OEH - Bilaketa

149 emaitza sagardo bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 zama.
tradizioa
Tr. Hallamos zamai en Añibarro y sama en la ed. de Azkue de las poesías de su padre.
etimologikoa
Etim. De lat. sagma.
sense-1
1. (gral.; SP, Lar, Mg PAbVoc , Añ (AN), Izt 22v, Arch VocGr , VocBN , Dv, H, Zam Voc ), zamai, sama Ref.: A; Iz UrrAnz; Izeta BHizt2; ZestErret .
Carga (tbn. fig.). "Faix" SP. "Charge de fourrage" VocBN. "Zamarik nekeena da urtheena" H. "Zama handiak jasaiten ahal dituen gizon hazkarra, homme fort qui peut porter de grandes charges" Lh. "Zamía, la carga grande que se arrastra poniéndola sobre ramas. Garo-zamía, etc." Iz UrrAnz. "Urte zama aundie gizon zaarrak" Izeta BHizt2. Tr. Documentado desde Axular, es más frecuente en la tradición meridional.
Bekhatutan dagoenean, iduritzen zaika ilhunbean dagoela, eta koropillo bat edo zama pisu bat barren hartan baduela. Ax 452 (V 295). Zu zara Iankoaren ama, / gaitzen zama / jenter dedetezuna. O Po 56. Geldituko zare zamaren azpian eroririk, eta deusik egin gabe. SP Phil 243 (He 245 zama). Karga edo zama astun bat. GGero 298. Batu ta bilduteko batera sorta, karga, zamai baten alkarregaz bedar txarrak. Ib. 372. Yaukat larregi, / ezin naiegik / nik onen zama astunagaz. Zav Fab RIEV 1907, 541. Bizkarrean zeraman / urre-zama andia. It Fab 133. Urteen zamak zeukan / ezin igiturik. Ib. 83. Non [...] jostaldiatzen diraden [...] zama jasotzen. Izt C 213. Zama pisu izugarri onekin abiatzen dira Kalbario edo Golgotako mendira. Lard 457. Orduan biurtu zan / guztiz sama astuna / Apolo Iaunarentzat / betikotasuna. Azc PB 296 (Ur PoBasc 197 karga). Unas cargan en burros / arrain-sama andia. Ib. 186 (Ur PoBasc 157 karga). Saldu eban Josetxok ontziko karga edo zama apur bat. Echta Jos 205. Ari pardela eraman, urliari zama bat jaso. Ag G 299. Ziñez ikaragarri lepaltzen daun zamea! GMant Goi 55. Bere Aittak bizkar gañean jarri zion gure gaiztakerien zama. Inza Azalp 65. Gure astoak nekez derama / ura darion ongarri zama. Ox 115. Laisterka igesegin zuten liberalak zamak utzita. Or SCruz 42. Ezin eraman alako zamak besteei leporatzen dizkiezute. Ol Lc 11, 46 (Or, Arriand, IBk, IBe zama; Lç, He, TB, Brunet karga, Oteiza pixu, Dv, Ker sort(h)a). Zeñek garo-zama aundiagoa bizkarrera jaso. Lek EunD 19. Nere uztarria biguña baita eta nere zama ariña. Ir YKBiz 157. Estaduarentzat zama edo kargea baño eztiran gexoki ta zarrai. Eguzk GizAuz 98. Araba, Gipuzkoa eta Bizkaiak Laterriari zama guziak jasotzen len bezela lagundu bearko diote. "Cargas generales del Estado" . EAEg 12-10-1936, 29. Agurearen soin zarra zama ariñenak eratxi oi du. Zait Sof 83. Bi gorputzen zama baizeraman [zaldiak] bizkar gaiñean. Etxde JJ 254. Zerraldoan barruan bost akeita-zamak sartuko dizkiagu. Ib. 47. Gaiñean eroian zama andi astuna lurrera egotzi izan baileban. Erkiag Arran 192. Geroko utzi gabe, barnea hustu behar zuan, eta etzan ausartzen ikas gelan bertan zama handia uzten. Osk Kurl 199. Zortzi seme-alaba / azitzeko zama. Uzt Sas 28. Zama hau har dezagun bi aldetarik. Xa Odol 168. Sisifo bere arri-zama lepoan duala. Berron Kijote 158. Banoie lepuan daroiaten zama au arinduaz. Gerrika 270. Eguerdirako gurdikada bat kargatu eta nagusia martxa ainbeste bidean etxera. Izugarrizko zama. Albeniz 27. Zama astunen azpian lanpeturik zebiltzan kargudunek. MIH 240.
v. tbn. Etxeg RIEV 1908, 114. Lh Yol 12. Anab Usauri 119. EA OlBe 102. Mde Po 96. Gand Elorri 179. MAtx Gazt 87. Onaind in Gazt MusIx 152. Ibiñ Virgil 111. NEtx LBB 184. Azurm HitzB 64. Etxabu Kontu 106. Ataño TxanKan 204. Larre ArtzainE 162.
azpiadiera-1.1
(AN-gip, B; SP, Urt I 98, Lar, Aq 501 (AN), , Dv, H, VocB ) Ref.: A; Gte Erd 211; Izeta BHizt2. .
Haz. "Fagot, botte [...]. Belhar zama, botte de foin" SP. "Acervus paleae, ligni, lasto, egur záma" Urt I 98. "Haz, manojo de trigo, leña, &c." Lar y Añ. "Manojo, faja, haz" Aq 501. "Fajina" VocB. "Belar-zama (B), fajo de hierba" A. "Zama bat belar (AN-gip)" Gte Erd 211.
Belhar gaixto zamak, multzuak, eskumenak edo eskutarak elkharrekin erratzeko biltzea. Ax 591s (V 380). Zama bat eginik, lothu zuenean [egurra] . Ib. 85 (V 58). Elhorri zama zorrotza, / beraz hik ohorea, / bekhoki huntan ezarri duk / eta hik desohorea. 83. Mendirat Izaak haurrak / egur-zama altxatzean. Ib. 66. Ogizamak amarratzen gintuen larrean. Urt Gen 37, 7. Bil zazue lehenik iraka eta amarra zazue zametan erretzeko. He Mt 13, 30 (Lç azautoz, TB azaoetan, HeH zamaka, Dv, Ol espalka, Ur eskumenetan, Ip eskütaka, Echn maxoka, Ker eskutadetan, IBk baletan). Igitari-mutillak egiten dituzte beren zamak edo sortak. Mb IArg I 202. Batu ta bilduteko batera sorta, karga, zamai baten alkarregaz bedar txarrak. GGero 372. Egur-zama batez soiña kargaturik. Gy 5. Lau zama belar. HerVal 135. Bizkarrean, egur zama edo haxe bat. Jnn SBi 6. Hik ekhartzeko daiat / zama bat han egin. Zby RIEV 1908, 766. Belhar zama bizkarrean ukan balu bezala. Barb Sup 41. Sabaian ari zelarik zama bat belarren egiten. Etchebarne 62. Urre-pilla uste ta / gero lasto-zama. Insausti 314.
azpiadiera-1.2
Carga (unidad de medida de peso). " Bost zama ikatz " ZestErret. Cf. ZAMA-ERDI.
Amabi erreali dagokala zama ikatza. Izt C 130. Laurogei ta bi zama sagardoren gaiak. Ib. 144. Edan izan zituzten iru milla, seieun, laurogei barrika sagardo, bakotxa iruna zamakoak. Ib. 141.
sense-2
2. "(V-m-gip), especie de narria que se hace con unos palitroques para acarrear helecho o piedra" A.
sense-3
3. "Tabla donde llevan los panes al horno (Roncal)" VocNav. .
azpisarrera-1
XAMA (Lh) (Forma con palat. expr.).
azpisarrera-2
ZAMA-ABERE. Bestia de carga.
Zamari edo zama-abereak. Izt C 183.
azpisarrera-3
ZAMA-BARKU. Carguero, barco de carga.
Zama-barku au, merkantzi eramangarri erabiltzeko aztuntxoa zen. Etxde Itxas 143.
azpisarrera-4
ZAMA EGIN. Agavillar. "Acervare, [...] zamegin" Urt I 97.
Garidunak igit-denboran kendu behar ditu gariko belar gaiztoak zam egin ta sutan erretzeko. Mb IArg I 203.
azpisarrera-5
ZAMA-EGUR (V-gip, G-azp). "Ota, illar, garo ta abarrak aldapa bera eskuz jeisteko zuaitz-adar zartatsua" Urkia EEs 1930, 49. "Zamaren azpian jartzen zaion egurra" ZestErret. v. supra (2).
azpisarrera-6
ZAMA-ERDI. Media carga.
I baino obe likek / zamerdi bat lasto. (G-bet). A CPV 767.
azpisarrera-7
ZAMA-JABE. Propietario de la carga de un barco.
Ruango zama-jaubeak ageri eutsazan eskerrak bere egittasun onakaittik. Echta Jos 267. Zama-jaubeak ainbanatu ebezan diruak. Ib. 273.
azpisarrera-8
ZAMA-JASOTZAILE. Levantador de cargas, de peso.
Uri ontan zama-jasotzaillerik ote dan galdetzen dute. NEtx LBB 166.
azpisarrera-9
ZAMA-JASOTZE. Levantamiento de cargas.
Naiz dala aberien ari topeka, ollar borroka edo idi dema, naiz dala gizasemien zama jasotze, lasterketa edo aizkora jolasa. Ag G 80.
azpisarrera-10
ZAMAKO. De carga.
Makiñaz eta aize oialez ibilten ziran zamako ontzietakoa. Etxabu Kontu 157. Zubiaren azpitik igaroten ziran itxasontziak, geienak zamakoak izango zirala esan leiteke. Ib. 138.
azpisarrera-11
ZAMA-ONTZI. a) "Zama-untzi (L, BN), porte-charge" Lh (Interpr?). b) Carguero, barco de carga.
Zama edo karga-untzietan dabiltzan itsastarrak. Erkiag Arran 182. Iru milla tonelada inguruko zama ontzia. Etxabu Kontu 142.
azpisarrera-12
ZAMAPEAN. Bajo la carga (sentidos prop. y fig.).
Urki, gorosti, txillar ta isatsak, [elurraren] geiegizko zamapean nai ta naiez auspezturik. Ag G 201. Ta zuek guziok samin-zamapean izan-arren. Zait Sof 58. Nere arrokeriaren zamapean. Or Aitork 97. Sarri [...] bizia galtzen dute zamapean [erleak]. Ibiñ Virgil 111. Astoak zama-pean. Arti MaldanB 199.
Zamapean ez lertzezkeroz, zerbaiten bearra banin. Ataño TxanKan 23. Gizakiek zapalkuntzaren zamapean egiten dute garrasi. BiblE Iob 35, 9.
azpisarrera-13
ZAMARAKO. De carga.
Zamariaren izenaz ezagutzen dira, garaino [...], beor, beoka, zaldi [...], mandako, asto, astoeme, astokume, eta beste abere zamarako direanak. Izt C 167s. Abelgorria, abere zamari edo zamarakoa, eta azienda beltza esaten zaion aberea. Ib. 167. Tamemes eritxon zamarako indotarrari bizitza arintzeko, lan orretarako alagalakoa dan astoa [...] eroan eban. GMant LEItz 68.
zama
<< xurruxta 0 / 0 zein >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper