Etim. Se tratará probablemente del continuador de un término indoeuropeo atestiguado en diversas lenguas (cf. p.ej. lat. gaesum ) y frecuente en la onomástica céltica y germánica. Lo que no está claro es si la palabra, cuya -i es en todo caso anómala, procede directamente de una lengua céltica o si ha sido tomada del latín, rodeo que han seguido con seguridad otros celtismos vascos. La e --en vez de ai -- de la primera sílaba favorecería la idea de una mediación latina, si se puediera excluir la posibilidad de una monoptongación temprana en algunas hablas célticas.
sense-1
(AN-erro ap. A
; Ech 60r, SP, Lar, Dv, H),
geza (AN, L ap. A(que cita tbn. a Is)),
ezi (Ech 60r). Dardo, venablo; flecha, saeta. Tr. Su empleo aumenta notablemente a partir de mediados del s. XIX. En DFrec hay 16 ejs.
Artuko dot esku batean gezia."Dardo"
.Artazub 4.
Baldin abre batek ere mendia hunki badeza, lapidaturen da edo geziaz iraganen da. LçHe 12, 20 (TB dardo
).
Gaixtoaren gezi suz eraixeki guziak. LçEph 6, 16 (Dv, Ol, Ker, IBe, Bibl gezi; He tragaza, IBk azkon).
Bide artati iramo badot / zure kalera gezirik.Lazarraga A23, 1195v.
Ez nigana iramo / zeure gezia. Ib. B9, 1173v.
Bere arma gezi barriakaz. "
Dardo"
.
Andram
160.
Elorrion egiten / millarez lanzeak, / punta zorrotzarekin / geziak, azkoeak.CancVizc 368.
Herioa hor heldu duk eskuetan gezia. EZMan I 25.
Hasta duenari diok arthikitzen gezia. Ib. 44.
Ill zuten berak gezia edo saetakin. IztC 454.
Iru gezi edo ezten artu zituen, eta biotzaren erdian sartu ziozkan. Lard 200.
Izanen da harrika lehertua, edo geziz zilhatua. DvEx 19, 13 (Bibl gezi).
Zorrozten ditu aizkor eta geziak Gorbeako aitz eta arrietan. CampEE 1882a, 68.
Inguru guztietatik iaurturiko eun gezi ta geiagok iosi-iosi eginda. AgAL 164.
Gal-autsa beorren sudurretara unan ustaietik gezia bezala. OrMi 104.
Aren [piztitzarraren] bizkarreko ezkatak eta geziak ikara ematen dute. 'Écailles et des dards'
.Ib. 136.
Gallurrera igoa dugu Iguzkia, / nondik yaurtiko zutago gezia. LdiBB 118.
Sagar-aleari gezia yaurtitzeko. GoenY 1934, 90.
Gizaldi danen begiak, / zureganako geziak, / zuregan daude josiak!SMitxAranz 107.
Bein baiño geiago Xalbaten biotza gezi batek erdibitu zun. EtxdeJJ 228.
Indartsuenak du azkon hau jaurtiki: / zoritxar haatik! Galgarri bait da geza / beste edozein baiñoago. MdePr 306.
Gezi bero ta ziztada goriak jaurtitzen eutsazan lurrari [eguzkiak]. ErkiagArran 7.
Dafniren uztai-geziak autsi zenitunean. IbiñVirgil 37.
Guda-arku ta gezitan famatuak. BerronKijote 199.
Urrezko gezi luzea eukan eskuetan. OnaindSTeresa 56.
Ezten-kaku eta gezi-adarrez tinkatzen delarik. "Ramos de picas, garfios y dardos"
.MEIG IX 119.
(en colab. con NEtx) v. tbn.
BBizk 14. Zink Crit 61. Otx 99. JMB ELG 72. Laux AB 99. EA OlBe 68. Zait Sof 190. Arti MaldanB 195. Gazt MusIx 137. Lasa Poem 77.
azpisarrera-1
GEZI-MUTUR.
Punta de flecha. Kaskaka suarriz egindako gezi muturrak. ArzdiLEItz 85.
Gezi-mutur sardekatua. JMBELG 40.
Gezi-mutur alde batez miztotua. Ib. 40.
azpisarrera-2
GEZI-ONTZI(g.-untzi Dv A). Carcaj. Haren gainean krinkaka hari da gezi-untzia. DvIob 39, 23 (BiblE geziontziak).
Zure iskilluak, gezi-ontzia ta ustaia artuta. OlGen 27, 3 (Dv y Bibl gezi-untzi, Ker gezi-ontzi; Urt fletxatoki, Ur fletxategi).
Iente aiek eztabiltza nagi gezi-ontziak aldean daramazkitenean. IbiñVirgil 85.
azpisarrera-3
GEZI-ONTZIDUN(El) que lleva carcaj. Persitar gezi-ontzidunen urbillean. IbiñVirgil 113.
azpisarrera-4
GEZI-SESKA.
Caña para hacer flechas. Gezi-seskak biltzen zituzten batez ere. IbiñVirgil 64n.
azpisarrera-5
GEZI-UZTAI.
Arco. Nere ezpataz eta gezi-uztaiz amortarrei irabazi nien bazterraldea. OlGen 48, 22 (Ker gezi-ustai; Ur, BiblE uztai, Dv balazta).
Baiña, gezi-ustaia tente geratzen yake. KerGen 49, 24 (Urt balesta, Dv balazta, Ur, Ol, BiblE uztaia, Bibl arranbela).