OEH - Bilaketa

23 emaitza plastika bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
taxutu.
tradizioa
Tr. Documentado en autores guipuzcoanos del s. XX y en los vizcaínos D. Aguirre, Otxolua, Erkiaga y en un ej. de Ezale. Al Norte sólo hay un ej. de Herria. La forma general es tajutu. Hau taiutu en Aitzol, Orixe, Otxolua (tbn. taiatu ), Lizardi, Erkiaga y Zaitegi, taxutu en Olabide y Herria, y taiatu en Ezale. En DFrec hay 16 ejs. de taxutu, 4 de taiutu y 4 de tajutu.
etimologikoa
Etim. Relacionado con cast. ant. tajar.
sense-1
1. tajutu (V-gip, G), taiutu, taiatu (V-ger) Ref.: A (taiatu, tajutu); Iz ArOñ y Elexp Berg (tajutu).
Arreglar, disponer, ordenar. " [...] ez etxeari arnasa artu-eragin, ez salea arkolau, ez eskaratz-aldea taiatu, ezebez " A. " Lokal au, puxkat tajutu ezkero, ederki geratuko da " Elexp Berg. .
Berriketa gutxi gero neri. Braka oiek tajutu berriz esan baño len. Alz Burr 21. Azkeneko tajutu zidan aizkorari ere altzairu ederrik jarri ziokan, eskalu, ergel alen orrek. Ib. 35. [Erri] berek tajutu gabeko muga. Anab Usauri 80. Ea guk zintzilik dauden zer nola asko tajutzen ditugun. Lab EEguna 93. Taiatu ta arkolau dagijezala ama-semiontzat gela bana. Otx 118. Arek lo egitten eban oia taiatuten iñardubela. Ib. 95. Park zalako ura apaña zan, ongi tajutua ta, [...] belarra txukun moztua ta bideak kontuz egiñak. Anab Aprika 27. Euskaltzaindiako istilu hori, aspaldiko urteetan gure artean pentsatua, erabilia eta zenbait saiotan pixka bat tajutua zegoen. MEIG IX 75.
azpiadiera-1.1
Componer (versos, libros, relatos, textos).
Errege-egunerako eresi zaar bat. R.M. Azkuek taiatua. Ezale 1899, 5. Iñoiz argitaratu eztiranetatik edo ta egilleak berak tajutu izan dituenetatik antolatua. EEs 1914, 102. Jesusen ondoreko lareungarren urtean bi aldetara tajutua arkitzen degu Kredoa edo Siñiskintza. Inza Azalp 27. Rodrigo Figueroa Torres jaunak gaztelarrez tajutua ta Toribio Alzagak euskeraz tajutua. Alz Ram 5. Jaia aurrera eramateko sermoi askotxo tajutu bear ditugu. Lab EEguna 87. Olerkitxo au errikoi bertsoen tankerara taiutua da. Aitzol ( in Ldi UO 5 ). Gure neurgaia ulertu edo taiutu dezan beste edozer. "Existimaverit" . Or Aitork 329. Gure mintzaira zaarrean taiuturiko lan apal au dot opari xume ta urri. Erkiag Arran 5. Aita Zabalak aspaldi taxutua eta hitzemana zeukan lan luzea. MEIG III 98. Larramendiren euskal gramatika, ordea, lehen argitaratua izatez gainera, ederki tajutua dago. MEIG VII 68.
v. tbn. Tajutu: Y 1933, 6. Etxde JJ 272. Basarri XX.
azpiadiera-1.2
Construir, fabricar.
Mako guztiz politak egozan, batzuk, zugatz adar da ostro berdeakaz oso itxuran egiñak, besteak, sardiñ sare, itxas aga ta txalopa masteakaz egoki tajutuak. Ag Kr 216. Antxen tajutu bear zan jaiotetxe zarra gurasoentzat; antxen jauregi ederra norberetzat eragiñ. Ag G 256. Ardi, auntz eta beinarruakiñ beren jantziak tajutuko zituzten. JMB ELG 70. Arri aundiz tajututako ill-obiari esaten zaio tregoarria. Ib. 87. Kabi barri bat taiutu eta maitetasun egoitza egingo eukeala. Erkiag Arran 59. Kañoia disparatzean, bala ba-dijoa baitezpada, naita-naiez, bere xede jakiñera; baiña ori izango da norbaitek gauzak ala eratu ta tajutu zituelako. Vill Jaink 53.
azpiadiera-1.3
Organizar, preparar.
Berebiziko jaia tajutuko degu. Ag G 320. Aurtengoan jai eder-eder bat tajutu dute. JBDei 1919, 245. Asti aundirik ez ziok, eta gauzemak pelotaldia tajutzera. Alz Ram 73. Gure maia, zure bakaldunarena berarena baxen ornittuba ta taiutuba ixan oi da guretzat. Otx 110. Kirikiño-sariarekikoa zearo taiutu ta araupetzeko garaia da. Ldi IL 96. Aburu batez araudi ori taiutu ta osatuko gendula. Ib. 147. Gai berari buruz ezarriak dauzkan edo ezarri ditzaken eginkizunak tajutzea. "Organizar todos los servicios" . EAEg 29-12-1936, 673. Mundu au dagoan baiño zuzenago tajutu izango nuke. Vill Jaink 178. Gizartea, beraz, erletoki baten gisa tajutua da. Ib. 171. Prestalanak taxutu eta langileak prestatzeko. MEIG VIII 107.
azpiadiera-1.4
Tramitar, instruir.
Abanto-Zierbanako Udalak tajutu duan argibidea ikusia naiz. "Expediente incoado" . EAEg 18-3-1937, 1312. Epaitegi berezian aurtengo 35 zenbakiaz tajutua izan dan auziari buruzko itzezko epaikundea izango da-ta. "Causa seguida" . Ib. 25-5-1937, 1704.
azpiadiera-1.5
Moldear.
Zuen eskuek taiutu ta azi bezelakoxeak izango dira biar gure aurrak. Ldi IL 141. Tokia moldatzea edo gertaera berritzea esan oi zitzaion ua baiño lenagotik. Arek Kartusianorengandik ikasi zun; baiña bere antzera taiutu. Or QA 154. Jainkoak guzia ederraren maitez taiutu baitu ta itsusiaren maitasunik ez baititeke. Or ( in Zait Plat 153 ). Asmatu dudan zer ori, giza-irudi ori, tajutu ta moldatu bear omen dut. Vill Jaink 92. Ederki taxuturikako gizakiak ugaritu ditu, batera eta bestera itxuraldatuaz. MEIG III 78. Eraginak tajutu dituen "kubo-lerro" horien ertzetan, nahi-ta-ez sarturik ez dagoenik ez da. MEIG IX 122. (en colab. con NEtx)
azpiadiera-1.5.1
Educar, formar.
[Unamuno eta Baroja] gure-gureak baititugu biak [...], gure artetik sortuak eta geron antzera taxutuak. MEIG III 146.
azpiadiera-1.6
Constituir, componer, formar (de varios elementos).
Lurrontzi puska zatar asko agertu oi dira bere oroian, biur antzeko eta beatzez egindako apaingarriz tajutuak. JMB ELG 73s. Lau lauki berdiñez tajututako Gurutze Gorri bat. "Formada" . EAEg 31-5-1937, 1728. Esanok geituaz eta aldatuaz lenengo antzik bage utzi ta gorputz barriez taiuturik adiskideei iruntsi-erazoteko. Erkiag Arran 13. Toki batzutan amil-amil ebakirik eta bestetan lur-titimokoz tajuturik. "Constituidas por mamelones terrosos" . Etxde Itxas 114. Ideia batek, argibide batek, ustekizun batek, plastika bat tajutzen du. MEIG IX 115. (en colab. con NEtx)
azpiadiera-1.7
Crear.
Xalbatek iaioki tajutako irain makur onek galernaren indarra artu zun laister. Etxde JJ 136.
azpiadiera-1.8
Amoldar(se), arreglar(se).
Pianu txiki artan al-lezaken guzia jotzen ikasi zuenian, aundiagua nai zuen, bada ezin zan tajutu (moldatu) leku txiki artan gora-bera aundiko erestiak jotzeko. Garit Usand 10s.
azpiadiera-1.9
"Dibujar, taiatu. Extendiendo su significación primordial de 'dar traza'" A DBols. .
Eurak egiña bada, gogaldi edo umore oneko egozan taiatu (trazar) ebenean. A Txirrist 135.
sense-2
2. (B ap. A ) "Tantear, calcular. Iduzkitik taxutzen du zer ordu den, (de la altura) del sol calcula qué hora es" A. "Taxutu, calcular. Taxu zazue. A ojo de buen cubero" (Lecaroz). Cf. taxuka.
Nork taxutu dezake Yakoben autsa? Ol Num 23, 10 (Dv khondatu, Ker negurtu, BiblE zenbatu). Ondamenak taxutu dituzte 8 millionetan. Herr 30-10-1962 (ap. DRA ; la ref. es incorrecta).
sense-3
3. tajutu (V-gip, G-azp), tajatu (G-azp). Ref.: Elexp Berg; Gte Erd 219. Mejorar, recuperarse (sin curarse del todo). "Errejimena ipiñi otxen, baiña errejimena ipiñi tta tajutu zanian e..." Elexp Berg. "Eria obekixio dago (AN-5vill), ondoezik zegoen baina tajatu da (G-azp), [...], gaixoa pixkat tajutu da (G-azp)" Gte Erd 219.
Baiña berealaxe / tajutu zan jefa; / geroztik xuxpertuta / amona Joxepa... Zendoia 83.
sense-4
4. tajutu (V-gip ap. Elexp Berg). "Saciarse de comida o bebida. Ze, oiñezkero tajutuko itzan orraittio" Elexp Berg.
taxutu
<< tarte 0 / 0 ustekizun >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper