thaillu onetakoak. ES 121. Erregerén soldadotáko ezpada admititzen eztuéna tallu, indár ta gañaráko bear dirénak. LE Orden 35. Zuetatik nork pensatuaz luzatu dezake bere gorputzaren tallua beso batean? Ur Mt 6, 27 (He, EvL, SalabBN thai(l)la, Samper estatu, Hual luzegu, Ip handitarzün, Echn talla, Ur (V) luzetasun).
Talle, porte, estatura. "Estatura" Lar. "Forme extérieure du corps" H. "Stature" Ib. "Talle, estatura" A. v. taila
Ikhusi nahiz zabilan, zein zen Iesus eta ezin zezakeen jendetzearen kausaz, ezen thaillu xipitako zen. Lç Lc 19, 3 (He xume, Dv, Leon ttipia, Oteiza, BiblE txikia, Ol ñarroa, Or ñañoa, Ker gorputzez txikia). [Eskualdunak] kolore eta iduri ederretakoak, habilak eta gorputz thaillu onetakoak. ES 121. Erregerén soldadotáko ezpada admititzen eztuéna tallu, indár ta gañaráko bear dirénak. LE Orden 35. Zuetatik nork pensatuaz luzatu dezake bere gorputzaren tallua beso batean? Ur Mt 6, 27 (He, EvL, SalabBN thai(l)la, Samper estatu, Hual luzegu, Ip handitarzün, Echn talla, Ur (V) luzetasun).
sense-2
2.
(H (th-); thaillu SP Dv y A (que cita tbn. a Ax); t(h)allu H).
Clase, especie; modo. "Façon, sorte. Bizitzeko thaillua, façon de vivre" SP.
Iauna zu saindua zara, / ezta zure taillurik. Hm 84. Kofesatzean ezta erran behar presuna ez etxea, baizik edo ezkondua da edo birjina da edo taillu hartakoa da. Harb 180.
Clase, especie; modo. "Façon, sorte. Bizitzeko thaillua, façon de vivre" SP.
Iauna zu saindua zara, / ezta zure taillurik. Hm 84. Kofesatzean ezta erran behar presuna ez etxea, baizik edo ezkondua da edo birjina da edo taillu hartakoa da. Harb 180.
azpiadiera-2.1
(Como segundo miembro de comp.).Duvoisin traduce 'grossier, en parlant de personnes', citando a Axular y 'principaux' citando el ej. de Etcheberri de Ziburu.
Sorginak dira iende thaillu batzuk zeiñek (diotenez) arnegatzen baitute bere egiazko Iainkoaz. Mat 106. Zer berze oihal taillu duzu. Volt 250. Bi bekhatu thaillu, bata orijinala eta berzea aktuala. EZ Eliç 93. Obra miserikordiazkoak edo bertze manu thailluak. EZ Man II 47. Bertze ioko thaillu bat iokatzen du. Ax 65 (V 42). Iende thaillu batzuek, maliziarik eta enganamendurik baizen eztirenek, den sainduenak baiño buruak gogorrago dituztela. Ib. 150 (V 99). Gure bizitze taillua ethorkizuneko esperanzetara ordenatzea. SP Phil 298. Debozionea dagotela jende-thaillu guziei, zer ere ofizio eta estatu duten. Ib. 11. Zure amudioaren, / hau da obra thaillua! / Ian dut zure semearen, / gorputz preziatua. Arg DevB 203. Jakin bezate obligatuak direla ohore thaillu guziak errendatzerat bere nausiei. He 1 Tim 6, 1 (TB suerte ).
Sorginak dira iende thaillu batzuk zeiñek (diotenez) arnegatzen baitute bere egiazko Iainkoaz. Mat 106. Zer berze oihal taillu duzu. Volt 250. Bi bekhatu thaillu, bata orijinala eta berzea aktuala. EZ Eliç 93. Obra miserikordiazkoak edo bertze manu thailluak. EZ Man II 47. Bertze ioko thaillu bat iokatzen du. Ax 65 (V 42). Iende thaillu batzuek, maliziarik eta enganamendurik baizen eztirenek, den sainduenak baiño buruak gogorrago dituztela. Ib. 150 (V 99). Gure bizitze taillua ethorkizuneko esperanzetara ordenatzea. SP Phil 298. Debozionea dagotela jende-thaillu guziei, zer ere ofizio eta estatu duten. Ib. 11. Zure amudioaren, / hau da obra thaillua! / Ian dut zure semearen, / gorputz preziatua. Arg DevB 203. Jakin bezate obligatuak direla ohore thaillu guziak errendatzerat bere nausiei. He 1 Tim 6, 1 (TB suerte ).
azpiadiera-2.1.1
Especie de, (cosa) a modo de.
Etxekoak onthutsik sartzen dira ihitze thailu hortan. Lf GH 1924, 392s.
Etxekoak onthutsik sartzen dira ihitze thailu hortan. Lf GH 1924, 392s.
sense-3
3.
(-allu Lar, Añ, H (V, G); -illu Izt 60v; thallu L ap. Lh; H). Estatua, escultura; ídolo. "Estatua" Lar y Añ. "Statue, sculpture" H. v. taila
(3),
taxu
(2).
Urrezko tallu edo estatua bat. Ub 51. Estátua edo tállua. LE Urt ms. 132r. Don Manuel de Agote Erri onetako jaiotarrak bere kostuz goratu dio tallu bat zazpi oñ luzeko irozpearekin. Izt C 475. Loten emazteak [...], gibelerat behatu baitzuen, ordu berean gatz tallu edo potret bat bilhakaturik baratu zen. Etcheberry 23. Ikus zazute mundua, berriro tallu ustelak adoratzen. Etxeg EE 1882c, 563. Tallu bat eregi begio / Bizkaiak marmolki arriz. AB AmaE 148. Metarri gaiñ eta txokeskietan dagozan santuen tailluak. Ag Ioan 190.
Urrezko tallu edo estatua bat. Ub 51. Estátua edo tállua. LE Urt ms. 132r. Don Manuel de Agote Erri onetako jaiotarrak bere kostuz goratu dio tallu bat zazpi oñ luzeko irozpearekin. Izt C 475. Loten emazteak [...], gibelerat behatu baitzuen, ordu berean gatz tallu edo potret bat bilhakaturik baratu zen. Etcheberry 23. Ikus zazute mundua, berriro tallu ustelak adoratzen. Etxeg EE 1882c, 563. Tallu bat eregi begio / Bizkaiak marmolki arriz. AB AmaE 148. Metarri gaiñ eta txokeskietan dagozan santuen tailluak. Ag Ioan 190.
sense-4
4.
"Medalla, (c.) tallua, taillua
"
Añ.
sense-5
5.
"Addictio in diem, urliari prezio thaillu batean gauza ematea, egun thaillu batez jabeak edo bertze zenbeitek gehiago ematen eztuen landan
"
Urt I 139.
azpisarrera-1
TAILUA EGIN.
Simular.
Moiseren legearen laudatzeko thaillua / hastetxoan eginen du, trunpatzeko Iudua. EZ Man I 67.
Moiseren legearen laudatzeko thaillua / hastetxoan eginen du, trunpatzeko Iudua. EZ Man I 67.
azpisarrera-2
TAILU-IRUDI.
Estatua.
Igesi zebillen gaizkille artes bat bezela, tallu-idurian sutaratua ta errea izandu zala. Aran SIgn 100. Tallu-irudi eder bati alboetatik begiratzen zaion eran. Ib. 200.
Igesi zebillen gaizkille artes bat bezela, tallu-idurian sutaratua ta errea izandu zala. Aran SIgn 100. Tallu-irudi eder bati alboetatik begiratzen zaion eran. Ib. 200.
azpisarrera-3
TAILUTAKO
(thaillu- SP Dv; thallu- H). "Ene thaillutakoa da, il est de même façon que moi" SP. "Thaillutako, qui est de la façon de" Dv.
azpisarrera-4
TAILUZ
(-ill- L ap. A; thailluz SP Dv; thalluz H (s.v. thallu)). "Zer nahi den thailluz, de quelque façon que ce soit" SP.
Berze maneraz Paillartak, berzez Lukurariak / berze thailluz mendekosak, berzez berriz Nagiak. EZ Man I 109. Halako moldez, thailluz, eta suertez aitzinerat gobernatu, non azken finean, Iainkoaren miserikordiarekin batean erdiets dezagun guretzat ordenaturik eta prestaturik dagoen bozkarioa. Ax 152 (V 100).
Berze maneraz Paillartak, berzez Lukurariak / berze thailluz mendekosak, berzez berriz Nagiak. EZ Man I 109. Halako moldez, thailluz, eta suertez aitzinerat gobernatu, non azken finean, Iainkoaren miserikordiarekin batean erdiets dezagun guretzat ordenaturik eta prestaturik dagoen bozkarioa. Ax 152 (V 100).
tailu
-
tailu. Tr. Documentado en textos meridio...
-
1. (-illu Lar, A (que cita a Ur), -allu ...
-
2. (H (th-); thaillu SP Dv y A (que cita...
-
(Como segundo miembro de comp.).Duvoisin...
-
3. (-allu Lar, Añ, H (V, G); -illu Izt ...
-
4. "Medalla, (c.) tallua, taillua " Añ....
-
5. "Addictio in diem, urliari prezio tha...
-
TAILUA EGIN. Simular. Moiseren legearen ...
-
TAILU-IRUDI. Estatua. Igesi zebillen gai...
-
TAILUTAKO (thaillu- SP Dv; thallu- H). "...
-
TAILUZ (-ill- L ap. A; thailluz SP Dv; t...
<< JENDE-TAILU 0 / 0 altzairatu >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
