OEH - Bilaketa

7 emaitza parapsikologia bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
irin.
tradizioa
Tr. La variante más extendida es irin; hay urun en vizcaíno ya desde Refranes y Sentencias . En DFrec hay 6 ejs. de irin y 1, dialectal vizcaíno, de urun .
etimologikoa
Etim. Para las dificultades de que provenga de lat. farina o de alguno de sus continuadores románicos, v. FHV 81.
Onom.: Iringuren. (c. 1150) Lac BAP 1949, 24. Semero de Irindaco. (1247) GLarr SJ 310.
sense-1
1. (V-gip, G, AN, L, Ae, BN, S, R; Deen II 60, Lcc (mano B), Volt 78, SP, Urt I 536, Ht VocGr 359, VP 40r, Lar, Añ (G, AN), Arch VocGr, VocBN , Gèze, Dv, H), urun (V; Lcc, Mic 7r, Lar Sup (huruna RS); Añ y Dv (V), H), in (S). Ref.: Bon-Ond 151; A (irin, urun); Giese MolinS (ína); Lrq /iín/; ContR 520 (írin); Iz Als (yalki), ArOñ (urúna), Ulz (iríñe), UrrAnz (iriña), R 291 y 403; Etxba Eib (uruna); CEEN 1971, 350; Holmer ApuntV (urun); Ibarra Dima (urune); Elexp Berg (iriñ, urun).
Harina. "Albardado, [...] manjar rebozado con huevo y harina, arraultz ta iriñez estalia" Lar. "Enharinar, iriñez austu, bete" Ib. "Irinigaraitea, tamiser la farine" Lecl. "Harina, la más fina" A (cf. tbn. Ibarra Dima 279, que denomina urune tanto a la harina en general, como a una de sus clases una vez tamizada; para la más fina en ciertas zonas, cf. infra IRIN-LORE). "Irina iróltz, cerner la harina; írin-iróltzi, harina cernida (R-is)" Iz R 403. "Errotara daroia zorro bat gari, aldi baterako uruna eittera" Etxba Eib.
Tr. De uso general.
[Altxagarria] emazte batek harturik hirur neurri irinen barnean gorde ukhan baitu. Mt 13, 33 (He, TB, Ur, SalabBN, Ip, Hual, Samper, Echn irin, Ur (V) urun ). Hirur neurri irinetan. Lc 13, 21. Hurunik eztan etsea, ezin lizate asea, ta bai gosea. RS 287. Zabiltza errota hartara: irina lothuko zaitzu. Ax 397 (V 259). Amak irin balu opil balaidi. O Pr 20. Egizue ahia ogi natraiaren irinez. Mong 592. Ahur bat irin. Lg I 349. Nok esan zeinbat zeregin daukan errotari gaixuak uruna egin artian? Mg PAb 151. Irin ta urarekin egiten dan ora. Mg CC 195. Uruna eralgi. Astar II 70s. Errotari edo ogigin, urun edo ogijari karia, zaija edo beste gauzarik ezarten deutsenak. Ib. 165. Irin iñhar bat urrian [= 'urean'] nahasirik. Arch Gram 122. Ihausirik iriñean, / zuritzen du soiña hartan. Gy 249. Iriñez estali. Ib. 250. Ogi oiek, iriñik obena olioarekin orratuta egiten ziran. Lard 83. Bainan nola itze eta irinez lothu baitzuten papera, etzen errex osorik atheratzea. Hb Egia 20. Emozu kullera on bat irin. ECocin 18. Itzulika zazu irinian eta fritaraz urinian. Ib. 5. Hortakotz duzu bada leku hetako lurra larrutua eta legartsu, asko tokitan irina bezain xehe. JE Bur 84. Zaku-irina bezen zuri egina. Barb Sup 95. Eiherazain bat, oro irin. Const 32. Zakiak lehertu eta irin guzia ixuri zukan. Zub 75. Bialdu egijoezala urunetan amar zorrorartekuak. Otx 181. Zai-bageko iriña. Or Eus 130. Gaztain-iriñaz egindako opillak. Munita 49. [Gaztañak] igartu egiten dituzte, gero bere iriñaz egindako ogia jateko. Ib. 49. Urunak [...] praka guztiak zuri-zuririk itxi yeutsoazan. Bilbao IpuiB 14. Errotan arrikoskorrak eio eta oietatik iriña aterako dela uste izatea. Vill Jaink 84. Ez dago munduan gizonak neurtzeko bae edo galbai bat baiño: daukana eta ez daukana, uruna ta algotza. Erkiag BatB 140. Astoak errotara / juaten ziran sarri, / artoa eraman da / iriña ekarri. Uzt Sas 101. Irinik hoberenarekin egin orea ere ez da ogia, labean axala egin artean. Xa Odol 58. Bi gaitzuru arto irin, ogi irin puxka batekin nahasirik. Etchebarne 26. Egunean berreun bat kilo irin enpleatzen genduan ogitan. Albeniz 46.
v. tbn. SP Phil 485. Mb IArg I 272. Cb Just 75. VMg 64. LE Ong 24v. AA II 190. It Fab 111. Izt C 225. Hb Esk 231. Dv Lab 46. Ud 34. HerVal 181. Elzb PAd 16. Ag Serm 441. Ox 107. Tx B II 156. MendaroTx 83. Ir YKBiz 414. TAg Uzt 111. EA OlBe 98. Zerb IxtS 69. And AUzta 108. Ibiñ Virgil 56. NEtx LBB 248. Auspoa 77-78, 21. Mattin 35. JAzpiroz 21. Urun:LoraS 55. CatBus 45. AB AmaE 354. Azc PB 239. Kk Ab I 75. Altuna 57. Osk Kurl 95. Gerrika 123.
azpiadiera-1.1
(En refranes, expresiones proverbiales, etc.). "Apirillaren eta Maiatzaren artean egik urtheko irina, entre abril y mayo, haz harina para todo el año" SP. "Le moulin suposé ne fait pas de farine, balizkako iharak ez du iriñik egiten" Ht VocGr 429. "Allegadores de la ceniza y derramadores de la harina, zaietan zur ta iriñetan ero, iriñetan zogi" Lar (tbn. RIs 19: zaietan zur, eta iriñetan ero, "en los salvados cuerdo, y en las harinas loco" y VP 39r; cf. Ir YKBiz 401n: zaietan zintzo, iriñetan ero); y Mg PAb 121: zaijetan ziogi, urunetan ero (que explica: "Zai apur bat galdu eztedin bildur ta ikara, ta uruna ondatuba gaiti ardurarik ez")).
Gure zaiok iriñ eske. "Nuestros salvados harina piden" . RIs 46 (cf. SP, s.v. irin: Zahiak <S-> irina nahi ). Florea, irina, hoberena, gaztetasuna, eramaiten du etsai gaixtoak, eta gero nahi duzu kontenta dadin Iainkoa zahiaz eta zahartzeko hondarraz. Ax 182 (V 123). Apurtuten [artoak] ortz-aginetan / biurtu-giñokoan urunetan. Zav Fab RIEV 1909, 29. Irina behar eta pagatzen du zahiz. Oxald ( in AstLas 74 ). Republikano ta liberalak / irin bateko opillak, / denak igualak. Imaz Auspoa 68-69-70, 125 (cf. IRIN BEREKO). Olango billaldiak egozan tokian, Tramana ta Brix izaten ziran nagusi [...], biak etxe banatan. Etziran zorro bateko urunak. Ag Kr 132s. Nik badakit beltz guztiak eztirala ikatzak eta zuri guztiak iriñak ere ez. Ag G 47 (cf. SP, s.v. irin: Xuri den guzia ezta irin; v. tbn. expr. similar en Michel LPB 345 (L, 1853) y Ox 188). Orrek ere, esatea dan bezela, irinik adina lauso izango du. A Ardi 24 (cf. A EY III 246: "Aparentar mucho, pero habrá que verlo, irinik adina lauso izango du (V-gip)"). Ez da au ez, irin garbia! Loidi 111. Zaietan irin, irinetan zaikoak baitziran aiek. Zait Plat 151. Debruaren irina dena zahi. EZBB I 79. Bahe horrek [belarriak], dirudienez, zahia irazten duela sarritan eta irina gelditzen. MEIG VI 100. [Hiztegiak izan behar luke] irina eta zahia, garia eta belar gaiztoak bereizten dakiena. MEIG VII 77.
azpiadiera-1.2
(Como primer miembro de comp.). "Alpistela, torta de huevos, harina y ajonjoli, arraultz irin taloa " Lar.
Irin ophilño xuria. Ox 122. Ale ta irin-salerosketan aritzen ziranak. TAg Uzt 17. Gari guztiak or-emenka egoazan urun-landola aundietan urundu biar ziran. Gerrika 123.
sense-2
2. "Poudre à poudrer" Ht VocGr 406.
Hemen hirietako neskatxak berak ez du hango atsoak bezenbat irin matheletan ezartzen. Zerb Metsiko 189. Neskatxa hauk hunaraino ethorriak, beren irin eta mirailak eskuan. Barb Piar II 112. Bere irin xuriaren tartetik, poxi bat gorriturik halere, erasian ari zen anderea. Ib. 113.
sense-3
3. (GèzeA, H).
Polen.
Lorearen gañean dagoan iriña argizagi biurtua ikustea. It Dial 13 (Ur urun, Ip irin; Dv herrauts). Lorearen iriñarekin egiten dute argizagia. Ib. 11 (Ur urunagaz, Dv irinarekin, Ip irinareki).
azpiadiera-3.1
Erletxubak zeure loretan batzen lora-irin gurija. Laux BBa 30.
sense-4
4. "Poudre qui tombe d'un corps que l'on scie. Zuhirina, sciure de bois. Marmol irina, sciure de marbre" H. "(BN), polvillo de la carcoma" A.
sense-5
5. "Sorte de poudre farinacée qui se forme sur la peau. Buruan, larruaren gainean egiten irin bat " H. "3. º pellicules (des cheveux). 4.º dartre, exfoliation de la peau" Lh.
sense-6
6. "Sorte de poudre, duvet qui couvre les fruits. Mirtxikaren irinaren ederra! " H.
azpisarrera-1
ARTO-IRIN, GARI-IRIN (...). v. arto, gari, etc.
azpisarrera-2
IRIN-ARKA. "Farinière" T-L.
azpisarrera-3
IRIN-ASKA (H; urun-a. V-gip ap. Iz ArOñ). "Récipient de la farine qui tombe dans la mouture" H. "Urún-askaak, los cajones para recoger la harina" Iz ArOñ.
azpisarrera-4
IRIN-BAHE. Cedazo para la harina. "Irinbai dana ausi aa" Iz Als (s.v. baiya). "Irina yalki irin-baiyan" Ib. (s.v. yalki).
azpisarrera-5
IRIN BEREKO. Semejante(s).
Jakite gutxiko den apaizeriak irin bereko dauzka sineste bat den espiritismua [...] eta jakintza bat den parapsikologia. Mde Pr 318. Gizelikoak oro irin bereko ziren. Mde HaurB 78.
azpisarrera-6
IRIN-ERRAUTS. "(BN-baig, Sal, R), polvillo de harina" A.
azpisarrera-7
IRINETIKAKO (Adnom. de irinetik). "Qui provient de la farine. Irinetikako irabaziaz aberasten hari da" Dv.
azpisarrera-8
IRINEZKO. "Albardilla, rebozo de huevos y harina, arraultz iriñezko estalkia, azala" Lar. "Qui est de farine" Dv.
azpisarrera-9
IRIN-FLORE. v. IRIN-LORE.
azpisarrera-10
IRIN-GAUZA (G-azp). Producto hecho con harina. v. irinki.
azpisarrera-11
IRIN-JARIO ( iriniario H), IRIN-JARIA (Lar). "Harija, el desperdicio de la harina en el molino" Lar.
azpisarrera-12
IRIN-KONDAR (Lar, Añ (G, + urun- V), IRIN-ONDAR (). "Soma, harina segunda para hacer pan de mozos" Lar (v. tbn. Añ).
azpisarrera-13
IRIN LARRI. "Apluda" Urt II 166.
azpisarrera-14
IRIN-LILI. Flor de la harina.
Eta ardua, eta olioa, eta irin lilia. Ip Apoc 18, 13 (TB irin finaren lili; irin flore).
azpisarrera-15
IRIN-LORE (irinlora Lar H; irin-flore Ae ap. CEEN 1971, 349). Flor de la harina. "Acemite, flor de la harina" Lar. "La harina pasada [por el cedazo]" CEEN 1971, 349.
Eta mahatsarno, eta olio, eta irin flore fin eta ogi bihi, eta behor eta ardi. Apoc 18, 13 (He, Dv, Ur (G) irin lorea, Ur (V) urun lorazkua, Echn irin lorezkoak; TB irin finaren lili, Ip irin lilia; Ol, IBk, IBe irin, Ker urun). Hartzatzik hirur neurri irin lore orra tzak eta egitzik ophillak. Urt Gen 18, 6 (Ur iru lakari iriñ lore; Dv irin). Orra Kristo jaunak komunioko irin lorearekin [...] egiten duena. Mb IArg I 273. Zure eskeintzaria balitz zartagikoa, olioarekin orratu ta legamigabeko iriñ lorezkoa. Ur Lev 2, 5 (Ol irin-lorezkoa; Dv irin zethabatu, Ker urun garbi). Libera bat lemami irin lorez egina. ECocin 39.
azpisarrera-16
IRIN-MANKA. "Farinière" T-L.
azpisarrera-17
IRIN-OIHAL (Lar H (G)). "Cernedero, avantal para cerner" Lar.
azpisarrera-18
IRIN-HONDAKI. "Soma, harina segunda, irin onidekia, ondokia" Aq 1434.
azpisarrera-19
IRIN ONEDEKI. "Soma, harina segunda, irin onidekia, ondokia" Aq 1434.
azpisarrera-20
IRIN-PASATZEKO. "Irinpasatzeko, tamis; châssis [...] sur lequel on pose le tamis" Hb. v. irineralki.
azpisarrera-21
IRIN-SALTZAILE (Lar, H (+ -tzale)). "Harinero, el que la vende" Lar.
azpisarrera-22
IRIN-TORNU (Ae ap. CEEN 1971, 349). Máquina de madera para cerner la harina. En CEEN (loc. cit.) se puede ver una descripción detallada, que incluye dibujo.
azpisarrera-23
IRIN-XELO. "Inx[e]lúa (in = 'harina'), el pequeño canal donde sale la harina de la casita de las muelas" Giese MolinS 622.
azpisarrera-24
IRIN-ZAKU. "Saco de harina" Elexp Berg. v. IRIN-ZORRO.
Urun zaku edo zorro andi bat buruban dabeela. Mg PAb 59.
azpisarrera-25
IRIN-ZAPI (Lar H (s.v. iriñ-oiala)). "Cernedero, avantal para cerner" Lar.
azpisarrera-26
IRIN-ZORRO. Saco de harina. v. IRIN-ZAKU.
Eijo onduan, bere laka edo mendia errotarijak artuta, darue urunzorrua etxera. Mg PAb 151. Gure Errotarija zan, sorbalda-gañian urun-zorro (saku) andija ta aztuna ekarrana. Altuna 61. Zaldi ganian imiñitta, urun zorrua bailitzan eruan eben. Otx 116.
v. tbn. Bilbao IpuiB 14 (urun-z.).
azpisarrera-27
IRIN ZURI. Harina de trigo.
Batean, gari-uruna eukan, urun zuria. Erkiag BatB 95. Aztarren eta markak itxi ditue atean, urun zuriaren lorratzak. Ib. 101.
irin
<< arretatu 0 / 0 1 non >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper