OEH - Bilaketa

274 emaitza saiatu bilaketarentzat

Sarrera buruan (2)


Sarrera osoan (272)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
talo.
Tr. Documentado al Sur desde principios del s. XIX. Al Norte se encuentra desde mediados del mismo siglo, aunque su uso es bastante menos frecuente. La forma general es talo (th- en Hiribarren y Zalduby).
sense-2
1. (V, G, AN, L, BN, Ae; SP (+ th-), Lar, Añ, VocBN , Hb, VocCB , Dv, H, VocB , Zam Voc), talu (AN-gip), ttalo (G-to, AN-araq-ulz-arce-erro, L-arcang, BN-baig-lab, Ae), txalo (V-ger-arr-arrig-m-gip, G-azp-goi, AN-larr). Ref.: A; EI 89; Arin AEF 1960, 69; Iz Als (talu), UrrAnz , ArOñ, To ; Etxba Eib ; Gketx Loiola (tala-burni); CEEN 1971, 354; Holmer ApuntV ; EAEL 133; Ibarra Dima 277; Elexp Berg ; Gte Erd 23.
Talo, torta de harina de maíz. "Gâteau" SP. "Thaloa, gâteau fait de millet" Ib. "Alpistela, torta de huevos, harina y ajonjoli, arraultz irin taloa, opilla" Lar. "Pan subcinericio" Ib. "Torta, opea, si es menor, opilla y particularmente de maíz, galoa, taloa" Ib. "Galette de farine de maïs, cuite au four" Dv. "Torta de maíz muy delgada y de forma circular" A. "Talu ta sardinzarra artu ta eskola arrekin" Iz Als. "Talua irausi, volver la torta en la pala de hierro para que se le queme la corteza (se le forme) por las dos caras" Iz UrrAnz (s.v. irausi). "(La) torta delgada de maíz que se hace encima del fuego. Talua erre, cocer la torta sobre pala de hierro. [...]. Tálua eiñ, hacer la torta de maíz" Iz ArOñ. "Talua eta esnia, geixenetako afarixa" Etxba Eib. "Mestüra berriz ez da taloa, baina artoirinarekin egiten den orea" Peillen in VocS 140n. "Errua bat artoiriñakin talo asko egiten ziran (AN-gip)" Gte Erd 23. Cf. VocNav s.v. talo, Echaide Orio 142 y Baraib 142. v. 1 galo.
Talo ondo egiña auspian, morokilla, eznia, gaztañak ta sagarrak. Mg PAb 59. Arrai, / arraultza, talo, gaztaña. Echag 107. Talo bero guria obea dala, bera bakarrik jateko, ogi erre-zar elkortua baino. Izt C 28s. Thaloa eta gasna. Hb Esk 233. Ogirik, talorik eta laborezko putxerik ez dezute jango. Ur Lev 23, 14 (Dv irin xigor, Ker garau erre, Bibl bihi erre, BiblE gari erre). Naiago ditut ango bi talo / ta ez emengo milla erregalo. Bil 79. Talo baten gaiik eztaik harrapa. ChantP 92. Illargia talo bat legez agiri da. AB AmaE 392. Janhari hotza / thalo'ta xardina. Zby RIEV 1908, 772. Josetxoren gosariak, urrengo labako arazoak, arto edo talo bear zireanak. Echta Jos 25. Talo itxurako arpegi zabal borobill ta matralla gizen gorridun atxur neska batek. Ag G 45 (v. infra TALO-AURPEGI). Talo ta arto, sagar ta urr, egur ta ikatz. A Ardi 129. Arthoarekin dituzte Metsikanoek egiten "tortillas" deithu talo batzu. Zerb Metsiko 325. Talo-erdi bati ozka egin eta gazta eskuan artuaz. Lek EunD 28. Zazpi talo bear ditu / otorduan jateko. "Tortas". Or Eus 67. Gure baserrietako talo, arto erre ta tremesak bezin goxoak. EG 1950 (11-12), 27. Sutarako oso txarra dala; talo, esne ta sardiñari usai txarra erasten diela. Munita 55. Talo guztiak jan, esne lapikoa ostikopean erabilli. Bilbao IpuiB 166. Ura ere joan zan sermoira talo bat kolkoan artuta. And AUzta 47. Zu bezelako jaun aberats batek taloa jan? Osk Kurl 96. Len talua ta gaztañak janda / lasai gendun bizitzia. BEnb NereA 218. Nausi xaharra taloen erretzen ari zela. Etchebarne 69. Naiko babarruna, txerrikiarekiil egosia. Ogirik ez bazan, taloa. BBarand 35. Laborea da jakia ez dena eta jakiarekin jaten dena, ogia, taloa edo antzekoak. MEIG II 107.
v. tbn. It Fab 169. FrantzesB I 117. Ud 24. EE 1882c, 379. Sor Bar 31. Apaol 64. HU Aurp 200. Azc PB 119. Moc Damu 23. EEs 1913, 344. Urruz Zer 52. Ill Pill 11. Ox 129. Jaukol Biozk 96. Enb 175. NEtx LBB 373.
Berealaxe gari-taloak jateko preparatzen giñun. Albeniz 20.
"Par extension, il s'applique à un nez aplati. Sudur taloa, sudur zanpatua, nez épaté" H.
Kantonierak ez baitzezaken gehiago deusik erran, ez hatsik har ere, bertzeak leherturik taloa bezala. JE Bur 147. Talo bat bezala lokhartzen zela lekhuaren gainean. Lf Murtuts 13.
Pitxarrari zulo estu bat egiteko asmua artu neban eta polito polito argizari-ttalo me-meaz itsututea. "Tortilla de cera". Or Tormes 19. Geldi-geldiro / jeisten ari da / eguzki-talo gorriya. EA Txindor 16. Plaztika talo batzu lotzen dituzte etxe-pareta batzueri eta hari zartarazle batez jauz-arazten dute, [...] lehertzeraino. Herr 13-4-1961, 1.
(Fig.).
Egia esateko Martin ez zegoan orren larri bigarren taloa jateko. Lenbizikoa ondo txegosi baño lenago bigarrenak gaitz egingo ote lioken [...]. Berriro kemenak saiatu bearko zituan [neskari] alderatuko ba-zitzaion. Anab Usauri 61. Urrengo topoa gaizki ateratzen bazitzaion, taloaren atzetik ospiña. Ib. 61.
"Horiek korda berekoak dira, [...] orepil bateko taloak dira (AN-gip)" Gte Erd 204.
sense-3
2. "(AN-gip), pez algo menor que el tonino, respira a flor de agua; vulg., macoca" A. " Talu (L; Gim[énés] 140), môle, poisson lune" Lh. "Môle lune de mer" Lf GAlm 1957, 35.
sense-4
3. "Il se dit encore d'une personne courte de taille, de forme ramassée" H.
azpiadiera-3.1
Empleado como nombre o sobrenombre.
Martin Talo eta Illargia, fluata jotzalle ontxuena. Iraola 125.
sense-5
4. (V-gip ap. Elexp Berg; G-azp).
"Mancha grande de barro en la ropa, hecha al caerse. Talo edarrakin etorri jaku mutikua " Elexp Berg. Cf. infra TALOA HARTU, T. EGIN.
Lokatz-talo galantak / ipurtaztaletan. Olea 27.
sense-6
5. Simple, bendito, tonto.
Talo, ez besteren talo! Astua! Alz Burr 46. Margaitak etzuela bihotz samurra erranen duzue orai? Zer amatxi taloa! Leon GH 1934, 23. Gazteria ona badugu. Ekhei ona badugu. Orhe on bat. Bainan orhe horren norapait harroarazteko, tontoegi eta taloegi gelditu gabe, badu ahur bat altxagarriren beharra. HU Gazte 1953 (10), 4 (ap. DRA ).
azpisarrera-1
TALOA HARTU. "Tálua artu, mancharse de barro las nalgas al caer de espalda" Iz ArOñ (s.v. tálo). Cf. supra (4).
azpisarrerakoSense-1.1
" Talo ederra artu du, ha caído al suelo (G-goi)" A EY III 338.
azpisarrera-2
TALOA EGIN. "(G), caerse de espaldas; litm., hacer una torta de maíz" A.
azpisarrera-3
TALO-ARTO. Torta de maíz.
Lenoko euskaldunak / zabala bizkarra, / talo-artoak jan da / besoan indarra. JanEd II 115.
azpisarrera-4
TALO-ATZU. a) "Taló-atzua, el tajo de madera sobre el cual extienden los carboneros la masa para hacer las tortas" Iz ArOñ. b) "La pala de madera sobre la cual se adelgaza la torta antes de ponerla al fuego" Iz ArOñ.
azpisarrera-5
TALO-AURPEGI. "Talo arpegixa edo talo mosua euki. Aurpegi borobila eta zabala euki" Elexp Berg.
azpisarrera-6
TALO-BURDINA. v. taloburdina.
azpisarrera-7
TALO EGIN. Hacer tortas de maíz. (No hay ejs. con formas verbales personales).
Non zen irina, talo egiteko? Elzb PAd 16. Hasten da artzain gaizoa talo egiten. Barg Leg 130. Arbi eraitekoan nonbait aziak jo... / talogiteko beintzat ba duke balio. Or Eus 15. Talo egiteko orea berak egin. JAzpiroz 23.
azpisarrerakoSense-7.1
Talo edo pastex egitera abian zagon. Const 16.
azpisarrera-8
TALO-ERRETZAILE. "Talo-erretzaillak, los que las cuecen [las tortas]" Iz ArOñ (s.v. talogiña).
azpisarrera-9
TALO-ESNE. Leche con torta de maíz.
Alferrik zuk ere billatuko dezu talo-esne guri guria baño gauza saboretsu eta zalegarriagorik. DicM (ed. 1877) 76.
azpisarrerakoSense-9.1
(Uso pl.).
Gosaria gertu: talo esneak eztiarekin. Or QA 63 (v. tbn. 151).
azpisarrera-10
TALO-GAI. Ingrediente para hacer talos.
Zeren talo gaia erosten baitzuten. Etchebarne 64.
azpisarrera-11
TALO-MUSU. v. TALO-AURPEGI.
azpisarrera-12
TALO-MUTIL. a) "El tajo de madera sobre el cual extienden los carboneros las masa para hacer las tortas, talo-mutilla" Iz ArOñ (s.v. taló-atzua). v. taloburdina.
b) Mozo que hace talos.
Ekitaldi gogorra egiñak zeuden gatzemailleak, talo-mutillak lenengo otordurako deitu zietenerako. Ugarte Obaria 48.
azpisarrera-13
TALO-ORE. "Talo-ola, talo orea zapaltzeko ola (V-gip)" Urkia EEs 1930,10.
azpisarrera-14
TALO-TXABIL. "Talo-txabilla, entre carboneros un tronco vertical sobre el cual se extendía la masa" Iz ArOñ (s.v. txabilla).
talo
<< 1 sumaketa 0 / 0 tapitu >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper