Harremana

    OEH - Bilaketa

    15 emaitza pitxerdi bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    laurden.
    tradizioa
    Tr. Documentado tanto al Norte como al Sur desde Leiçarraga. La forma general es laurden . Hay lauren en los textos vizcaínos (tbn. en Iztueta), alternando ambas formas en E.M. Azcue, Moguel y Azkue. En DFrec hay 45 ejs. de laurden y 2 de lauren .
    etimologikoa
    Etim. Para la posibilidad de que los sufs. de lauren y laurden tengan distinta procedencia (que -den sea den, relativo de da 'es'), v. FHV 557.
    sense-1
    1. (V-arr-m-gip, G, L, AN, BN, S, R; SP, Urt IV 166, Ht VocGr 411, VP 54r, Lar, VocS 140, Añ (G, AN), Arch VocGr, VocBN , Gèze, H, Lf Gram 176), laurdien (A Apend), lauren (V; Mic 6r, Lar, Añ, Izt, H (V)), laren (A Morf 239), laen (V-gip), laun (V-m; A Morf 239) Ref.: A (laun, laurden, lauren); Lrq; Iz ArOñ; EAEL 189; Elexp Berg (laren); Gte Erd 209 y 244.
    Cuarto, cuarta parte. "Cuarto de alguna cosa, laurena" Mic 6r. "Laurdena, le quart" SP. "Falcidia, ondasunen laurdena" Lar. "Ferrado, medida de Galicia, anega laurdena" Ib. "Cuadra, en el navío, ontziaren atzeko laurdena, laurena" Ib. "Quarto de hora, ordu laurena, laurdena" Ib. (v. tbn. Añ). "Cuartilla de papel, pliego laurena" Ib. "Cuartillo de vino, txopiña, pitxer laurena, otxaba laurena" Ib. "Cuarta parte" Añ. "Laurdenaz onthua, avantagé du quart d'un héritage. Kaltearen laurdena ene gain hartzen dut, je prends sur moi le quart du dommage" H. "El cuarto. [...]. Ordu-laurena, el cuarto de hora. [...]. Laurena bada, si es cuarta parte" Iz ArOñ. "Billotx erdixa geixegi izango da ta larena erosizu" Elexp Berg. "Orren laurdenikan ere ez du jaten (G-azp-goi, AN-gip, BN-arb), orren laurenipe eztau jaten (V-arr)" Gte Erd 209.
    Eman zekién bothere lurraren laurdenaren gainean. Lç Apoc 6, 8 (Ker lauren, Ol, BiblE laurden; TB laurgarren parte). Untziak [...] karga handia iasaiten du. [...]. Hirur laurdenak betheagatik ere badabilla. Ax 115 (V 77). Bada bertzerik ere hunelako kasurik eta exenplorik anhitz, gaitz baillizateke, laurdenen ere kontatzea. Ib. 351 (V 233). Erloju laurenez. "Por un cuarto de hora" . Cap 128. Oren laurden batez gogoan iragan zaikun banaloria airatua. SP Phil 158 (He 160 laurden). Badauka hamasei berga eta laurden. Volt 261. Untza laurden bat espezia itze. Mong 589. Etzituen bataiatu beragandik legeko misteri andiak ikasi zituztenen laurdenen laurdenak ere. Mb IArg II 269. Probinzia guztian ez da arkituko legua laureneko bidasti bat bakarra ere. Izt C 75. Gizonen hurren laur laurdenak, [...] / barku ortan phozik enbargatzen dire. "Les quatre parts" . Gy 203. Hamekagarren mende hiru laurdenetan, / sakratzean Ramirez eskal-herrietan. Hb Esk 66. Bialdu zidan txerri laurden bat. Zab Gabon 70. [Kanaren] puntan aspandar pieza laurden bana. Apaol 66. Hiru oren laurden baino gehiago eman dute, ezin idekiz. HU Zez 170. Legorrean irabazten dabe aloger laurena edo aloger erdia. Ag Kr 78. Kristau-ikasbidearen lenengo laurdena. KIkG 8. (KIkV 11 laurena) Euskera umetan erdi-ikasi, gero erdi ortatik iru laurden atzendu. Ldi IL 62. Ogeita bat laurdena gutxitan / or nonbait egin lezake. "Veintiún minutos menos cuarto" . Or Eus 231. Oraino ez dauzkitzut, ene jaun gaixoa, erdiak ez eta laurdenak ere erran. Lf Murtuts 19. Hirur oren laurden [...] emaiten baitzituen bere mezaren erraiteko. Zerb Azk 77. Aintziko urerat / ilhargi-laurden bat erori zen. Mde Po 15. Sentitzen nuenaren laurdena ere ez nioke besteri sentiaraziko. Txill Let 39. Ordu laurden baterako atsegingarri izan daitezken paradojak. Vill Jaink 54. Erloju batek ordu laurdena jotzen du. Lab SuEm 166. Duela mende laurden bat, martxoko egun batez. Xa Odol 157. Naiago nuke oraintxe laurden bat ogi. "Cuartal de pan" . Berron Kijote 203. Litro laurden bat. Ostolaiz 21. Emen urten da milla laurden batera sartzen zara Nevada-ko desiertuen. Gerrika 219. Haur sortzeen laurdena ezkontzaz kanpokoa zela. Larre ArtzainE 261. Ezin uka mende laurdena doala, [...], 1956-tik 1981-era. MEIG I 261.
    v. tbn. EZ Eliç 166. CatLav A 7v (V 8). He Gudu 123. Cb Eg II 99. Mih 87. Brtc 10. HerVal 250. Mg CC 216 (239 lauren). AA I 459. Dh 51. Jaur 393. Arch Fab 199. Lard 109. Dv LEd 180. Ip Dial 56. Bil 172. ECocin 5. Arch Gram 121. Bv AsL 182. Sor Bar 57. Arr May 9. Urruz Urz 13. Elzb PAd 50. Elsb Fram 109. Jnn SBi 170. Arb Igand 27. Azc PB 258 (250 lauren). Goñi 64. A Ardi 52 (BGuzur 133 lauren). StPierre 28. EusJok 25. Lh Yol 37. Barb Sup 108. Ox 203. Const 34. Alz Ram 99. FIr 138. TAg Uzt 72. JAIraz Bizia 44. Munita 115. Etxde JJ 204. Anab Poli 42. Izeta DirG 120. Salav 74. Ardoy SFran 336. NEtx LBB 184. Uzt Noiz 89. Etxabu Kontu 115. Ataño TxanKan 92. Lauren: Mic 13r. Añ EL1 17. VMg 7. fB Ic I VIII. Astar II 197. CatLlo 75. Ur MarIl 92. AB AmaE 313. EE 1885a, 435. Itz Azald 109. Echta Jos 38. Kk Ab II 81. Enb 142. Eguzk GizAuz 109. Canc. pop. in Or Eus 110. Bilbao IpuiB 80. Erkiag BatB 61. Alzola Atalak 47.
    azpiadiera-1.1
    "Quarto de parentesco, aldea, laurena " Lar.
    azpiadiera-1.2
    (Medida de longitud). "Quarta de vara, laurdena, laurena " Lar. v. KANA-LAURDEN.
    azpiadiera-1.3
    "Quarto creciente, cuarto menguante de la luna: [...]; cuarto creciente, irargi laurena " Añ.
    Illargiya're jaio berriyan / txikiya zaigu agertzen, / gero laurdenian pasatuta / ikusten degu betetzen. Yanzi 57.
    azpiadiera-1.4
    (Ref. a la hora). " Lau ta laenak die " Elexp Berg. " Zazpi eta laurdena (G-azp), zazpiak eta laurden (G-goi, AN-gip, BN-arb, S), hirurak eta laurdenetan (BN-ciz-arb, S), [...], zazpirak eta laurenak dire (V-arr), irurak eta laurenetan (V-gip), zazpirak laurden gutxi da, dira (G-azp-goi), zazpiak laurden gutxi da (G-azp, AN-gip, BN-arb-lab), [...] hiruak laurden bat guti (S), [...], bostak lauren gitxiegoak (V-arr), ordu bata laurden gitxiegoak (V-arr)" Gte Erd 244.
    Eguerdi laurden guti zen. Barb Sup 135. Eguardiko amabiak laurden gutxitan. Muj PAm 46. Ordubete ta laurden iraun zuan meza nagusiak. Anab Usauri 55. Zortziak eta laurden da. JE Ber 86. Laurden gutxigorako Deun Miren txadonako enparantza beterik zeguan. Euzkadi 18-12-1936 (ap. Alkain 161 ). Labak laurden gutxiagotan jaikitzen zan. Anab Poli 41. Hamabi ta laurdenetan athera ziran. Osk Kurl 189. Arratsaldeko ordubiak eta laurden ziran. JAzpiroz 64. Bi saio dira. Eguerdikoa, 12 eta laurdenetatik ordubietara izaten da. MEIG I 100.
    v. tbn. HU Zez 93. ArgiDL 128. Lab EEguna 107. MMant 17. Insausti 15.
    sense-2
    2. (Los cuatro) cuartos del cuerpo.
    Ikara jabilt / lau laurenok bildurrez. Lazarraga A29, 1203v (cf. lau aragiok en fórmulas similares, Abendaño 3s y Artazub 1s).
    sense-3
    3. (Fiebre) cuartana. v. infra LAURDENEKO MINAK.
    Helgaitz laurdena, osagarri gaztena, herio zaharrena. 'Fièvre quarte' . O Pr 227. Ez duela hunkitu behar, ez eskuz, ez zangoz, ez bertzela, non ez duen sekulako zerbait bildu nahi, sukar kafardil, sukar malin, sukar ustel, sukar laurden [...]. Lf Murtuts 19.
    sense-4
    4. Rumbo, cada una de las 32 direcciones comprendidas en la rosa de los vientos.
    Egunak partitzen tut 32 haize laurdenez. INav 159. Hartu behar duzu laurden erdi bat nordestetik han abilzan goaiengatik. Ib. 132. Ilhargia nortean nordestean laurdenean edo hegoan sudestean laurdenean deneko plemaren thaula. Ib. 137. Heldu da iusanta estean nordestean laurdenetik. Ib. 62. Martxoaren hogoi eta labean gaberdi izanen da guarda nordestean nortean laurdenean denean. Ib. 160. Rondele handia zeiña baita nordestean estean laurdeneko aldetik eta ioanen tzare nordestean nortean laurdenean. Ib. 49.
    sense-5
    5. (SP, Ht VocGr 403, Lar, Añ (G), Dv, H, A), lauren (Lar, Añ (V), H (V)), laen (G-azp).
    Cuartillo, cuartilla, cuarterón (medidas de capacidad o de peso). "Mesure de demi septier, roquille. Laurden bat arno, demi septier de vin" SP. "Pinte" Ht VocGr. "Quarterón" , "Quartilla, en peso o medida", "Quartillo de vino" Lar y Añ. "Quart, ancienne mesure valant une pinte" Dv. " Laurden bat haragi, un quarteron de viande. Laurden bat guri, un quart de livre de beurre. Laurden bat gari, un quart de mesure de froment. Laurden bat arno, une pinte de vin. Laurden-erdia, demi mesure de ..." H. "Litro" A (que cita Dv Dial). "Kilo laurden edo 250 gr. pisatzeko erabiltzen zen neurri zaharra. Liberdia" ZestErret . v. kuartillo.
    Idiari har arazi behar diozue, laurden bat arnotan. Mong 588. Bi gaztaina aski dira laurden bat urentzat. 'Pour un litre' . Dv Dial 107 (It pitxerdi, Ur azunbre erdi, Ip butilla). Kollir bat gatzagi sei laurden esneentzat. Ib. 86 (It iru pitxer, Ur iru azunbre, Ip hirur phitxer). Harzazu laurden bat burra. ECocin 17. Laurden bat olio fin. Ib. 30. Laurden bat gatz botako dio. Or Mi 74.
    sense-6
    6. Cuarto (ordinal).
    Setemeren laurdenian, mila zazpi ehün eta hirur hogei eta hamabi den urthian. Mercy 9.
    sense-7
    7. Cuarto (moneda).
    Ez zera andik irtengo azken laurdena ordaindu arte. Ol Mt 5, 26 (Lç pelat, He, TB kornado, Samper marabedi, Dv, Ip, SalabBN, Ur (G), Leon ardit, Echn korrado, Or sos, Ker, BiblE txanpon).
    sense-8
    8. Cuadro, cuadrado.
    Bata [bandera] zan txit oriya / arrai gorriyakin; / bestea eder zuriya / laurden urdiñakin. (1877). FrantzesB II 98.
    azpisarrera-1
    LAU LAURDEN EGIN. Descuartizar, partir en cuatro. v. LAU LAURDENDU, laurdenkatu, laurgitu.
    Agintzen da ken dakiola bizia, lau laurden egin dedilla eta puska bakoitza ipiñi dedilla leku agiri batzuetan. AA I 126. Juezak Golo [...] urkabe batean hill eta lau laurden egiteko epaia eman zuten. Arr GB 141. Lau laurden egingo du / Weylerr-en ezpatak. Auspoa 82, 102.
    azpisarrera-2
    LAURDENEKO (Adnom.). "Qui est d'un quart" Dv.
    azpisarrera-3
    LAURDENEKO MINAK (SP Dv y A, Urt Gram 36). "Fièvre quarte" SP.
    azpisarrera-4
    LAURDENTSU (Forma con suf. -tsu, de valor aprox.).
    Bigarren mailla bukatzerako / laurdentsu bat berdindu dik. "Cuarta parte de la ventaja" . Or Eus 307.

    laurden

    laurden
    << jan 0 / 0 pitserdi >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper