Harremana

    OEH - Bilaketa

    317 emaitza piztu bilaketarentzat

    Sarrera buruan (12)


    Sarrera osoan (305)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    2 sortu.
    sense-1
    1. (B, BN; SP, VocBN , Dv, H) Ref.: A; Izeta BHizt2 (sogortu) .
     Ensordecer(se). " Sortzea <çortcea>, rendre ou devenir sourd" SP. "Devenir sourd" VocBN y Dv. "Rendre ou devenir sourd" H. "Tal como para el nacer se dice sortu y para el que se pone sordo se dice sortu " Mdg 134. "Ensordecer. Sortzen zaizkio bearriak marrakas (209)" LE-Ir.
    Uraren azantza eta habarrots bethikoak / boza entzuteko sortzen darozte organoak. EZ Man I 111. Zegoela ere sorturik. (Munarriz 1743-53). FLV 1989, 118. Konfesa zedilla esan ta gortu, sortu, mututu ta itzik batere etzuen. Cb Eg II 189. O itsutasun arrigarria! O arriak baño sortuago zeran nere anima! Ib. 20 (Dv LEd 49 sorragoa; podría también interpretarse por 'volverse insensible'). Jakiñian eta beren borondate osoagaz itxi, sortu eta gortuko ez balitube beren animetako belarriak. msOñ 101r. Goiai laguntza eskatutera beartu nintzan, / baña len bigun jatazan atxok gogorturik; / sortu, leortu, gortu, dollortu, danak egiñik, / ai! batek bere ez eustan egin kausiñorik. AB AmaE 170.
    azpiadiera-1.1
    (Part. en función de adj.).Sordo.
    Sortúek aditzen, / mutúek mintzátzen. LE Kop 81.
    sense-2
    2. (L ap. A (que cita a Ax) ; Añ, Dv, H).
    Volverse insensible; insensibilizar. "Insensible, sorra, verbo sortu " Añ. "Embotarse los sentidos" A.
    Oñhazeak eztaroe sortzen sentimendua, / bañan dute egundaño bezain minberatsua. EZ Man I 111. Konsolatzen zinituen / presuna nekhatuak, / baita mehatxatzen bere / biziotan sorthuak. EZ Noel 151. Usatzen eztuenari, haragia hildua, sosegatua, sorthua eta ez ansiatua dagoka. Ax 386 (V 253). Baiña barren hartan ohituz gero, sudurrak kirats hartzaz zenbait denboraz betheak erabiliz gero, sortzen zara, ez-ansiatzen zara. Ib. 92 (V 62). Zergatik ez dezu sortu nere biotza ainbeste zauritu baño len? Apaol 114.
    sense-3
    3. (H).
    Asombrar(se). "Étonner, stupéfier et tomber dans l'étonnement, la stupéfaction, dans l'admiration. Holakorik aditzeak nornahi sortuko du. Holakorik aditzean nor nahi sortuko da, [...]" H.
    Andiak joan arren / itxaso gazira, / Prosperoren izena / aditzean sortu dira. FProsp 25ss. Andia bide zera / trosetan sarturik, / bada mundu guztia / daukazu sorturik. Ib. 91. Mutikoa amandrearen itzetan geroago ta sortuagoa zegoen. NEtx LBB 38. Ni gehienik mindu eta sortu ninduena aitortzekotan, 75. orrialdera [...] bidaliko zintuzket. MEIG VI 111.
    sense-4
    4. (V, G; Lar, Añ, Dv, Zam Voc) Ref.: A; Iz ArOñ. .
     "Adormecerse, brazo, pierna, etc." Lar, Añ. "Entumecer" Lar. "Envararse" Ib. "(Dar, tomar la) calambre" Añ. "Adormecerse un miembro" A. " Eskua sortuta daukat, tengo entumecida la mano" Iz ArOñ. . v. 2 sortatu.
    Illia zuritu ta / ankak berriz sortu, / mamiak aitu eta / ezurrak gogortu. Urruz Urz 56.
    azpiadiera-4.1
    (V ap. A), zortu. "Entorpecerse para alguna labor" A. "Entorpecerse, perder agilidad. Urtiegaz oso sortu zan, a zan ibiltarixa " Etxba Eib. . " Aspaldixan jan da lo eitten dot bakarrik eta ziero sortuta nago " Elexp Berg. .
    Gure agure kaskalari ere besoak sortu zaizko dornuari eta kardari eragiteko, baña agiñak geroago eta azkarrago ditu. Apaol 118s. Ain aldi luzez euskerarik entzun ez nekalako [sic, ¿por nebalako?], iñok siñistu daiken baño geiago sortu ta moteldu nintzan. Eguzk LEItz 17. Saltorik ezin egin, / gorputz dana zortu. FEtxeb 132. Ori esanak erakusten dau / nagola oso sortuta (baldartuta), / alan da guztiz bizi nai neuke / biotz-gogoz gaztetuta. Ayesta 29.
    azpiadiera-4.2
    (Empleado en la expr. sortua egon 'estar adormecido').
    Zure lagunaren desgrazian, ta ustegabeko beste adiskide edo ezagunaren eriotzan, ori begiz ikusi ta orregatik ere sortua bezela lo pisu orretan sarturik bazaude. Cb Eg II 144 (Dv LEd 256 gor eta lotan). Zenbat zuk, ni piztu ta jaikierazotzeagatik egin dezun, ta ni lotan zeñ arritu ta sortua egon nazan! Ib. 144 (Dv LEd 257 sortua). Badira itsasoak neguan ormatzen edo jelatzen diranak; orduan ango arraiak daude sortuak eta illak bezala. AA III 128. Loak artuak, ta sortuak daudela ere berriz esnatzen dira. "Sopita" . Ib. 633.
    sense-5
    5. (V-gip, AN-larr) Ref.: Iz ArOñ; Asp ANaf. .
     Calmar. " Pittin bat sortu xat, se me ha calmado un poco (el dolor)" Iz ArOñ. . "Calmar, calmarse el dolor. Oñazia sortu " Asp ANaf. .
    Gurutzean yosi bear ziranai ematen zitzaion edari bizkorgarri bat, miñak zerbait sortu ta arintzeko. Ir YKBiz 500n.
    azpisarrera-1
    XORTU. (Forma con palat. expresiva). a) Distraerse.
    Begiak xorturik, baiña, belarria Zurekin, / askotan zertara gauden ezin dezagu jakin. "Adormecidos". Or Poem 545. Egiñalak egin ezkero, guk naita xortzen ez bagera, ez dugu kezkatu bearrik. Or QA 140. Gertatzen zaigu iñoiz, ernai egon bear dugunetik beste nonbait egotea, oso xorturik bezala. Ib. 141. Badakigu askotan xortuko edo distraituko gerala, ain aaztukorrak baikera. Or Jaink 66. Ukuillura itzultzen zan, astiro ta xorturik. 'Lento y distraído'. Amez Plat 23.
    b) Ensordecer.
    Antxitak xortzen naute itzuli-inguruka. "Me ensordecen". Or Poem 535.
    azpisarrera-2
    XORTZEKE.
    Gauezko pakean egin ez duenak / otoitza xortzeke (distraitu gabe), zer dan ote daki? Or Poem 556.

    sortu

    sortu
    << 1 so 0 / 0 1 su >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper