OEH - Bilaketa
274 emaitza saiatu bilaketarentzat
Sarrera buruan (2)
Sarrera osoan (272)
- aberastu
- abertzaletasun
- abestu
- adar
- adierraz
- aditu
- agerpen
- agudo
- agur
- ahal
- ahalegin
- ahalegindu
- ahalik
- aitorle
- aitortu
- aitzinatze
- aldarte
- alderdi
- aldiz
- aldizkatu
- 1 ale
- alfabetatu
- alfer
- alferkeria
- alor
- amets
- amodio
- antolari
- apaingarri
- 1 apal
- apostolutza
- aprobatu
- arazo
- 1 ardura
- argidotar
- argiro
- argitasun
- 2 ari
- arin
- arindu
- arlote
- arraino
- 1 arte
- 2 arte
- asaiatu
- asmatu
- aspergarri
- asperrezin
- astakarlo
- aste
- astekari
- 1 astun
- 1 atalburu
- atxikidura
- aurre
- aurren
- 1 ba-
- babes
- baiezko
- baimen
- 1 baldar
- baliatu
- barne
- 3 basta
- baxu
- begiramen
- begitarte
- behar
- behar izan
- behartu
- behin
- bekaitz
- belztu
- beragarri
- 1 bere
- bero
- berotasun
- berri
- bete
- betikotu
- bigun
- bihurtu
- bilaketa
- bildu
- biziatu
- bizigabe
- bizimaina
- biziro
- bizkarreratu
- 1 borroka
- 1 bota
- dema
- 1 dena
- denbora
- dendatu
- despreziatu
- edari
- 1 ederki
- edesti
- egiati
- egikera
- eginahal
- ekarkor
- ekondu
- eliza
- emakumekeria
- entseatu
- erakutsi
- erraz
- erremedio
- 1 erru
- esetsi
- 1 esku
- 1 espe
- esplikazio
- estalgarri
- etxeko
- ezikasi
- ezkero
- ezkontza
- ezkutapen
- falta
- filosofia
- firme
- fisiko
- fisikoki
- fluxtasun
- gaberik
- gaiende
- gain
- gisa
- gogo
- gogoeta
- gogor
- gogotik
- 1 goi
- goiz
- guda
- gutxietsi
- guzti
- haize
- halabiz
- halaxen
- harkaitzarte
- hau
- hautsi
- 1 hazka
- hiru
- hizkera
- honenbeste
- hotzarazi
- hurreratu
- hustualdi
- 1 huts
- iaiotasun
- ikaserraz
- ikasgarri
- indar
- inkernu
- inor
- instrumental
- 4 ira
- 1 iruditu
- iseiatu
- 1 jaiki
- jantzi
- jaso
- jator
- jaulki
- jolastu
- josi
- kaka
- kitatu
- konparaketa
- konpondu
- konponketa
- 1 kuku
- lagunarte
- larru
- lasaitu
- lastima
- laugarren
- lazkeria
- lekuko
- lepo
- lerro
- letreiatu
- libre
- liburugintza
- lokera
- lortu
- majo
- makurki
- marinel
- merezi izan
- 1 mila
- moldatu
- mordoilo
- mugarritu
- mugatu
- nagusitu
- nahastekatze
- nahieratu
- nazional
- neurkera
- neurri
- neurridun
- nortu
- ohikera
- oker
- omen
- 1 on
- 1 ondo
- orain
- oratiar
- orde
- ordu
- oroimen
- 1 osatu
- oso
- patarrastu
- pazientzia
- pelea
- peligratu
- pitagoratar
- pizkunde
- piztarazi
- pribatu
- propaganda
- saia
- saiarazi
- saiatze
- 1 saio
- sajatu
- sakondu
- salutadore
- sarrarazi
- satisfazio
- sator
- segundo
- seiatu
- soinu
- sozietate
- 1 sumaketa
- talo
- tapitu
- tarteka
- teatro
- tutarrez
- txukundu
- ukitu
- umildu
- usain
- uste
- uztarpetu
- xuxen
- zailatu
- 1 zaindu
- zeharo
- zehatz
- zentzudun
- zer
- zernahi
- zeure
- zikinkeria
- zindo
- zintzo
- zoko
- zorion
- zuhaiztu
- zurrupa
- zurtoin
goiburua
estalgarri.
sense-1
1.
(V-gip, G-goi; SP (sin trad.), Urt V 199, H)
Ref.:
A;
Elexp Berg
.
Cosa que sirve para cubrir, envolver, esconder algo. "Propre à couvrir, à cacher. Modestia da itsusitasunaren estalgarririk hoberena (He)" Dv. "Lo que sirve para guarecerse de la lluvia o frío: gabardinas, chaquetas, mantas... Estalgarri bat hartuizu, eurixa hasten dau ta. Beste estalgarri bat botaiozu zure ohiai, hotz demasa ein biha dau ta " Elexp Berg. v. estalki. Tr. Documentado desde comienzos del s. XIX en autores meridionales. En textos vizcaínos, sólo se encuentra en J.J. Moguel y Otxolua.
[Ogi ta ardoa] Jesu-Kristoren korputz ta odolaren estalgarritzat. Mg CC 197. Eta kutxa edo arka ura gordetzeko eragin zuen tabernakuloa zeritzan [...] oial ederrezko estalgarri bat. Gco I 128. Erropa guztija bere, zaarrago izan arren, adobauba edo estalgarrija <ezt->. JJMg BasEsc 195. Txamarra tzartxo bat / [...] gorputz eder orren estalgarri. (1705). GavonC Egan 1956 (5-6), 29. Estalgarriari [deitzen zaio] burusia. Izt C 224. Janariak baño [...] pensabide geiago bere gorputzaren estalgarriak ematen zion. Arr GB 62. Izenorde ori noren estalgarri dan ez dakigu. AZavala ( in JanEd II 109 ). [Aberatsa] biotz onekoa dala dakitten guziak bere etxera dijoazkio beren estalgarrien eske. Inza Azalp 123. Buruiko zuri politta, andren edergarri; askotan ixan oi da ezkabi estalgarri. Otx 32. [Txabolaren] isuribiko estalgarria. JMB ELG 69. [Zuaitzak] emango diote [...] [lurrari] estalgarri aberatsa, bizigarri ona. Munita 147. Buruaren estalgarri [...] txapel gorri aundiak. Etxde JJ 204. Ez al dezue gaur laño-estalgarririk? NEtx Antz 92. Altxa zuan aurreko estalgarria ta [...] asi ziran motorrari begira. Anab Aprika 60. Txotxongilo-erakusleek gizonen estalgarri aurrean zabaldutako oialen antzekoa. Zait Plat 49. Akerrari mozten dizkien bizar zuriak eta ille latzak [...] mariñel errukarrien estalgarritzat. "Velamina" . Ibiñ Virgil 100. Ta esan zidan: "Ikusko dezu, / estalgarriak kenduta, / botill bakoitzak nola daukan or / bertso bat eskribituta. Olea 146. Korretea elizeagaz batera egingo zala esango neuke, bere agiriko oiñarri luzeen erdi estalgarri. Etxabu Kontu 192. Lurra oe barri, manta bat estalgarri. Gerrika 67. Ortografiarekiko borroka ez ote da beste pentsamolde eta jokabide batzuen estalgarri. (In MEIG IX 63 ).
Cosa que sirve para cubrir, envolver, esconder algo. "Propre à couvrir, à cacher. Modestia da itsusitasunaren estalgarririk hoberena (He)" Dv. "Lo que sirve para guarecerse de la lluvia o frío: gabardinas, chaquetas, mantas... Estalgarri bat hartuizu, eurixa hasten dau ta. Beste estalgarri bat botaiozu zure ohiai, hotz demasa ein biha dau ta " Elexp Berg. v. estalki. Tr. Documentado desde comienzos del s. XIX en autores meridionales. En textos vizcaínos, sólo se encuentra en J.J. Moguel y Otxolua.
[Ogi ta ardoa] Jesu-Kristoren korputz ta odolaren estalgarritzat. Mg CC 197. Eta kutxa edo arka ura gordetzeko eragin zuen tabernakuloa zeritzan [...] oial ederrezko estalgarri bat. Gco I 128. Erropa guztija bere, zaarrago izan arren, adobauba edo estalgarrija <ezt->. JJMg BasEsc 195. Txamarra tzartxo bat / [...] gorputz eder orren estalgarri. (1705). GavonC Egan 1956 (5-6), 29. Estalgarriari [deitzen zaio] burusia. Izt C 224. Janariak baño [...] pensabide geiago bere gorputzaren estalgarriak ematen zion. Arr GB 62. Izenorde ori noren estalgarri dan ez dakigu. AZavala ( in JanEd II 109 ). [Aberatsa] biotz onekoa dala dakitten guziak bere etxera dijoazkio beren estalgarrien eske. Inza Azalp 123. Buruiko zuri politta, andren edergarri; askotan ixan oi da ezkabi estalgarri. Otx 32. [Txabolaren] isuribiko estalgarria. JMB ELG 69. [Zuaitzak] emango diote [...] [lurrari] estalgarri aberatsa, bizigarri ona. Munita 147. Buruaren estalgarri [...] txapel gorri aundiak. Etxde JJ 204. Ez al dezue gaur laño-estalgarririk? NEtx Antz 92. Altxa zuan aurreko estalgarria ta [...] asi ziran motorrari begira. Anab Aprika 60. Txotxongilo-erakusleek gizonen estalgarri aurrean zabaldutako oialen antzekoa. Zait Plat 49. Akerrari mozten dizkien bizar zuriak eta ille latzak [...] mariñel errukarrien estalgarritzat. "Velamina" . Ibiñ Virgil 100. Ta esan zidan: "Ikusko dezu, / estalgarriak kenduta, / botill bakoitzak nola daukan or / bertso bat eskribituta. Olea 146. Korretea elizeagaz batera egingo zala esango neuke, bere agiriko oiñarri luzeen erdi estalgarri. Etxabu Kontu 192. Lurra oe barri, manta bat estalgarri. Gerrika 67. Ortografiarekiko borroka ez ote da beste pentsamolde eta jokabide batzuen estalgarri. (In MEIG IX 63 ).
sense-2
2.
(Lar, H).
Excusa, pretexto. "Paliatorio" Lar. Cf. estalgarrigabe (2).
Zergatik ezkutatu bekatuak? Ona emen estalgarri asmatzen dituztenak [...]. Mg CC 123 (v. tbn. 112). Joan zitzaion ekustera sendatzeko estalgarriaz. VMg 77 (v. tbn. 64). Aitzeki edo estalgarririk billatzen saiatu gabe. Etxde JJ 139.
Excusa, pretexto. "Paliatorio" Lar. Cf. estalgarrigabe
Zergatik ezkutatu bekatuak? Ona emen estalgarri asmatzen dituztenak [...]. Mg CC 123 (v. tbn. 112). Joan zitzaion ekustera sendatzeko estalgarriaz. VMg 77 (v. tbn. 64). Aitzeki edo estalgarririk billatzen saiatu gabe. Etxde JJ 139.
sense-3
3.
Remedio, lo que sirve para cubrir (una necesidad).
Loiolak ortxe dauzka sallean / gertu bere izlariak. / Zenbat premiren estalgarriak / bere emaitz ugariak! Olea 150.
Loiolak ortxe dauzka sallean / gertu bere izlariak. / Zenbat premiren estalgarriak / bere emaitz ugariak! Olea 150.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
