OEH - Bilaketa

149 emaitza sagardo bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
pozoi.
tradizioa
Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos. Pozoi es la forma general en textos vizcaínos, y muy frecuente en los guipuzcoanos; pozoin en los labortanos y bajo-navarros (hay tbn. pozoi (junto a pozoin ) en Mirande y pusoin en Voltoire (169); Tartas emplea pozoa (var. que encontramos tbn. en una ocasi´on en Haraneder), y phozu en los suletinos. En la tradición alto-navarra hay pozoi en un texto de Munarriz del s. XVIII (pozoiesko ) y en Mendiburu, pozio en Lizarraga de Elcano, pozon en FamInst y pozoin en unos versos de este mismo dialecto de 1914 (pozoñez, Auspoa 89, 117) y en F. Irigaray. En textos guipuzcoanos, además de pozoi, se documentan las siguientes formas: puzuni en una carta de 1783 (RIEV 1925, 551), en Arana, Apaolaza, Ayerbe (EEs 1916, 32) e I. Artetxe (+ pusuni ), pozoni en Guerrico (tbn. pozoi ), Lardizabal y Arrue, puzoi en Aguirre de Asteasu y en la revista Euskal Erria (EE 1885b, 213), y puzoni (junto a pozoi ) en Cardaberaz (v. infra POZOIZKO) y J.A. Irazusta (también por Agirre en Kresala (172)). Hallamos pozoin en el vizcaínos Gerrikagoitia (78). En DFrec hay 1 ej. de pozoi y 9 de pozoin.
sense-1
1. (AN, G; Lar, Añ, H (+ ph-)), pozoin (L, B, BN, S; SP, Urt I 63 (ph-), Ht VocGr 405, Lar, Dv (ph-), H (+ ph-)), pozu (S; ph- VocS 144, Gèze, Dv (S), H (S)), pozoni (G-azp-goi; vEys), pozoa (SP, H), pozio , pozoe (Lar DVC 277), pozobe (AN-larr), pozon , puzu (ph- S), puzoi , puzoni , puzuni (VocZeg 288), buzunia (G-nav), puntzoi (V-ger-ple-arr; Zam Voc), punzoni (Izt 121r), puntzunino (-nzuniño Mic 8v). Ref.: A (pozoi, pozoni, pozu, puntzoi); A Apend (buzunia); Lh (pozoi, phuzu); Lrq /phozũ [oxít.]/; Satr VocP ; Asp Leiz (pozobe); Izeta BHizt2 (pozoin).
Veneno. "Ponzoña" Mic 8v y Lar. "Veneno" Lar y Añ. "Il se prend au fig. de: discours, maximes, erreurs, hérésies, etc. qui corrompent. Elhe lizunen pozoina" H. "Il se dit par exagération de quelque chose de fort mauvais au goût, à l'odorat. Khen ezazu ianhari hori, pozoia da" Ib.
Bere bekhatuaz halako khotsua eta pozoina mundura eman ukhan du. Lç Adv *** 1v. Lasterrenik biek dute onhetsiren legea / on idurian baitaite zein pozoñez bethea. EZ Man I 67. Haurretik pozoin iaten usatzen dena, azkenean pozoiñez haz ditekeiela. Ax 92 (V 62). Aspidearen pozoina dute bere espainetan. SP Phil 354. Pozoa ororen kontre erremedio bat. Tt Onsa 36. Ediren ahal zian pozoarik bortitzena eta biziena. Ib. 37. Ezta izurririk, ez eta-ere pozoinik alferkeriak bezanbat kalte egiten duenik. ES 183. Jan ez dezan gizon etsai eta dohakabe hark han barraiatu izan duen pozoatik. He (pról. al Nuevo Testamento; Iac 3, 8 pozoin). Erremedio bat pozoñaren kontrakoa. He Phil 163. Hañ ezabaki bere phozua barreiatzen dian etsaiaren kuntre [gure egin ahalak enplegatü]. Mst XVII. Pozoi galgarriari gaitz egiteko indarra kentzea. Mb IArg I 339. Infernuko pozoia ta benenoa or dago. Cb Eg II 62 (Dv LEd 118 pozoina). Serpienteak bere pozonarekin. FamInst 938. Zápo pózios bétea. LE Prog 124. Bibora legún idúri gaña, baña entráñak pózio ta benéno. LE Urt ms. 88r (Ong 67v pózio). Pozoi betiko eriotza ekarriko dizuna. Mg CC 247. Ikusten tuan on guziak / pozoin bihurtzen darozkik. Monho 110. Enbidiaren pozoi gaiztoa. Gco II 70 (I 417 pozoni). Begira orain, Kristaua, gorrotoaren puzoia biotzean gordea ote daukazun. AA II 112. Geroztik ugarte edo isla artako sugeak pozonirik ez dute. Lard 529. Nik ere dudan pozoiña / da horrena bezaiñ lasterra eta fiña. Gy 229. Zauriari mihiaz khentzen dio bere phozoina. Laph 167. Plaga ori da mundu danaren / pozoi akabagarria. AB AmaE 69. Liburu gaizto pozoniz beteak. Arr May 171. Phozu azkar bat iretsi zian eta harek sütan ezari zeion barnia. Ip Hil 150. Erari au pusuni gogorra da. IArt Itzald II 52. Erleak loreari eztiya ateratzen, ta zenbait mamorrok pozoi ilgarria. Elizdo EEs 1929, 174. "Edari-altxagarrituak" (ardo-garagardo-sagardo) zillegi litezke; baño bakotxarentzako negurritik landa, pozoina. FIr 174. Pozoin gaixtoa bihotzean atxiki zuen. Zerb IxtS 11. Manzanillo izena dun zugaitza, puzoni aundikoa. JAIraz Bizia 42. Haren ahotik beti ateratzen da pozoia eta zornea. Arti Tobera 284 (MaldanB 200 pozoin). Fabrika zilo hortan, dena ke eta su, / pozoina iretsirik hatsa bezain usu. Xa Odol 148. Gaitz bage iruditu arren [irakurgaiak], ba-dabe bai pozoia barruan. Onaind STeresa 23. Sugearen pozoin hura. Etchebarne 60. Erleak, belar txarraren lorean ibiltzen bada, berak kentzen omen dio pozoia. Ostolaiz 143. Pozoi horretara jarriak gaude. MEIG I 123.
v. tbn. EE 1884a, 37. Ur BulaG 553. Itz Azald 179. Ag G 304. ArgiDL 4. Jaukol Y 1933, 28. Or Eus 314. Yanzi 200. TP Kattalin 192. Etxde JJ 26. Mde Pr 176 (183 pozoin). NEtx Antz 14. Azurm HitzB 26. Berron Kijote 60. Pozoin: Ch IV 10, 4. AR 440. Iraultza 17. Hb Egia 16. Jnn SBi 8. Lap 16 (V 10). HU Aurp 77. StPierre 32. Ox 206. Barb Sup 141. Etcham 62. Ardoy SFran 190. Phozoin: CatLav A 2v (V 3). Lg II 297. Dh 68. JesBih 429. Jaur 129. Phozu: Alth Bot 4. Puzoi: Ag Serm 335.
(Como primer miembro de comp.).
Zori gaiztoz irentsi / pozoin-kalteak senda / ta arnas loia're txau dezadan. "Los daños del veneno". Gazt MusIx 119.
(Ref. a una persona; cf. infra (2)).
Puzuni gaiztoa! [...] Ni egongo naiz berakin eta nik esango dizkiot merezi dituanak. Apaol 81.
sense-2
2. (AN-gip-5vill ap. Gte Erd; H), pozu (ph- S ap. Lrq), poxoin. (Adj.). "Haur phozoa, gizon phozoa, phozoia, phozoina, poison d'enfant, d'homme, pour dire enfant, homme insupportable" H. "Personne énervante, 'empoisonnante' comme on dit familièrement en français" Lrq. "Gizon pipermina (B), agitz pozoia da (AN-gip-5vill)" Gte Erd 212.
Bazkari horrek erran-arazi du asko gaxtakeria. Mihi poxoin batzuek ez dutea biltzarra izengoititu "bazkaltzaleen biltzarra"? Lf ELit 280.
sense-3
3. puzoni(a) (G-azp), puzuni(a) (V-gip, G-to). Ref.: Iz To (puzunitu); Gketx Loiola (puzonia); Elexp Berg (puzunixa). "Puzuniya, la llaga enconada" Iz To. "Puzonia, ponzoña, enconamiento. Puzonia daukazu zauri orretan" Gketx Loiola. "Puzunixia, gaiztotutako zera, infektautako zerbaitt; lengo zarrak esate juen" Elexp Berg.
azpiadiera-3.1
(Como primer miembro de comp.).
Gorgill oiek batzubetan azaltzen zaizkigu lepuan, besapietan, iztarretan, ezurretan, belaunetan; lenengo aundidura bakarrik, ondorenian aundidura bakoitzatik, luzaroan agortzen ez dan puzuni-iturria. IArt Itzald II 44.
sense-4
4. (AN-ulz), poxoi (AN-ulz) Ref.: Echaide Nav 110 .
Murciélago.
azpisarrera-1
POZOI-BELAR. Hierba venenosa.
Begira hetarik pozoin-belharretarik bezala. Barb Sup VI.
azpisarrera-2
POZOI-EMAILE. "Atosigador así, pozoi-emallea" Lar.
azpisarrera-3
POZOIZKO. Venenoso.
Mendietan ezta belhar pozoñezkorik. EZ Man I 70. Hauk hirurak idukitzak etsai handienentzat, / pozoiñezko asikitik begira adientzat. Ib. 18. Baldin animali pozoieskoren batek egiten badio nor baiti dañu. (Munarriz 1743-1753). FLV 1989, 104. Puzoniazko suge aserre ta dragoi odolgiro batzuen gisa. Cb Eg II 148. Euli andi pozonizkoak erakarri zituen. Lard 69. Pozonizko galde oni belarriak itxi bearrean. Ib. 3. Zenbait puzunizko itz eta ots leun lano ederrakiñ beren belarriak gizon txar ark lilluratzen ziezten. Aran SIgn 99. Nitarik urrun khenzazu, othoi, pozoinezko edaria. Ox 78.
pozoi
<< polit 0 / 0 prostata >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper