Harremana

    OEH - Bilaketa

    59 emaitza pitxi bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 nabar.
    etimologikoa
    Etim. Podría tratarse de un derivado de naba; cf. acaso bidenabar .
    sense-1
    1. (gral.; O-SP 231, SP, Lar, Izt 25v, VocBN , Dv, H, VocB , Zam Voc ), napar (V, G), naar (BN-ciz-baig), nafar (V-gip) Ref.: Bon-Ond 154; A (naar, nabar, napar); Lh; Iz UrrAnz, ArOñ, Ulz (bei), Etxba Eib (nafarra); Elexp Berg; Izeta BHizt2; ZestErret .
     Abigarrado, multicolor; pardo. "Xori nabarra, oiseau bigarré" SP. "Abigarrado, vestido de diversos colores", "bragado, manchado de colores" Lar. "Abalorio, cuentas de vidrio de diferentes colores, beira nabarrezko aleak" Ib. "Alistado, hecho de lista, zerrenda, lista, nabarrez egiña" Ib. (probablemente por lista nabarrez egiña). "Arropa nabar bat, une robe de couleurs variées; bi behi nabar, deux vaches de couleurs variées" VocBN. "Katamotzaren larru nabarra, la peau tachetée du tigre. Iaunzkura nabarra, vêtement bigarré. Syn. pikardatua" H. "Athorra nabarra, chemise de couleur" Lh. "Bei nabárrak, las que tienen blanco y negro" Iz Ulz 420. "Lo que no es blanco y negro" Iz ArOñ. "Color. Ardau nafarra, izko nafarra, narru nafarra" Etxba Eib. "Pardo. Bei nabarra saldu dugu" Izeta BHizt2. v. ñabar. Tr. Documentado en autores meridionales desde finales del s. XVIII; al Norte se encuentra en Pouvreau, Duvoisin, Elissamburu, J. Etchepare y Zubiri (106). Nabar es la única forma atestiguada.
    Nork ere nahi baitu Iakobek bezala bildots ederrik, nabarrik eta pikartik izan [...]. SP Phil 392. Bere amari ebatsizióte ollobát nabárra. LE JMSB 504. Katu nabar bat zelan zuritu? Mg CO 112. Edatearekin [...] iduritzen zate zuria nabar. AA III 379. [Kardantxilloa] ain tzan ederra luma nabarrez / ta ori-gorri guztikoz. Zav Fab, RIEV 1907, 94. [Ardi] zuri uts edo beltz utsak baño, nabarrak askoz ere geiago zirala. Lard 39. Janzi nabar polit bat. Ib. 48. [Konexuaren larru] horasta edo nabarra. Dv Dial 100 (Ip ñabarra, It arrea, Ur arria). Ardi guztiak egiten zituzten ume nabarrak. "Varios" . Ur Gen 31, 8 (Dv, Ol, Ker nabarrak; Urt pikotatuak, BiblE pintoak). [Zilizioa] geiago maita zuala jantzi pitxi ta nabarrak baño. Bv AsL 90. Non dirudien [Donostiak] kaio nabar bat / itsas gañean igari. Otag ( in FrantzesB II 131 ). Lephoan artha handirekin inguratua zuen xerrenda nabar eta [hertsia] . Elzb PAd 1. [Gabinareak] egotxo nabarrean / derama kartea. Balad 205. Neure oilanda nabarra / txikarra baina zabala. Ib. 148 (v. tbn. ollo nabarra en TAg Uzt 112). Begi nabarrak. Ag G 53 (v. tbn. 335). Bere baserritar jantzi zar ipingitsu nabarraz. Kk Ab I 24. Buru-zapi nabar, txirikorda luze [...]. "Las tocas chillonas" . Mok 16.
    ( s. XX) Komentuko pareten gorrats ilhun-ilhunak, goipularriaren nabar-arinak [...]. JE Ber 55 (v. tbn. 70). Bai zorrotz begitu berak asto nabar areei! Kk Ab II 149 (ref. a una cebra). Bei nabar [...] luzia. Enb 66 (v. tbn. BEnb NereA 162 bei nabar). Zer balijo dau zuri, baltz, gorri / edo nabar ixatiak? Ib. 41. Zezen nabar arengana badoa. 'Sur le taureau aux blanches taches' . Or Mi 49. Gerriko nabarraz. 'Avec ceinture bariolée' . Ib. 46. Noizbait orlegi, gaur nabar basoa. 'Hoy amarillea' . Ldi BB 128. Zuaitz-tartetandiko urre nabarra. 'Oro abigarrado' . Ib. 124. Narru nabarra. "Piel parda" . Laux AB 29. Ar nabar aundi bat. "Un gusano pardo" . Or Eus 226. Itxaso-mugan suturik ango / oz-alde nabar guziya, / geldi-geldiro jeisten ari da, / eguzki-litsa gorriya. EA OlBe 65. Zuaitzak laztan, usai garbidun / eskeintza lili nabarrak. Ib. 16. Haurraren begi nabar zoargiak. Mde HaurB 8. Zelai ta soloen kolore berde-nabarra. Erkiag Arran 125. Uren zurrunbillo / nabar bat. Gand Elorri 165. Praka nabar batzuk. Erkiag BatB 42. Botika nabar bat erosi egiala, sakia igurtzi bigunean jagoteko. (Interpr?). Ib. 98. Biak larru nabarrez estaliak. "Pictis incinctae pellibus" . Ibiñ Virgil 114. Bere burua batere kolorerik gabea, zearo nabarra, grisa zala konturatu zan. NEtx LBB 129. Oihal zuri bat itxura aldatzen urrun nabarrean. "En la lejanía difuminada" . Lasa Poem 67. Eta zelai nabar-illunean urrezko katu. "En campo leonado" . Berron Kijote 199. Burdin-harria deitzen dugu halako herdoila batekin den harri gorri, nolazbaiteko zain bernizatu dirdiradun batzuekin kolore nabar bat duena. Larre ArtzainE 38. Kolore nabar alaiez pintatua. MEIG I 175.
    v. tbn. A Ezale 1897, 17a. Otx 11. Gand Elorri 40.
    azpiadiera-1.1
    (Uso pred.). "(Estar de) quinola, nabar egotea " Lar, Añ.
    [Ihauteri arrats batean] nabar jantzirik zebilen. Soineko hertsi, laukitu bat zekarren. Mde Pr 106.
    azpiadiera-1.2
    (Empleado como nombre propio).
    Berriz begira dio Beltzak Nabarrari. "Negro a Nabarko" . Or Eus 31 (ref. a un carnero). Nabar! Nabar! dei egin zion zakurrari. NEtx LBB 97.
    azpiadiera-1.3
    (Uso fig.). Abigarrado, variopinto, variado.
    Bizi, nabar, ximen eta izpildun agertuko digu [mundua] . Zait Plat 48. Edotariko gizatalde ugari ta nabarrak elkarturik. Ib. 124. Bere gogoa beredin tasunez ederturik zuen gizon nabar, sarkor eta zindo ark. Ib. 52. Ofizio nabar xamarrak izan ditut, [...] bulego lanak gehienik. MIH 368. Hizkuntzaren izaera nabar-aldakorra. Ib. 194. Olabideren hizkera, hain nabarra izanik azalez, gipuzkera soila da. Ib. 348. Herri-jaietako suen antzera, atertu gabe ari da askatzen txinpart goriak, kurpil arinak, laudorio kiribilduak, negar-malko mardul-nabarrak. MEIG II 93.
    azpiadiera-1.4
    (Uso sust?). " Nabar: dama-karakol. Los navarros erdaldunes le llaman navarrico, según he oído" Ond Bac.
    sense-2
    2. (S-saug; Dv, H) Ref.: A; Lh .
     "Faux, qui a de la duplicité" Dv. "5. au fig., [...] trompeur, dissimulé, qui se présente sous différents aspects. Zer perfidia nabarra! Zer hipokrisia beltza!, [...]" H. "Hypocrite. Gizon nabarra, un homme à plusieurs visages" Lh.
    Alde batetik tentatu duenean etsaiak, / alabaiñan irabazi ez deus enganariak, / berze alde batetara itzultzen tu harriak, / hala nola xoriari nabar ihiztariak. EZ Man I 51. Bizitzako egoera ta jardunaldietan oi dan amarrukeria ta jakituri nabarra ikasteko. Erkiag BatB 72.
    sense-3
    3. Desvergonzado, impúdico. "Sale, déshonnête. Guthizia, desirkunde nabar, lohi, satsuak, envies, désirs sales, impures, immondes" H (que lo toma seguramente de KadBet). "(Vc), lascivo, torpe (Se aplica a las palabras)" A.
    Phentsamendu, guthizia eta desirkunde nabar, lohi, tsatsu guziak. KadBet 50. Onen antzeko txori nabarrak / noizbaiten dira ikusten. BEnb NereA 220 (ref. a una chica minifaldera).
    azpiadiera-3.1
    Insolente, atrevido. v. nabarmen.
    [Tramana ta Brix] biak ziran nabar samarrak, biak euren buruaren anditasunagaitik ebiltzanak. Ag Kr 176. [Lekaimetxo] alperrak eta nabarrak. Badira, badira oietan ederrak. ABar Goi 18.
    sense-4
    4. Escaso, poco frecuente.
    Jakintsuen artian nabar bada ere, azaldu oi da inbidia, jakintasuna umiltasunian zimentatzen ez danian. Bv AsL 201.
    sense-5
    5. Destacado, importante. v. nabarmen.
    Zer ta nola aldatu dan errezago ikusi dezazun, aldaketa nabarrenak emen bertan jarriko dizkitzugu. "Las más principales" . (1918) ForuAG 247.
    sense-6
    6. "Azul. Begiak nabarrak (V-ger; 'los ojos azules')" Holmer ApuntV.
    sense-7
    7. " Denbora nabarra, goibel (AN-5vill)" Gte Erd 107 (junto a lañotsua, goibarra, illune, etc., de otras zonas).
    azpisarrera-1
    BELTZ-NABAR.
    Zelaia betez dator Leitzar arranditsu: / âri ille-motza dakar, beltz-nabarra musu. "Blanquinegro de morro" . Or Eus 28.
    azpisarrera-2
    GORRI-NABAR. "Rubián, gorrinabarra" Lar.
    [Idi] gorri-nabarrakin. EusJok II 119.
    azpisarrera-3
    NABAR-BELTZ.
    Mantoi nabar beltz banaz. "De estampado blanco y negro" . Or Eus 410.
    azpisarrera-4
    NABAR EGIN. "Ataracear, nabartu, nabar egin" Lar.
    azpisarrera-5
    NABAR-GORRI (AN-ulz). "[Bei] nabar gorriek, las que tienen blanco y rojo" Iz Ulz (s.v. bei).
    Eguzkiak elurra jo du nabar-gorri. "Adquiere un color blanquirojo" . Or Eus 134.
    azpisarrera-6
    NABARREAN. Cf. nabartu (4).
    Ioango da gizona / astelen-gaubean, / etxera tabernati / edan nabarrean. Azc PB 234s ( in Ur PoBasc 183 edan samarrian ).
    azpisarrera-7
    NABARREKO LAGUN. Compañero. Cf. lagunabar, nabarrezko.
    Orduan, Abadinoko sakristaua [...] bere nabarreko lagun batzukaz, zan Meza guztia kanta edo erezten ebana. A Ezale 1897, 36b.
    azpisarrera-8
    NABARRIK (Estar, etc.) turbio, marrón (ref. al color del agua).
    Nabarrik joian egun-sentian, / ira-basoko iturria. 'Turbia' . Gand Elorri 97.
    azpisarrera-9
    ZURI-NABAR, TXURI-NABAR. Blanco y pardo.
    [Idi] zuri-nabarrak. EusJok II 119. Zer usaindu ete du [...] zakur zuri-nabarrak? TAg Uzt 13 (v. tbn. 15). [Gona] txuri nabarra azpiko, / gorri ederra gañeko. (Canc. pop. in BBarand 68 ).

    nabar

    nabar
    << muru 0 / 0 3 naka >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper