OEH - Bilaketa

374 emaitza q bilaketarentzat

Sarrera buruan (0)

Emaitzarik ez


Sarrera osoan (374)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
mutu.
etimologikoa
Etim. De lat. mutum .
sense-1
1. (gral.; Lcc, Mic 8r, SP, Urt III 319, Ht VocGr 388, Lar, Añ, Lecl, Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv, H, VocB , ZMoso 69) Ref.: Bon-Ond 154; A; Lrq; Iz Als , ArOñ, To ; Elexp Berg.
(Adj. y sust.). Mudo; callado, sin habla. Tr. De uso general; documentado al Norte desde Leiçarraga, y al Sur desde mediados del s. XVIII. En DFrec hay 18 ejs.
Orduan presentatu izan zaió demoniatu itsu eta mutu bat. Mt 12, 22 (He, TB, Dv, Ur, UR (V), Ip, Hual, Samper, Leon, Ker, IBk, IBe mutu; Ol mintzul, Arriand mintzoge). Idola mutuén onduan. 1 Cor 12, 2. Ene laztan maite biotz gogorra, / nola zara nigaz mutu ta gorra? Lazarraga B3, 1154r. Alea ni mutu ahorik ez nuen ideiten. Harb 329. Eta errepusta ezin / demakeen mutua. EZ Eliç 326. Egin bere burua itsu, mutu eta gor. Ax 314 (V 208). Mutua bezala nintzen. 45. Ene ahoa mutu da zure aitziñean. Ch III 21, 4. Gizon mutu, mututzat guziak ezagutzen zuten bat. Mb IArg I 243. Mutil mutu, lotu motel gutxiago errietan izango litzake. Cb EBO 19. Ahalkatu zen guzia, eta egon zen mutu. Lg II 236s. Erna banetza gor eta mutuak. Brtc 103. Sortúek aditzen, / mutúek mintzátzen. LE Kop 81. Gero mutuaren irudia egiten dezula. AA II 95. Trunko bat bezala bethi mutu egotea. Dh 74. Testigu mutu onen aurrian. JJMg BasEsc 280. Eskearen galdez dagoken erromes mutu batzuek bezala. EgunO ( in Arb Igand 177 ). Mutu baitzen egon arras. Gy 70. Gaizkiñak zeuzkan gizon mutu bat eraman zioten. Lard 391. Ez dakit berba egiñ, / ala egon mutu. AB AmaE 178. Ütsier bista emaiten, mütier mintzoa. Ip Hil 209. Mutua ipintzen kantari [ardoak] . (In Ag G 32 ). Mutuai itz eragin. Enb 80. Gelditzen zait mutu ene mintzolari sarkorra. JE Ber 72. Mutuai mintzoa eman die. Ir YKBiz 231. Bata bestearekiko mutu zirautela. Etxde JJ 28. Baña Kaxkurrio be ezan mutua, onek pe mingaiña ez eban geldirik eukitzeko. SM Zirik 120. Eun mila ta piku / begitarte mutu. Arti MaldanB 220. Mutua etorri zaigu / mitiñak egiten. And AUzta 141. Ordu berean mutu bilhakatzen zarete zuen arthaldearen itzalez. Larz Senper 22. Zerbait esaten bera, eta ni mutu. Gerrika 207. Jausten ahal zela alkitik predikari mutua. Larre ArtzainE 158. Bost egunean mutu egonda / joan zan beste mundura. Insausti 122. Euskaraz ematea, ez ote litzake mutua hartzea oihulari? MIH 205.
v. tbn. Tt Arima 31. ES 131. Zuzaeta 62. Egiat 237. Ub 80. Monho 156. fB Ic III 295. FLV 1989, 118 (Munarriz, 1827). Echag 217. It Fab 60. Laph 71. JanEd I 38. Sor AKaik 134. Apaol 120. Jnn SBi 105. A BeinB 68. Azc PB 283. Itz Azald 137. Iraola 38. A Ardi 59. Kk Ab I 55. Ox 204. Tx B I 251. Or Mi 122. Iratz 63. Zerb IxtS 85. Lf Murtuts 7. Munita 21. JAIraz Bizia 38. Gand Elorri 71. Osk Kurl 207. MAtx Gazt 43. Alzola Atalak 77. NEtx LBB 139. Uzt Noiz 72. Lasa Poem 95. Ataño TxanKan 155.
azpiadiera-1.1
Neure flakotasunak [...] errespetu mutu batez zure manamendua ahanztea konseillutan emaiten zerautan. Harb ã 6v. Laguntza mutu. "El favor mudo". Gazt MusIx 137.
azpiadiera-1.2
(No referido a personas). Silencioso, que no emite sonidos. " Ioare, ezkila mutua, clochette, cloche qui ne sonne pas ou sonne mal" H. " San Juanez kuku, San Pedroz mutu " Iz ArOñ (s.v. San Juan). " San Pedroz kuku, San Martzialez mutu " Elexp Berg.
Nola bildots bat motzen duenaren aitzinean mutu baita. Act 8, 32 (Dv ixilik). Orhoitzen zarete eki pagano ziñetenean idola mutuen ondoan ziñabiltzatela. He 1 Cor 12, 2. Naturalki bestia mutuek bezala ezagutzen dituzten gauza guziez berriz baliatzen dire bere buruen gaizkoatzeko. He Iudae 1, 10 (v. infra ABERE MUTU). Eriotza mutuak. Cb Eg III 318. Mingorra esaten da soñurik joten ez dabelako, dalako mutu ta ixilla. Mg PAb 179. Arri muturaginoko guztiak. fB Ic I 12s. Eibartarrak musika / mutuak atzera. EusJok II 18. Zuek, parete mutuak. Arr GB 23. Bere gorputza datzan toki ixill ta mutu onek. AB AmaE 177. Ardi zahar mutu batzu bezala. HU Zez 157. Guk, txakur mutuak legez, ez badaukagu aorik ausi edo zaunka egiteko. Itz Azald 6. Deputatuetan hamarretarik zortzi ahate mutuak baino ixilago baitaude. Zerb Artho 165. Etxeak berak mutu. JE Ber 95. Mundua egin zan mutu. Mde Po 95. Egurats baztergabea, mutu eta isillik, begietaratzen zaio gizon arrituari. Vill Jaink 43. Ixilik oxin mutua. Alzola Atalak 82. Trenaren etengabeko ritmo hirukoia / mutu geratu zen. Lasa Poem 65. Zine ixilla edo mutua izan zan denporan. Etxabu Kontu 53. Bat mutua zan. Etzuan zaunkarik egiten. BBarand 60. Berari konbeni etxakona danian, mikrofonua mutu. Gerrika 235. Soinua, eta harekin batean hitza, agertu zenean zineman, lehengo mutuan iraun zuen Chaplinek. MIH 318.
v. tbn. Or Mi 114. Enb 84. EA OlBe 89. JAIraz Bizia 57. Erkiag Arran 147.
azpiadiera-1.3
(Letra, sonido) mudo.
Hanbat (heltzen ohi den bezala) soinu mota da munduan, eta batre ezta muturik. "Rien n'est muet" . 1 Cor 14, 10 (el significado no es del todo claro: cf. Vulgata: "nihil [lingua] sine voce"). H mütü batez hasten diren izenen aitzinian. Arch Gram 6. E mütüak eztü kasik azanzik egiten. Ib. 3.
azpiadiera-1.4
"(Sal), sonido poco sonoro" A.
[Konsonante] mutuak, edo aoz esateko ots gutxi egiten dutenak zortzi oiek dira: b, c, d, g, k, p, q, t. Cb EBO 22. Burrunba mutu ilhun bat, urrun urrundik heldu, entzuten nuela. "Rumeur sourde, imprécise" . Barb Leg 149.
azpiadiera-1.5
(DvA).
Persona reservada.
sense-2
2. " Kolpe mutua, coup qui ne produit qu'une contusion profonde mais dangereuse" Dv.
sense-3
3. (BNc, R ap. A; Dv). " Handitsu mutua (BNc, R), hinchazón que no madura" A.
sense-4
4. (AN, L, BN, Sal, S, R ap. A ).
"Orificio obstruido. Erro mutu (Lc, BNc), pezón que no da leche. Titi mütü (Sc), titi mutu (Sal, R)" A.
sense-5
5. "(Sal, R-uzt), desafilado" A.
sense-6
6. " Karga mutua, karga handia (V-m)" A Apend.
sense-7
7. "(B, BN-baig), puesto vacío en una mesa de juego por ausencia de un jugador, cuyas cartas las ve el compañero del ausente" A.
azpisarrera-1
ABERE MUTU. a) Animal (mudo).
Xoriek orobat dute / egiñen errepika: / abre mutuek orobat / akorduzko musika. EZ Noel 56. Guztiak barur zitezilla, eta are abre mutuei ere, etzekiela eman iatera eta ez edatera. Ax 70 (V 46). Are abre mutuek ere eztute [...] lehen izan diren ostatuetarik, aitzinat iragan nahi. Ib. 92 (V 62). Aitzitik abre mutuak bezala guthizien arauera doaz. SP Imit III 12, 4. Presunak eztirela abre mutuekin konparatzeko. ES 171. Abere mutu biren erdian jaio dana. Acto 374. Astaka abre mutu batek gizon gisa mintzaturik baratu baitzuen profeta haren zoramendua. He 2 Petr 2, 16. Bena abere mütü eli bat bezala, baduatza arimaren perdizioniala. Mst III 12, 4. Argirik eztauken abere mutuak. Añ EL2 45. Eguno eztabe / abere mutuak / ta piztia uzuak / egin berbarik bapere. Zav Fab RIEV 1907, 93. Ikusten ditugu / beraren liburuak, / nola abere mutuak / ikusten dituen / goizaldean zeruak. Arti MaldanB 213. Auspez belauniko, letariak kantatuz, / egunsentiari intzentsua botatuz, / zimuek ziruditen abere mutuak. Ib. 196. Ipui lagunak, nahiz abere mutuak nahiz hala-holako gizon emakumeak, bizirik daude egilearen irudimen hezean. MEIG II 131.
Astaka abre mutu batek, gizon gisa mintzaturik [...]. "Subiugale mutum animal". He 2 Petr 2, 16 (TB asto urrixa mutu bat, Dv abere hezi mutuak, IBk asto mutu bat).
b) (-mute BN-ciz), ABELMUTU (BN-ciz-baig). Ref.: Bon (abelmutu); A (abere-mute). "Ganado caballar" A. "Abelmutu, caballería (BN-baig; Lacombe)" DRA.
azpisarrera-2
HITZ-MUTU (H). Mudo.
Bertze emaztekia etzagon hitz-mutu. Lg I 327.
azpisarrerakoSense-2.1
" Hitz mutu hiltzea, mourir subitement, sans proférer une parole (Lg)" H.
azpisarrera-3
MUTTU (Forma con palat.). Cf., usado como apodo, en JAzpiroz 19: Morroi bat omen zuan etxean: Maiazkoaneko Muttua [...]. Itzik ezin egin. "Aua, aua" esaten omen zuan.
Debruztatu bat, itsua ta muttua. Echn Mt 12, 22. Presentatuzioté gizon muttu bat demonio-duná. EvAN Mt 9, 32 (1295 mutu ). Ez gorrak, ez!... Muttuak bakarrik. Barb Sup 111.
azpisarrera-4
MUTTU-MUTTU (Estar, etc.) callado.
Erdi makurtuta nengoan da muttu-muttu. JAzpiroz 177.
azpisarrera-5
MUTUAN. "Lilia mutuan dago (BN-arb), la flor está compacta, espesa" A. (¿Relacionado con mote?).
azpisarrera-6
MUTU-MUTIL (Compuesto creado a semejanza de itsu-mutil, con el significado de 'ayudante para hablar' o similar).
Mutu baitira berez hitzak hiztunen bat ez badute mutu-mutil hartzen. MEIG VIII 30.
azpisarrera-7
MUTU-MUTU. En silencio, sin palabras.
Ez da beti predika oi itzez, baizik egitez ere bai; mutu-mutu egiten diran predikaziuak izan oi dira onenak. Bv AsL 91.
azpisarrera-8
MUTURIK. En silencio; en estado de mudez.
Arritu ta Teresa / muturik egoan. Azc PB 58. Txorijak itun, muturik dira. Enb 106. Muturik uzten gaitu. Or Mi 130. Gizon ori muturik zegoen deabruak artua zeukalak. Ir YKBIz 100n.
mutu
<< mulger 0 / 0 nabariki >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper