Harremana

    OEH - Bilaketa

    40 emaitza plaga bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    izurri.
    tradizioa
    Tr. Los suletinos emplean la forma üzürri (Tartas (Arima 126) uzurri ); hay ixurri en Lauaxeta (BBa 22) y Enbeita (87). En DFrec hay 8 ejs. de izurri .
    sense-1
    I. (Sust.).
    azpiadiera-1.1
    1. (gral.; Volt 105, SP, Urt I 273, Lar, Añ, Izt C 516, Lecl, Arch VocGr , Dv), ixurri, uzurri (S; Arch VocGr, Gèze, Dv (S), H (S), Foix) Ref.: A (izurri, üzürri); Lrq (üzürri); Gte Erd 174 .
     Peste, epidemia, plaga. (Sentidos prop. y fig.). "Tocado de algo, v.g. del mal [...] de peste, [...] izurriak joa " Lar. "Apestado, izurritua, izurriaz eritua " Ib. "Contagio, peste" Añ. "Peste, maladie contagieuse. [...] Il se dit d'une chose pernicieuse. Mihi gaixtoak bakearen izurria, mauvaises langues, peste de la paix" H. v. izurrite. Tr. Documentado desde Leiçarraga en autores de todas las épocas y dialectos.
    Hik izurriz edo gerlaz edo gosetez aflijitzen dituan populuak. Lç Ins A, 2v. Larrin guztiak beterik / persona askoz / izurriagaz gaxorik. Lazarraga A28, 1202v. Jauna: ezta izurririk eta ez beste gauzarik. CartEsp 455. Itzurientzat dagoke gerla eta izurri / ezen ihes egitea gaitz da Iongoikoari. EZ Man I 76. Dohatsua zein ezbaita / [...] hekin izurriz bethe / alkhian nihoiz iartzen. EZ Eliç 174. Ezta izurririk eta ez pozoinik nagitasunak edo alferkeriak bezanbat kalte egiten duenik. Ax 41 (V 25; v. tbn. ES 183). Beharrak izurriaren mañak <manac> ditu, askazi-adiskidez gabetzen gitu. " Peste" . O Pr 82. Egiaz banaloria izurri perillos bat da. Ch III 40, 4 (SP, Ol, Pi, Leon izurri, Mst, Ip üzürri). Bata hiltzen da izurriz, bertzea manduleren eskuz. Ch I 23, 7 (Mst, Ip üzürriaz, Leon izurriak ereman; SP izurritez, Ol izurritean). Izurri edo pesteaz iltzen ziranai. Cb Just 11 (v. tbn. Arr May 156 izurri edo peste). Gure Obispado geiena aurkitzen da izurri kutsusko eta eriozko enfermedade goneki eriturik. OrrioD 80. Zabaldu gurarik [...] guraso-errijan izurri ondagarrija. Mg PAb 214. Enbidiaren izurri gaiztoak. Gco II 68. Ni nabill, [...] nai dedan bezela. Zu berriz beti arrastaka. A izurri zitala! VMg 34. Eta miñanze au izurriaren eran zabalduaz joan da. AA I 549. Aserreak beti du / berekin nekea / gose, egarriz eta / izurriz betea. Izt Po 140. Izurri oni omen deritza kolera. It Fab 49. Izurriak, gatxak, [...] kendu deutsuen eikizun ta ogibidea. Ur MarIl (ed. 1885) 44 (ap. A ). Artu dira neurri guztijak izurrijari sarrera guztijak zarratuteko. (1866). BBatzarN 217. Gortheko izurri diren / milla amarru gorde [darabilzkate] . Gy 319. Ordukotz [...] aziendak odolean sarthua dutela izurria. Dv Lab 215. Italian sasoi artan zebillen izurri eriotzakorra. Aran SIgn 35. Alderandu zan anaiarengandikan, izurriaz edo atzez beterik etorri balitz bezela. Apaol 112. Reatiko iraeta artan zituzten bi izurri: otsuak eta arria. Bv AsL 180. Aizea izaten dan lez izurri-zaldia / bardin atrapaten dau pobre nai eukia. Azc PB 277. Urietan izurri txarra dago euskerarentzat. Ag G 95. Eztogu geuk artuko abere-arteko ixuri batetik artuko genduban kaltia. ForuAB 123. Gizon eriak eman dezoke [...] bere odoletik barna, emazteak datorren haurrari helduko duen izurria. JE Med 132. Izurri eta gaitzak uztatik aldentzeko. JMB ELG 80. Ijitoko amar izurri aietaz. Or QA 58. Nonai zabaldurik dagon bekatuzko izurri lazgarri au. Or Aitork 230. Bekaizkeria, giza-arteko izurria. NEtx LBB 163. Aurrerapenik ez dan lekuan / beti lantegi urria, / au da baserri guziak galdu / bear ditun izurria! Olea 107. Ez dau betosko latz-zorrotzik ikusi gura bere inguruan: izurri itsaskorra litzateke ori, iguingarria. Onaind STeresa 79. Ikaragarria da Euskal-Erriari erori zaion izurri edo zanbroa. AZink 142 (ref. a la droga). Etimolojiak gure artean askotan izurriak baino kalte gehiago egiten baditu ere. MEIG VII 128.
    v. tbn. Harb 78. Gç 216. Mong 593. CatLav 114 (V 63). He Gudu 127. Lg I 322. Brtc 146. msOñ 15v. Monho 108. LE Ong 67v. Añ MisE 110. Dh 271. Lard 205. Hb Esk 159. EE 1884b, 205. AB AmaE 349. Arb Igand 109. Inza Azalp 82. Ldi IL 28. A Y 1934, 9. Zait Sof 193. SMitx Aranz 216. Gand Elorri 96. Arti Tobera 267. Ibiñ Virgil 103. Berron Kijote 139. Üzürri: Bp II 59.
    azpiadiera-1.2
    2. "Veneno" A, que cita a Mb.
    Sugeak bere izurria edo pozoia bezala. Mb OtGai III 306. [Zirauaren] izurri ta pozoi-beneno guzia. Mb IArg I 230. Jan duen izurri-pozoiak barren-odola artu ezkero [...]. Ib. 302. Bekatuaren izurri guzia. Ib. 278.
    azpiadiera-1.3
    3. "Infection, puanteur. Izurria dario ahotik, la peste lui coule [...] de la bouche" H.
    azpiadiera-1.4
    4. uzurri. "Désastre, üzürria" Foix.
    azpiadiera-1.5
    5. "Abondance, grand nombre, grande quantité. Gizonez izurria bazen bilkhura hartan [...]. Sagarrez izurria bildu dugu aurthen [...]. Id. gizonezko, sagarrezko izurria " H.
    sense-2
    II. (Adj.).
    azpiadiera-2.1
    1. Pestífero, que lleva la peste (fig.).
    Aurkhitu izan dugu gizon izurri hau, mundu guzian diren judutar guziei truble ematen daroena. " Hunc hominem pestiferum" . He Act 24, 5 (Lç pestilenzioso, Dv izurriztari ).
    azpiadiera-2.2
    2. "Sale" Hb.
    azpisarrera-1
    IZURRI-BELAR. "Asclepias, izurribelharra, izurrikontrabelharra" Urt II 395.
    azpisarrera-2
    IZURRI BELTZ. Peste negra, peste bubónica.
    Badugu Indietan izurri beltza deitzen dugun eritasun bat. Prop 1905, 62.
    azpisarrera-3
    IZURRI-DENBORA. Tiempo de peste. v. izurrite.
    Zaharrek diote, izurri denboran / besterentzat norbait hil dela batzutan. Arch Fab 205.
    azpisarrera-4
    IZURRI-URTE. Año de peste.
    Izurri urte bildurgarrietan bere aurrera negarrez etorri diran gizadiak. Ag Serm 522.
    azpisarrera-5
    IZURRIZKO. Infeccioso; apestoso.
    Mundu gaistoak ar-erazten dion bazka ta jaki zikin izurrizkoa. Mb IArg I 162. Zeren arkitzen ziran pozoi-izurrizko eritasunez beteak edo peste deitzen zaion gaitzez galduak. Mb IArg II 302. Atsegin galgarrien izurrizko iturritik. Mb OtGai (ed. 1904) I 72.
    azpisarrerakoSense-5.1
    (Ref. a personas).Apestado.
    Gaxo apestatu edo izurrizkoak serbitzera. Cb Just 53.

    izurri

    izurri
    << hurrandu 0 / 0 mesura >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper