Harremana

    OEH - Bilaketa

    374 emaitza q bilaketarentzat

    Sarrera buruan (0)

    Emaitzarik ez


    Sarrera osoan (374)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    seinale.
    tradizioa
    Tr. La forma seinale (seiñale, señale ) es la más extendida. Hay siñale en textos guipuzcoanos y alto-navarros, además de en SenperEus (-in-), Inchauspe y T. Etxebarria. La forma propia de la tradición suletina es zeinhare, aunque usan señale Maister, seiñale Eguiateguy y siñale Inchauspe; en CatS aparecen en una sóla frase (q.v.) las formas zeinhare y señale. Gasteluçar usa en alguna ocasión señalle (31) y seiñalle (66). Hay senalle en Mendiburu (IArg I 179), fray Bartolomé (que tbn. usa senaile ) y Noe (77), y seinhale en CatLan (18), TB y Laphitz. Leiçarraga emplea la grafía <seignale >. En DFrec hay 48 ejs. (9 septentrionales) de seinale, 3 de seiñale y 1 de sinale.
    sense-1
    1. (S; SP, H; -eñ- Urt I 213, VP 29r, Lar, Añ, VocBN , Gèze, Dv, H), senaile, siñale (Ht VocGr 383, Añ), sinele (-iñ- AN-ulz), selaiñe (V-gip), zeinare (zeinhare H (S), zeñhare Gèze, Dv (S), H (S)), zelaiñe (V-gip) Ref.: Lrq (senale); Iz ArOñ (seláiñe) Ulz (siñéle) .
     Signo, símbolo; signo, señal distintiva; señal. "Signe, marque, cedulle" SP. "Señal" Lar y Añ. "Signo" Añ. "Signos sensibles, se- o siñale sentigarriak" Ib. "Signe, marque particulière" VocBN. "Marque", "signal" Gèze. "Kurutxiaren zeñhare, signe de croix" Dv. "Laneko, barazkariko, su hiltzera ioaiteko, etsaiari bihurtzeko seinalea, signal pour [...]. Untzietako seinaleak, les signaux dont on use sur les vaiseaux. [...] Gurutzearen seinalea, giristinoaren seinalea da, [...]" H. "Siñelé bat, una señal" Iz Ulz.
    Seinaliak jinen dira aitzinetik tristerik; / elementak ebiliren oro tribulaturik. E 61. Hanbat bada seinale andi zeruan dakusaguna. Henri 4. Hunegatik ukhaiteko du emazteak buruan seiñalea suiekzionetan dela. Lç 1 Cor 11, 10 (He seiñale, TB seinhale; Dv ezagutkari, Ol ezagupide, Ker, IBk, IBe y Bibl ezaugarri ). Garzilasok esan eutsan / señaleagaz <sena-> kunplietan, / atz txikirra biotzagaz / emun deutso eskuetan. Lazarraga 1197v. Kruze santearen señaleagaiti. Bet 3. Seiñale bat kanpotik ageri dena. Mat 126. Zeren gatik egiten da Gurutzearen señale hau? Ber Doc 97r. Ebanjeliak, erran nahi eskribuzko legea, / graziazkoarena da orobat señalea. EZ Man II 48. Eztiazadazula khen zeure espiritu saindua, zein baita Iainkoaren haurren seiñalea. Harb 334. Palma zuhaitzaren adarrak, biktoriaren seiñaleak. Ax 477 (V 308). Ifinten da Kurutze bat altareen ganean señale eta bandera. "Insignia y bandera" . Cap 140. Tronpetak [...] etxera-seinalea emaiten du. SP Phil 544. Eta hori egitian zian andere hark herioaren markhak, seiñaliak [...], bere bilhoetan, bere begien aitzinian eduki lezan. Tt Onsa 26. Hemen du hartzen seiñalea, / seiñale konbatekoa: / gurutzea bere kopetan. Gç 216. Kristaubaren señalea eta insignia. OA 10. Argi au da San Agustiñen señale edo sinbolorik ederrena. Lar SAgust 4. [Debozionia erakusten die] kanpotiko señale eta figüra zunbaitetan. Mst III 4, 4 (Ch seiñale). Ontzi guziak beren bander zabaldu, pifano, tanbor soñu ta gerrako beste señale guziak zituztela. Mb IArg II 289. Eskoletan sortija edo siñaleakin, azote ta kastiguakin eragotzi nai dute [euskara] . Cb EBO 17 (Eg III 331 señale). Hari su emateaz hark hortako seinalea emanen zuenean. Lg I 194. [Ametsa] zatekiala herio ahalkegarriaren seiñale. Egiat 271. Ordian portügesek seiñalez zereioen beren eskelegoa erakutsi. Ib. 159. Israeltar guzien etxeetan señale bat ipintzea. Ub 24 (190 siñale). Ez da deusa erdizkatzen [ostia hautsirik], / seinale xoila da hausten. Monho 138.
    ( s. XIX) Jaunak aditzera eman zituan Eskritura santan zenbait señale. AA III 474. Ereztuna edo ulzia edo amodijo santubaren senalle agiri bat. fB Ic I 70. Kurutziari, justizijako zigor, txuzo, edo beste ezaugarri edo señaleri mun eginagaz. Astar II 55. Beren borthen gainean ezarri zuten bildotsaren odolezko seinalea bezala. MarIl 90. Sinhetsi izan bazuen / hitz seiñaletzat [= 'como contraseña'] emana. Gy 113. [Erromanoak] seinaletzat zakharken hekin arranoa. Hb Esk 34. Eta aukera onen siñaletzat Zirkunzisioa eman zion. Lard 17. Iru leoiak Trinidadiak, / au da señale klarua. Xe 336. Nulaz khürütxiaren zeinharia da khiristiaren seiñalia? CatS 18. Ezin dek eraman santutasunaren señale dan jantzi bat? Bv AsL 87. Baña, ostarku barri bat laster / jaioko jaku, / zeiñ izango dan egun obeen / señalea. AB AmaE 130. Siñale au adituta. Arr GB 94 (May 69 señale). Nori ere musu bat / emanen baitako, / hori da seinalea, / hori lot bekizko. Zby RIEV 1908, 212. [Eskapilarioa] izanen zela haiekin egiten zian adiskidegoa berheziaren siñalia eta bahia. Ip Hil 146.
    ( s. XX) Bere nausitasunaren ikurkija (señalia) an dauko lurrian sartuta. Kk Ab I 93. Gurutze santuaren señaleagatik. KIkG 4. Bere botherearen seinalea, zilharrezko untzi eder bat. Zerb IxtS 29. Siñale izkutuen bildurrean. Or Aitork 402. Zaldi-zaiñak zur dagoz alkateak señalea noiz emongo. Bilbao IpuiB 21. Ezetariko seiñale barik agiri ziranak [izenak] . Erkiag BatB 92. Seinale bakan bat eginez sudurrean, / oroitu zitzaidan hil zena gurutzean. Arti MaldanB 205. Galbaea eramaten zuen eskuetan garbiketa-siñale bezela. Ibiñ Virgil 81. Gerla seiñaliak dira / orotarik agertürik. Casve SGrazi 130. Errienta [...] antzoki zolan izanen da beltxez bezti, xingola bat seinale. Lf ( in Casve SGrazi 12 ). Alde oneko seiñaletzat artu zuan. Berron Kijote 225. Uste diat erraiñua Jainkoaren graziaren siñalea dala. JAzpiroz 197. Señaliak emon da baztertu nitzen; martxatik atara eta eskuko galgie emon neutsan [kotxiari] . Gerrika 163. Bazuten tuta, lanaren geldi-seinalea. Larre ArtzainE 95. Zeru-lurretan agertuko diren seinale harrigarriak. MEIG I 193. Herioak odolezko seinalez markaturik daukana. MEIG VII 162.
    v. tbn. Etchart 1.1v. VJ 2. O Po 60 <senale>. Arz 25. CatLav 21 (V 18). El 72. Iraz 9. CatBurg 33. Oe 123. CatLan 16. Brtc 10. Mg PAb 78. Añ CatAN 44. JJMg BasEsc 192. CatB 53. CatLlo 54. CatLuz 21. Jaur 198. Bordel 57. CatBus 28. Laph 187. CatAe 52. CatSal 3. CatR 53. Legaz 36. Arrantz 78. Elzb PAd 42. Jnn SBi 108. Elsb Fram 170. Lap 341 (V 156). Itz Azald 9. CatJauf 103. CatUlz 10 (tbn. 10 siñele). Ag G 27. KIkV 6. ArgiDL 12. Inza Azalp 13. Barb Sup 139. Ox 61. Altuna 98. JE Ber 67. Mde HaurB 49. Ardoy SFran 266. Olea 156. Siñale: JAIraz Bizia 93. Uzt Sas 213. Sinele: BOEans 602 (AN-araq, 1866). Zeinhare: Bp I 81. UskLiB 58. GH 1958, 13.
    azpiadiera-1.1
    Señal de tráfico; rótulo, cartel, etc. "Bideko seiñalia jo zeban autuakin" Elexp Berg. "Seiñaliak jarrittue basobidetan" Ib.
    Bide bateko seinale batzuk / harantza naramatenok. Arti MaldanB 230.
    azpiadiera-1.2
    Behin [konpartimenduko] peril-seiñaleari begiratu ondoan. " Communication cord" . Mde Pr 85.
    azpiadiera-1.3
    Muestra, expresión convencional. Cf. infra (2) .
    Eta ematen bakezko musua, errekonziliazionearen seiñalea. Ch IV 9, 2. On da buruaz agur egitea errespetuzko señaletzat. He Gudu 143. Erreberenzija edo begiraunien ezaugarri edo señaliak. Astar II 83. Ez gaiten izan beldur gure errespetuaren seinale handiegiak eman. MarIl 65. Amodiozko eta sumetimenduzko seinhale heien ikhustean. Laph 189. Debekatua zen deus errespetuzko eta ohorezko seinalerik heier emaitea. Elsb Fram 91.
    sense-2
    2. (V-gip; H; -eñ- Lar), senaile (-all- V-gip), siñale. Ref.: Iz UrrAnz (senállia); Elexp Berg (seiñale). Indicio, muestra; prueba. "Assomo, señal, indicio" Lar. "(Ni) señal de tal cosa, ezta senik ere, ezta señalerik ere" Ib. "Aharrausia logalearen seinale, [...]. Elhe gogorrak bihotzaren gogortasunaren seinale ditezke, [...] l'indice de la dureté du cœur" H. "Senállia, senalle txarra, mala señal" Iz UrrAnz. "Seiñale txarra da oingoz suspensuekin astia" Elexp Berg. "Jateko gogua badaukazu beintzat eta, ori seiñale ona da" Ib.
    Haren hiraren eta eta mendekioaren seiñale bat da. Lç Ins D, 3v. Señale <sen-> gaztoa zaut orain Biarnon konpaniaren adrezatzia. CartEsp 465. Baldin enhoiu gabe bizi bazine, seiñale gaixtoa lizateke. Harb 249. Behin eror eta berriz iaiki ibiltzea seiñale gaixtoa da. Ax 465s (V 302). Haur izatu zen miserikordia sakratuaren seiñale handi bat. Ib. 123 (V 81). Señale ona. Mic 12v. Bizitzeko seinalerik geiago emaiten eztuenean. SP Phil 443. [Bekhatoreak] frogatzen tik haren miserikordiaren señaleak. Gç 44. Eritarzun horren seinaleak. Mong 590. Hura zen haien ütsüeri geiaren zeñhare bat. Bp II 25. Ezta zuhurtziaren señale seguragorik nola baita gauzen naturalezen ezagutza. ES 87. Eriotzako señaleakin arkitzen dan heriak. OA 74. Eman darozkidatzu zure amudioaren seiñale handiak. Ch III 10, 1. Eta erakutsiko ditut gauza miragarriak zeruan eta seinaleak lurrean, odola, sua eta khezko baforeak. He Act 2, 19 (Lç signoak, Dv ezagutkariak ). Ezpiritü txipi baten señalia da [...] bere büriaren hañ arhinzki juaitera eiztia. Mst III 30, 3. Siñes dezazun, orra señale nere Biotza. Mb IArg I 314. Fede ta debozioaren señale andia da au. Cb Eg III 354. Ez bide da damnamenduaren seinale ageriagorik. Lg II 104. Ez du Achas-ek bezala señale bat galdeiten. Mih 38. Señále guziak estire ain segúro garádela Jaingoikoarénak, nola baita sufritzea arrengátik trabájuak. LE Prog 126. Izan zen ere / ez zen seinale batere. Monho 140. Erakusten ere ziozkan amorioaren señale edo igargarriak. VMg 42. Ez daitean ori gure egokera txarraren señale adigarria. Añ LoraS 191. Gosea gorputzeko osasunaren siñalea izan oi dan bezala. AA III 439 (289 señale). Guretzat duen maithagunearen zenbat seinale eztauku eman? Dh 240. Nos senalle segurubaguak, inor deungaro juzgetako Susanaren kontra jagi zirianak baino? fB Ic II 230 (Olg 151 seinale). Ill zan penitenzijaren señale baga. JJMg BasEsc 76. Maitetasunaren ezaugarri edo señale ziur eta argijak. (1848). BBatzarN 167. Igortzen ziotzan bere amodio bizienaren seinhaleak. Laph 73. Goiza ederraren señalia du / gaur agertzen dan denborak. Sor AKaik 111. Esnatuteko señale baga jarraitzeko. AB AmaE 174. Laztan bat! Pakezko ta maitasunezko seiñalea, maitasunik gabe [...] datorrenean! Ag Serm 350.
    ( s. XX) Seinale ona duk marraso horren ikustea. Zerb Metsiko 79. Eskuararen alderako atxikimendu-seinale hori. JE Ber 38. Siñetsmentua artzeko badaude / señale sufizientiak. Yanzi 57. Bakarrik eta izketan? Señale txarra orixe. NEtx Antz 103. Jakintzaren seinale zituen [...] bere begi-berin lodiak eta besapean beti zekarzkien liburu jakintsu haundiak. Mde Pr 135. Konfiantza siñalea. Lab SuEm 212. Erasoaren bukaerako / seinale baldin bazira. Xa EzinB 77 (dirigiéndose al arco iris). Seiñale au ez da aski, ageri dan au mairu mira-eragiña danik sinisteko. Berron Kijote 187. Belarrira deituta be, zirkinik ez eutsen eragiten, eta ez zan dana señale ona. Gerrika 142. Bi zain zuri lodito, orduan erraiten baitzuten [...] esnadun onaren seinaleak zirela. Larre ArtzainE 91. Lora-klase au asko irtetzea ez da seiñale ederra, belar aundia edo ugaria egoteko. Insausti 40. Seinale ezagunak ageri ditu maitasunak Oihenartengan. MIH 246.
    v. tbn. Lar SermAzc 56. Zuzaeta 50. Mg CO 58 (CC 191 siñale). Gco II 31. Astar II 23. MarIl 102. Jaur 145. Dv Lab 245. Hb Egia 115. Bil 124. CatS 106. PE 151. Ud 87. Arr May 194. Lap 238 (V 107). FHV 1988, 276 (Ulzama, 1906). JanEd II 19. And AUzta 41. Vill Jaink 81. Basarri in Uzt Noiz 33. Siñale: Ub 189. Lard 477. Aran SIgn 52. Or Eus 355. Ibiñ Virgil 103.
    azpiadiera-2.1
    (Con oración subordinada provista del suf. -(e)la ). Señal de que.
    Seiñale segura da ezen infidel garela. Lç Ins E 2r. Beraz señale ona da ungi garatosatuak izanen garela. Volt 155. Da señale onlakoek dutela fede eta debozio guti. Ber Trat 31v. Baldin egiten ezpaduzu, seiñale da eztuzula nahi. Ax 268 (V 179). Zeren ielosia hala ere seinale da adiskidetasuna dela handia. SP Phil 397. Señale da ihur ürgüllütsü eta bürü gogor dela, besteren sendimentiari behatü nahi eztenian. Mst I 9, 3. Ikusten gareanean tentaziñoan, ezta señale Jesusek aztu gaituela. Añ LoraS 182. Seguru dagoela / au da señalea. It Fab 95. Seinhale nonbait zerbait bazela. Laph 112. Eskuan eman zioten musu, haren manupeko zirela seinhale. Ib. 189. Seinale da duiela / bihotzian dolu. Bordel 145. Zeina baita seinale bat [...] lekhu hortan bazirela eskualdunak. Elzb PAd 57. Epel badator, siñale da sua dagoala. Urruz Urz 37. Señale zan txendorren bat zegoala egosten. Apaol 63. Kasilletan xuri erdeiten diona señale ez dakidala. Mdg 149. Ortan señale ez dituztela / fandangorako bakarrik. Tx B I 119. Seiñale da ba-dela gu baitan indar bat. Vill Jaink 67. Gizon horrek seinale du behakotik norbait hil duela. Larz Senper 72. Beste aldera joaten baziran zakurrak, siñalea basurdeak alde egin zuala. BBarand 60. Siñale zuten supritzen bizitu zirala. Ib. 137.
    v. tbn. Harb 247. JJMg BasEsc 249. Astar II 112. Apaol 63.
    azpiadiera-2.1.1
    (Con -(e)na ).
    Da señalia, gatxak damu andirik emoten ez dabena. Mg CO 77. Ta egin gura ez badau, senalle agirija, Jaungoikuaren adiskide ez dana. fB Ic I 20. Señalie da eztakozuena goserik tripen. Ort Oroig 28. Eta gaiñeratu zaizkigun eraso txar ok-guziok seiñale dira, laster eguraldia jasoko duana. Berron Kijote 202.
    azpiadiera-2.1.2
    (Con -(e)lako ). " Hur badelako seinale da (BN-arb, S)" Gte Erd 272. " Hemen izan delako seinalerik (B, BN-arb-lab)" Ib. 272.
    Arin delako seiñalea da [...] ederkiago beztiturik ibiltzea. Ax 416 (V 270). Hau da [...] gaiztoa [...] sekula guziko nekepe izugarrian utzi nai duelako señalea. Mb IArg I 233s. Jainkoaren zerbitzatzekotzat on direlako seinalea zen ez makhurtzea edatean. Lg I 212. Zerurako esleituak izango zeratelako señale andi bat izango dezue. Gco I 426. Egiazko prestuak garelako seinale bat hurren ezin dudatuzkoa. Dh 69. Egundaiño ez zion eman batere seiñalerik / nahiko zuken bezala maithe zuelakorik. Gy 130. Ixuri zituen negarrak bere borondatea txit sendo eta eragillea zalako señale agiri eta segurua ziran. Arr May 105. Neska buru-arin eta azalekoa zelako seiñale bat. Mde Pr 173. Eta baldin desordenuak badira, ez al da ori bera ordena bat dagoelako seiñale? Vill Jaink 49. Gizonago zelako seinalea! Ardoy SFran 191. Bizi garelako seinale da hori. MIH 66. Bizi-bizirik dugulako seinalea baita. Ib. 334.
    v. tbn. MarIl 67. Xa Odol 53. Siñale: Goñi 113.
    azpiadiera-2.1.3
    (Con -(e)n). "Ura datorren señale da (V-arr-gip, G-goi-azp, AN-gip)" Gte Erd 272. "Ondo egingo genduen seinalea (G-azp)" Ib. 272. "Hemen izan den seinalerik ezta (G-azp, AN-gip)" Ib. 272. "Ori, diru faltan dabillen seiñalia da" Elexp Berg. "Adinekoak mugagabean diote horrelakoetan. Ez bada agiri, kalian gustora dabillen seiñale" Ib.
    Proximuarentzat bijotz txarra daukan senaile agirija da. fB Ic II 197. Maskulloak botatzen asten bada, karea duen señalea da. It Dial 51 (Ur e Ip ezagun da, Dv ageri da). Erraztun au nere Amak bialtzen dizu, ni zure semea naizen siñale eta agiritzat. Arr GB 74.
    azpiadiera-2.1.4
    (Con -(e)naren ).
    Eta bestela bere, soñeko erropak pekatuaren estalgarriak legez ta pekatu egin dogunaren señaleak dira. Añ GGero 279 (Ax 416 (V 270) bekhatu egin dugulako seiñaleak). Eta seiñak emoten ezpaditu bizi danaren señaleak, zer egin? CatBus 53. Ez eban emoten damututa eguanaren ezaugarri edo señalerik. Ur MarIl 55. Jainkoagandik [...] guzia jakin zuanaren siñalea. Aran SIgn 94. Herria beti bizi denaren seinale. Xa Odol 112.
    azpiadiera-2.1.5
    Hura fedearen xipi eta flaku izate seiñale bat da. Lç Ins F, 2r.
    azpiadiera-2.1.6
    Seinalea da, dirua ere / izan behar du sobretan. Mattin 66.
    azpiadiera-2.2
    Signo particular, característica.
    Ongi egiñ, eta ederrak / bere kide orotan askoz pullitenak. / Seiñale hortarik aise / zuk ezagut detzatzuke. Gy 223s. Seinale horiek berak dituen idia da hobeena. Dv Lab 250. Emanak ditut erlojeru zenbaitzueri erloju aren señale guztiak. Izeta DirG 88s.
    sense-3
    3. (Urt, VP , H).
    Cicatriz, señal, marca. "Cicatricosus, [...] kolpe señale, merka hauñitz duena " Urt V 20. " Llagaren señalea, cicatriz" VP 54r. " Arpegiko señaleak, pecas" Ib. " Baztanga edo pikota seinaleak, [...]. Zauri batek uzten duen seinalea " H.
    Baldin ikhus ezpadezat haren eskuetan itzén seiñalea. Lç Io 20, 25 (TB seinale; He inprenzu, LE kuntze, Dv, HeH y EvS zil(h)o, Ol, Or, Ker, IBk e IBe zulo, Leon hatz). [Kolpea] sendatuz gero ere, gelditzen da komunzki seinalea, gelditzen da marka. Ax 613 (V 394). Burdin hekin seinaleak gero ere egonen dira ene oinetan. SP Phil 308. Beren arpegietako golpeen señale ta eridak erakustera. Cb Eg III 374. Ez baditut ikhusten eskutako itzeen seinaleak. Lg II 292. Arkitu zien biotzaren gañean ostiaren marka edo señale modu bat, ta igarri zuten ostia igaro zala Santa andi aren barrenera. Mg CC 206. Guziaz ere señalea kendu etzitzaion, alabaña egun luzeetan matralla ubeldua erabilli zuen. Arr May 27. Bere libertinkeriaren seinaleak begithartean ekhartzen zituena. Elsb Fram 83. Seinale more asko gorputzean. Arti Tobera 280.
    v. tbn. Xa Odol 328. Aurpegia ta soiñ guzia ebaki ondo ta seiñalerik gabe izatea. Berron Kijote 32.
    azpiadiera-3.1
    (Lar), siñale, zeñhare, seinaile (señalle VP 74v).
    Impresión. " Oñ-señallea, huella, vestigio" VP 74v. "Xazilla, señal que deja la carga sobre la tierra, señalea " Lar.
    Zure Pasioko siñalea utzi ziniguna Maindire Sanduan. Añ CatAN 81. Poliziek [...] bat banaka artzen ziozten izenak eta beatzen señaleak. Izeta DirG 48.
    v. tbn. Legaz 65.
    azpiadiera-3.2
    (Fig.).
    Zeren hirur sakramentü hoiek karaktero eta zeñhare espiritüal gal eztizakian bedera, arimari eretxekiten baiteritze. Bp I 65s. Batheyiak arimari galtzen ahal eztian señale bat erretxekitzen beitero. CatS 70.
    azpiadiera-3.3
    Idiek eta behiek badute gibelean, buztanaren azpiko-aldean, ile izarra deitzen den seinale bat. Dv Lab 245.
    sense-4
    4. + siñale. Rastro; resto que queda.
    Irarik eztutenak, eta aren señalerik ere. Ber Doc 165v. Garbitzen ditu bekatuen errelikia edo señaleak. El 77. Bekatuaren mantxa eta señaleak ekenzeko. CatB 60. Siñalerikan lagatu gabe, lengo astean / aitu zan oso Igaz, sekulan ez biztzeko. AB AmaE 159. Siñalien bat utziko dute [ijituak] / sartzen badira erriyan. Tx B II 64. Makaleriak zantzu ta seiñale zitalak ezarten ditu gizonaren soin, kemen eta izakeran. Erkiag Arran 127. Ebaskoa egin dutenak badakite ongi beren laneko xikanak. Telefonoko ariek ere autsi dituzte eta ezta señalerik ageri iñon. Izeta DirG 31.
    sense-5
    5. Muestra que se recoge.
    Baldin hartzen baduzu 60 brasa seiñaleak dituela baba bezalako harriskoak izanen zare Irla de Bas alderat. INav 82. Ekarriko duzu seiñaletzat zundan harea xehea. Ib. 81.
    sense-6
    6. (V-gip ap. Elexp Berg), sinale, zelaña. Garantía, objeto o dinero que se deja como prenda. "Erosketa bat edo apustu bat berbatzerakoan jartzen den diru kopurua. Oia enkargatzerakuan bost milla duro jarri giñuan seiñale moduan " Elexp Berg. "Postura egunian presentatzen ezpada seiñalia galtzen jok" Ib.
    Dominikari ematen diogu sinalea. (1748). SenperEus 33. Bosna pezeta siñale bota. PE 40. Gauza guziyak orniturikan / orduko neukan siñalez. Xe 190. Lau milla duro señale, / ogei milla jokuan. EusJok II 31. Ar itzazu lore oek gero sekula guzian emango dizkidatzudanen señale eta prenda bezela. Arr May 138. Señale oiek altxatu. EusJok 67. Señalia ateratzeko. EusJok II 64. Galdu ditu señaliak. Auspoa 79-80-81, 229. Siñali ori ez balitz egon / biar bezela botia. Tx B I 217. Baña zer siñale tratu onen egigarri bixon artian? Etxba Ibilt 460. Oge errial eman zidan / batek bere laña, / uraxe izan zan neretzat / monona, / pagua ta zelaña. Noe 86. Egindako apustu-papela izenpetu, eta diru-señaleak bota. Albeniz 52.
    v. tbn. BBarand 110.
    sense-7
    7. zeinare (Ae ap. A Aezk 300), zeinari (-nh- Foix ap. Lh), zelaiñe (V-gip ap. Iz LinOñ). "Medida de seis varas" A Aezk. "Mesure de 24 empans (tiss.)" Lh. "Zelaiñia eunaren luzerako neurria zan: 6 kana" Iz LinOñ 182.
    sense-8
    8. (Adj.). Señalado, importante (día).
    Santiago-eguna / Pasaian siñale. Xe 203. Egun siñalia zan / goguan artzeko. Balad 229. Itziarko Ama Birjiñari erregalo eder bat egin da [...] 1952eko Agoztuaren 3an, egun siñalean. BasoM 56. 1936-ko uztaillaren 18-garrena, egun señalea eta gogoangarria Españirako. BBarand 99.
    azpiadiera-8.1
    Destacado.
    Itxeak bana binaka dira / Arantzazura-bidean, / itxea itxe señalea da / arbola eder bat aurrean. (AN-araq). A CPV 948.
    azpisarrera-1
    GIZA-SEINALE, KRISTAU-SEINALE, SABEL-SEINALE. v. giza-seinale, kristau, sabel.
    azpisarrera-2
    SEINALE-HARRI. Piedra miliar.
    94gn. kilometroko seinale harritik hamar urhats eskumara. Osk Kurl 24.
    azpisarrera-3
    SEINALE EGIN. Apuntar, anotar.
    Examenaren puntu bakhoitzaren ondoan, seinale eginen duzu zertan eskas zaren. SP Phil 510.
    azpisarrera-4
    SEINALE EMAN.
    azpisarrerakoSense-4.1
    a) Convenir en un signo, señal, aviso.
    Eman zerauen seiñale, zioela, Nori ere pot eginen baitraukat, hura da. Lç Mt 26, 48 (He seiñalea eman, TB seinale hau eman, Ur siñalea eman ). Eta eman zerauen hura traditzen zuenak elkharren artean seiñale. Lç Mc 14, 44.
    azpisarrerakoSense-4.2
    b) Mostrar, revelar, dar a conocer.
    Zein hitzek [...] seinale emaiten dutelarik Errege handi hark oren iakin batzu hartzen zituela bakharrik egoiteko [...]. SP Phil 124.
    azpisarrerakoSense-4.3
    c) "Seinale txarra ematen du orrek (AN-5vill)" Gte Erd 276 (junto a errezelo txarra, susmo txarra, sospetxa txarra, etc., de otras zonas).
    azpisarrera-5
    SEINALE IZAN.
    azpisarrerakoSense-5.1
    a) (Intrans.). Descubrirse, estar a la vista, aparecer, ser evidente.
    [Bekhatua] zeiñ garratz den bitartean / orai ezta seiñale. Arg DvB 4. Ordea hainak nor diren nik hemen izendatu gabe, eta erhiaz erakutsi gabe, bere mintzotik seinale dira [...]. Loquela tua te manifestum facit . ES 196. Aphala zen gorphutzez, eta etzen hurren seinale ere bertzeen baltsan. Lg II 216. Ezkon-minak dutenak seinale dirade: / mathel hezurrak seko koloria pherde. ChantP 124. Señalie da... nigaz asko pentsatzen zune! Ort Oroig 94. Eta kanperorik, egun oraino, ez da seinale. Larz Iru 50.
    azpisarrerakoSense-5.2
    b) (Trans.). Mostrar, manifestar. "Pozak zegola seinale zun arpegian ere (G-azp), señale dute zaurituak izan dirala (G-azp), seinale duzu on zirela (BN-lab)" Gte Erd 234.
    Seriosa baitzira! Karatik seinale duzu! Larz Iru 16. Gizon horrek seinale du behakotik norbait hil duela. Larz Senper 72. Siñale genduan guk ez giñala angoak. BasoM 122.
    azpisarrera-6
    SEINALE-IZAR. "Cometa, [...] ondiko señalizárra, lazeria señalizárra" Urt V 399.
    azpisarrera-7
    SEINALETAN (Tras gen. o tema nudo, o con oración subordinada con -(e)la). En señal (de), en signo (de).
    Ura buru gainera emaiten zaiku herioaren seiñaletan. Lç Ins F, 2v. Heredero diradela seiñaletan eta testimoniajetan [bathaiatzeko ditugu haurrak] . Ib. F, 3v. Jinkoak hareki eta haren ondokoeki Alianza egin zianaren zeñharetan. Bp II 21. Boztario zeñharetan. Ib. 55. Utzi zigun bere amor-maitanz ezin andiagoaren [...] ta birtute andien iturri-señaletan Aldareko Sakrament andia. Mb IArg I 387s. Eman nahi ginotzoke [sakrifizioak] gure amodioaren señaletan. Mih 97. Fedearén señaletán emanzigú Sazerdoteak [...] kandéla. LE Doc 111.
    v. tbn. Harb 300.
    azpisarrerakoSense-7.1
    Como señal, como prueba.
    Bada lengoaje arrotzak dirade seiñaletan, ez sinhesten dutenei, baina infidelei. Lç 1 Cor 14, 22 (se refiere al don de lenguas; He seiñaletzat, TB seinhale batentzat ). [Inozentearen] atz txikirra biotzagaz / lekarroela señaletan. Lazarraga A25, 1197v. Falta gabe gogotik behatuko dio gure pazienziari, eta seinaletan emanen du gure finki egona. SP Phil 115.
    azpisarrera-8
    SEINALE TXARREKO. Que tiene mal pronóstico.
    Esana dago erromeroak sendatzen ez duen zauria seiñale txarrekoa dela. Ostolaiz 109.

    seinale

    seinale
    << sein 0 / 0 solas >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper