OEH - Bilaketa

149 emaitza sagardo bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 erramu.
tradizioa
Tr. Gral. en todas las épocas y dialectos. Erramu es prácticamente la única forma documentada al Sur (erremu en P. Errota y Lekuona). En los textos septentrionales hay tbn. erramu ; en menor proporción arramu (EZ, Harb, SP, CatLav , JesBih ; en ECocin alternan ambas formas), y erremu en Barbier (junto con erramu ) y Duvoisin. En DFrec hay 12 ejs., 7 de ellos septentrionales.
Onom.: En erramuondo. (1290) Arzam 218.
sense-1
1. (V-gip, G, AN, L, BN, Ae, Sal, S, R; Urt III 236, Lar, VocS , , VocBN , Gèze, Dv, H), arramu (SP, H), erremu (Dv), ramu (R) Ref.: Bon-Ond 147; VocPir 577; A; Lrq; Etxba Eib .
Rama de laurel; laurel. " Arramu, rameau" SP. "Láurea, erramu ostoa " Lar. "Fusains à fruits blancs, basa eramia " Alth Bot 8. " Erramos [sic] osto " Mdg 151 (en una lista de hierbas; sin trad.). "[Existe una] creencia en Oyarzun, según la cual si no se coloca una rama de laurel en el tejado de una casa al acabar de construirla, sobrevendrá al edificio alguna desgracia. Por eso dicen en el mismo pueblo cuando ocurre algún siniestro en una casa: erramurik gabea duk itxi au (es sin laurel esta casa)" JMB MitV 439. " Erramu orrixak lixibiari, egosterakuan sartzen jakoz, zapixak usaiñ ederra atara deixen " Etxba Eib. v. ereinotz.
Iaunak arramuz zintuzten / khoroatu buruan. EZ Noel 157. Eskuetan zituztela / arramu eder ferdeak. Ib. 89. Aiphamen ona ezta bertzerik, seinale, arramu edo bandera bat bezala baizen. "Enseigne". SP Phil 224 (He 226 kanpoko seiñale; en este ej. y el siguiente parece referirse al ramo de laurel en la puerta usado como señal). Arrotzik ostatatu nahi eztuenak khendu behar du arramua edo seinalea bere etxetik. Ib. 332 (He 334 banderak edo seinaleak). Har zazue ahur bat erramu osto edo bihi eta hirakit hurian. Mong 593 (594 erramiak). Zergatik erramüz benedikatzen eta eskiala emaiten dira erramiak prozesioniala joaitian?. Bp I 142. Zegaiti [...] erabilten dozuz prozesiñoean erramuak eskuetan? Oe 154. Zeina baita arramu bat bisian bis lezoinian. (1778). SenperEus 156. Populua, arramu adarrak zauzkalarik eskuetan, joan zen Jesusen aintzinera. Jaur 148. Guziak erramu edo olibo ostoak eskuan zeramazkiten. Lard 429. Egosaraz bertz bat uretan, belhar, erramu, estragon [...] eta phorruekin. ECocin 9. Erramu orriz jantzi. AB AmaE 334. Zeuen eskuetan erramusortak dituzuezala. Itz Berb I 147. Gizonak eriñotz (erramu) usaia zeraman. Ag G 70. Sagardo ona erramurik gabe saltzen da. Egan 1955 (5-6), 48. Artea ta ereñotza (erramua) ere piñu lirake [...] bere ostoari eusten bait-diote. Munita 93. Iñongo sari-erramurik gabe gerorako. "Sin lauro o palma". Berron Kijote 157. Erramu igandeko meza nagusitan eriñotz edo erramu bedeinkatzea izaten da. Etxabu Kontu 82. Arratsalde erdirako bukatu genduan. Erramua jarrita utzi genduan borda berria. JAzpiroz 209. Erramua berde egoten da beti; negu ta udara, ostoarekin beti. Ostolaiz 101.
v. tbn. Gç 191. Lg II 220. Izt C 160. Bv AsL 92. Lap 250 (V 213). JMB LEItz 96. Apaol 113. Ir YKBiz 374. Arti MaldanB 196. Erremu: PE 67. Barb Sup 142. Arramu: CatLav 390 (V 188).
azpiadiera-1.1
Mogelen Peru Abarka, errenkada luzeegi bati erramua jartzeko, laurogeiren bat urte ibili zen lurpean.MEIG IV 79.
sense-2
2. (G, AN, L, BN, S, R; VocBN, Gèze), erremu. Ref.: A; Lrq. Domingo de Ramos. v. ERRAMU-DOMEKA, E. -EGUN, E. -IGANDE, ERRAMUKO IGANDE, E. DOMEKA.
Elizan errateko othoitzak. Kandeleroz [...]. Hautsterriz [...]. Arramuz. EZ Man II 63s. Jesus Kristoren Ierusalemera sartzearen gañean, arramukotz kanta. EZ Noel 87. Zergatik daigün igantia deitzen die erramü? Bp II 44. Hamekagarren kapitülia. Pasioniaren igantian, erramü bestako. Ib. 44. Ni erramuren bildur, egin dezan zizorkarekin elur. "Por la Semana Santa suele granizar o nevar" . Aq 63. [Iganteko bezperak] Pasioneko eta erramü denboran. UskLiB 159. Pasioneko eta erremuko denboretan. Dv LEd 34. Erramüz Santa Grazian Pasionia kantatzen zien. Const 40. Erramu goiz batez. Zerb Ipuinak 125. Erramuz euri, belhar eta ogietan busti. Zerb Prov 314. Joan den Erramu atsian. LuzKant 101. Ene seme Erramuntto / erramu goizian sortia. Balad 210. "Andre-dena Mari Martxoko, gure behia larrean aseko". Idiak ikuillu baztarretik erantzun: "Muuu! Gero duk Erramu". EZBB I 35. Erramu-arratsaldeko eleizkizunerako. Insausti 198.
v. tbn. AA I 477. HerVal 182. Bv AsL 92. Ip Hil 161. Barb Sup 110. Erremu: Lek SClar 104.
azpiadiera-2.1
erramo. Sexta semana de Cuaresma.
Garizumako asteak Beratar zarren artean izen bana zuten: lenbizikoak Ana, bigarrenak Badana, [...] seigarrenak Erramo. A EY I 59.
sense-3
3. Rama.
Iosep erramu dakharken bat duk, erramu bat ithurri ondoan dakharkena. Urt Gen 49, 22 (Bibl landare emankor). Ikusten düzieia ene ezpata / erramüz lilitürik. "Ornée de rameaux" . Xarlem 1165.
sense-4
4. Ramo (de flores).
Goixaldera euki dau umia eta erramu eder bat bialdu detsagu hospitalera lagun guztion izenian (V-gip).
azpisarrera-1
ERRAMU-ARBOLA. "Erramu-arbolia, el laurel, árbol. Erramu arbolia ostrua galtzen ez daben zugatza da" Etxba Eib.
azpisarrera-2
ERRAMU-BONET. Corona de laurel.
Halakotz hik, Zalgiz, Eskaldun Poeta / Burura behar duk erramu-boneta. O Po (ed. Michel) 249. [Oihenartek] adiskide zenari opa dion erramu-boneta. MIH 256.
azpisarrera-3
ERRAMU-DOMEKA. Domingo de Ramos. "Erramu-Domekan, erriko aintzalliak juaten ziran prozesiñuan, gero euren ate gañian agertuko zan palma adarragaz" Etxba Eib.
azpisarrera-4
ERRAMU EGIN. "En Basse-Navarre, c'était naguère l'usage que les enfants, le dimanche de Rameaux, parcouraient les maisons et y recueillaient les pots de terre relégués au grenier... pour les briser ensuite à la sortie des Vêpres dans une sorte de jeu de colin-maillard. [...] La tradition semble abandonnée avec celle de l'antique Carême! Mais le langage en a conservé quelque trace avec erramu egitea, dans un sens général: par exemple Kasu! Erramu eginen duk!: Attention! Tu vas le briser!" Ardoy SFran 170n.
azpisarrera-5
ERRAMU-EGUN (V, G, L, BN, S ap. A; Urt Gram 29). Domingo de Ramos. "Erramu-egunian, erramu adarrak bedinkatzen ziran ataiko aterako oñaztua aldentzeko" Etxba Eib.
Iesu Kristo [...] Erramu egunean sartu zen Ierusalenen. Ber Trat 68r. Hunen Ierusalameen arramu egunean sarzea. Harb 50. Pazkoaren izenez aditzen dira oraiñ erramutik urrengo amabost egunak, erramu eguna ere amabost egun oetan sartzen dala. AA I 477s. Arramu egunean [...] berrogoi egunetako indulientzia. JesBih 469. Erramu egunean 1523an. Laph 58. Erramu eguneko Sagarako aizeak berrogei egunean jotzen du. (AN-gip). EZBB I 98. Erramu eguneko goizpar edo ebanjelioa. Etxabu Kontu 82. Kaifastarrak samindu / jaken biotzetik, / Erramu eguneko / prozesiogaitik. Ayesta 60. Erramu-egun bat zan, arratsaldean. Albeniz 73.
v. tbn. Añ MisE 238. Lard 428. Bv AsL 92. Ip Hil 161. JMB ELG 85. Ostolaiz 101.
azpisarrera-6
ERRAMU ESPAÑOL.
Botatzen duzu [pasta] esne irakiturat nun eman beituzu sukre eta arramu español hosto bat. ECocin 34.
azpisarrera-7
ERRAMU-IGANDE (arramu-igande SP, H). "Arramu Igandea, le dimanche des rameaux" SP. v. supra (2) .
Erramu igandeko irakur-aldia. Mb IArg I 267. Meditazionea arramu igandeko. Jaur 149. Zelebratu zuten erramu igandea. Ardoy SFran 143. Erramu igandeko meza nagusitan. Etxabu Kontu 82. 14-IV-1957. Erramu-igandea. MIH 305.
v. tbn. Bp II 46.
azpisarrera-8
ERRAMUKO DOMEKA. Domingo de Ramos.
Zegaiti Erramuko Domekan erabilten dozuz prozesiñoean erramuak eskuetan? Oe 154. Komulgadu biar da Erramuko Domekatik, eta urrengo amabost egunen barruban. Astar II 228.
v. tbn. Itz Berb I 147.
azpisarrera-9
ERRAMUKO IGANDE. Domingo de Ramos. v. supra (2).
Nondik heldu da Arramuko Igandea hain ohoratua baita Elizan? CatLav 390. (V 188)
azpisarrera-10
ERRAMU SAINDUKO IGANDE. Domingo de Ramos.
Arramua eskuan ekhartzea / Herstu denean arramu Sainduko igandea. EZ Man I 32.
azpisarrera-11
ERRAMU-XIRIKA. v. ERRAMU-ZIRITEAN.
Aurtzaroan, erri txikitako mutiko guziak bezelako bizimodua egingo zuela-ta nago; txori-kabiak arrapatu, "patagainka" jostatzen ibilli; "erramu-xirika" beste batzutan. Bordari Olerti 1961, 152.
azpisarrera-12
ERRAMU-ZIRITEAN (Expr. adv.). "(L, BN), erramu-ziritean ari, juego de niños que consiste en meter determinado número de veces en tierra un palo cada uno de los jugadores, mientras uno de ellos va a buscar el suyo" A.
azpisarrera-13
ERRAMUZKO (Lar, Añ, H). "Erramuzko koroa" H.
Arramuzko koro batez koroaturik. SP Phil 177 (He 179 oliba hostoz). Agure zaharrena yartzen zen buruan / erramuzko adar bat zuela eskuan. Hb Esk 100. Etxeko-alaba handiena zela korda-buru, erramuzko adarra eskuan. Zerb Azk 32.
erramu
<< egosleku 0 / 0 eskasia >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper