OEH - Bilaketa
80 emaitza palatal bilaketarentzat
Sarrera buruan (0)
Emaitzarik ez
Sarrera osoan (80)
- adiskide
- ahogain
- ahosabai
- ahosabaitar
- aldaxka
- amaginarreba
- andereder
- anjele
- arballa
- arrisku
- atxitu
- baina
- baino
- behin
- bereizi
- berezkun
- 1 berritsu
- bidaia
- bidexka
- birjina
- bista
- 1 bixika
- 1 bizar
- bizi
- busti
- buztandun
- deseinu
- deus
- eder
- egotzi
- erakutsi
- 1 errusatu
- eskas
- eskastu
- exerzizio
- ez
- ezpaindar
- gaixo
- goiz
- goiztar
- gutun
- haizatu
- haize
- hertsatu
- hertsi
- isil
- istragalatu
- itsatsi
- itxaron
- itxoin
- izan
- izkina
- jauzi
- jostailu
- karitate
- 1 karkaxa
- karkaxatu
- karkaxte
- karkaxtegi
- karkaxti
- keinu
- kerubin
- kino
- 1 kuma
- kuraia
- lilura
- masoka
- mirakulu
- misio
- multzo
- projimo
- sabaikari
- sanjatu
- stagn
- ttipi
- 1 uxaldu
- xirtxifrikatu
- zetatxu
- zilo
- zorrotz
goiburua
bidexka.
tradizioa
Tr. Documentado, desde Leiçarraga, en autores septentrionales (además del baztanés Echenique); en el s. XX es tbn. frecuente entre los meridionales. La forma con palatal se documenta ya a mediados del s. XVII y es mayoritaria desde entonces. En DFrec hay 2 ejs. de bidexka y uno de bideska .
sense-1
1.
(L, B, BN, S; Ht VocGr, Lar, Añ, Lecl, Arch VocGr, Hb, Dv, H),
bideska (AN, L; Lar),
bideiska,
bidaxka,
bidaska,
bidezka
Ref.:
A (bidexe);
Lh;
Lrq;
EAEL
72;
Izeta BHizt2
.
Senda, sendero (tbn. fig.). "Senda, camino estrecho [...], bidexka <-eisc-> " Lar, Añ. "Camino de la herradura, bidetxigorra, bideska, perrabidea " Lar. "Trocha, vereda, atajo" Ib. "Sentier" Ht VocGr, Lecl, Dv y H. "Sendero" A. " Bideska, bidaxka, sendero" A Morf 308. "Petit chemin (et non pas 'sentier')" Lrq. En Ht VocGr 279 y 423 aparece bidexea <bidechea>, corregido bidexka para ambas apariciones en la fe de erratas, aunque Azkue cita la forma errónea. v. BIDE-ZIDOR.
Aphain ezazue Iaunaren bidea, zuzen itzazue haren bideskák. Lç Mt 3, 3 (He bidezkak, TB bideskak, Echn bidexkak; Ur bidetxigorrak, SalabBN xenderak, Ip xendak, Hual sendak, Ol zidorrak, Ker bide-zidorrak). Eta bideska xuxenak egin ietzezue zuen oinei. Lç He 12, 13. Zoaz, nagia, xinhaurriagana, eta konsidera itzatzu haren bideak eta bidexkak. "Vias eius" (Prov 6). Ax 36 (V 22). Haur da bide zabala, erreala, plauna eta segura. Bertze guztiak dira bidexkak, bide xidorrak, hertsiak, meharrak, malkhorrak eta perilez betheak. Ib. 216 (V 144). --Zoin bideiskaz ihor erortzen da gogotik bekhatiala?--Hirurez: gogo arhinetik edo aholkütik, laketzetik, eta boronthatiaren han ezartetik. Bp I 104. Haukien artean ere hautxek dira bide-xigorrak eta bidexkak, zeinen bidez bata bertzeaganik apartatzen baitira. ES 138. Zeiñetan ez baititeke ez biderik, ez bidexkarik Jaiñkoagana goateko. He Phil 490. Orhit zite nitzaz, ene Jinkua, eta juan erazi nazazü bidexka xüxenaz zure erresomalat. Mst III 57, 4. Jarraikirik bideskak herioari zen ezkapi. Egiat 271. Urrunduko dire barriaraz, eta berthutearen bidexketarik zeihararaz ditzazketen presuna guzietarik. JesBih 411. Dohatsu bekhatorosen bidexketan ez dabilan gizona. Jaur 120. Ez bide, ez bidexka nihora ez dutenik, / Ez-ta giza oiñ arrastorik. Gy 183. Xuxen zatzue haren bidexkak. Dv Mc 1, 3 (He, Leon bideskak, IBk bidexkak). Bidexkari hurbill gerthatzen zen ardi borda bat. Atheka 40. Bidexka, zuzen haiz yausten zelaiera; / Zuzen eraman nazak ahaiden artera. Elzb Po 184. Mundu huntako bidexketan, zenbat-nahi xuxen ibilirik ere, gerthatzen ahal zaikuna hau da. Jnn SBi 74.
( s. XX) Ango bidexkari beera. Lh Yol 24. Neure bidaskak Zuk dozuz ezautzen. GMant Goi 102. Ardi-bidexkaz, mendia goiti, artzain haurra, norat hoa? Ox 20. Zokoz zoko, haxeruak eraitsi ziren ezagützen zütien bidexkez eta sartü ziren Senpe-ko oihanian. Const 31. Astoari loturik / esku batez tinki / Bidexketan badoa, / eror eta jeiki. Etcham 174. Arata jotzeko eta bereartan ibiltzeko bidexka batzu baizik ez, eta ek galbidez-galbide. FIr 134. Varigulako bidexka biurretan barna. Or Mi 78 (ib. 29 bideska). Belar gaiztoak yan ditu / nire bidexka izkutuak. Ldi BB 146. Zugaitz artean biurka datorren bidexka ortatik. Sabiag Y 1934, 27. Arkaitzetan barandadun bidexkak; zurubiak ere bai, eta aietan bera norbaitzuk. Goen Y 1934, 187. Burdi orrek darua / bideskako kirrinkaz / zelaiko gentz osua. Laux AB 27. Bidexka garbi daramatela, / itzulka billa dute elkar. Or Eus 309. Bidexkaren oetik oñak daramazkitzuela, ertzeko arri-konkorretako bat ustegabean jotzen badezue. TAg Uzt 90. Zerurako bidexka / ondotxo dakit nik. SMitx Aranz 50. Nazimentu bat eratzen ari da. Odolgi, kortxo ta zerrautzez, mendi, aitz eta bidexkak egiten. NEtx Antz 74. Oihan beltzeko bidesketan / ezin helduen zihoala. Mde Po 77. Larrungo bidexketan. Zerb Azk 22. Baiñan azpiko bidexka zabaltzen dan bezain laister, batez ere oiñek bide lasaia atzematen dutenean. Or QA 149. Itsas-zokoetako arraia bidexka izkutuetan bezala. Or Aitork 104. Bidexka bustietan barrena. Txill Let 32. Jon langille aspergaitzak, bere zoritxar-larre-sastraka artean, leen baiño bidexka eroso ta ibillerrezagoa egiten ziarduan. Erkiag Arran 175 (ib. 196 bidezka; en BatB 120 bideska). Usain gozorik ez da bideska itzaltsuetan husmatzen duzuna baino aiphatuagorik. Herr 7-8-1965, 1. Platonek harako bideak edo bidexkak idekitzen zituen, eta idekirik uzten, bakotxa han-harat abia zadin bere ahalen eta gogoaren arabera. Lf ( in Zait Plat XV ). Sartu giñan lur zabalean bidexka batetik. Anab Aprika 51. Neure arimea / poztuten dakien / bidexkak ba-dira / komentu zur ontan..., / ixil eta argiak! 'Galerías' . Gand Elorri 79. Behar dea etxe berri egiterik aipatu ere, zurtaiak, lekuan berean, aizkoraz egin behar lituzkenari, bidexketan ez dituelakotz igaiten ahal? Herr 8-11-1962, 4. Bai benetan doatsu / mundu-otsari itzuri doana, / eta lurrean jakitun / bakan izan diranen / bidexka ixillez dabillana! "La senda por donde han ido" . Gazt MusIx 75. Bidexka izkutua zear gorantza zijoalarik. Onaind ( in Gazt MusIx 148 ). Zuzenetara tartetu itzazu arbolak elkar-ebakitzen duten bidexkakin. Ibiñ Virgil 88. Eta ordukotz hor gaindi idekia baitzitaken bidexka errexago zonbait bederen. Ardoy SFran 83. Bide handitto huntarik, / bidexka ere zabaltürik, / Arren ebiliko gütük / gure ürhatxak zalhetürik. Casve SGrazi 30. Nolako azkena oi duten amodio burugabeak begi-aurrean ipiñitako bidexkaetan ero-ero doazenak. Berron Kijote 150. Badu hainbeste bide mundu zabalak bere lur eta eremuetan. Eta zenbat bidexka, Baigorrin erraiten dugun bezala, larregain eta mendietan! Larre ArtzainE 107. Errepide horretan bide eta bidexka askok baitute hasiera. MIH 234n.
Senda, sendero (tbn. fig.). "Senda, camino estrecho [...], bidexka <-eisc-> " Lar, Añ. "Camino de la herradura, bidetxigorra, bideska, perrabidea " Lar. "Trocha, vereda, atajo" Ib. "Sentier" Ht VocGr, Lecl, Dv y H. "Sendero" A. " Bideska, bidaxka, sendero" A Morf 308. "Petit chemin (et non pas 'sentier')" Lrq. En Ht VocGr 279 y 423 aparece bidexea <bidechea>, corregido bidexka para ambas apariciones en la fe de erratas, aunque Azkue cita la forma errónea. v. BIDE-ZIDOR.
Aphain ezazue Iaunaren bidea, zuzen itzazue haren bideskák. Lç Mt 3, 3 (He bidezkak, TB bideskak, Echn bidexkak; Ur bidetxigorrak, SalabBN xenderak, Ip xendak, Hual sendak, Ol zidorrak, Ker bide-zidorrak). Eta bideska xuxenak egin ietzezue zuen oinei. Lç He 12, 13. Zoaz, nagia, xinhaurriagana, eta konsidera itzatzu haren bideak eta bidexkak. "Vias eius" (Prov 6). Ax 36 (V 22). Haur da bide zabala, erreala, plauna eta segura. Bertze guztiak dira bidexkak, bide xidorrak, hertsiak, meharrak, malkhorrak eta perilez betheak. Ib. 216 (V 144). --Zoin bideiskaz ihor erortzen da gogotik bekhatiala?--Hirurez: gogo arhinetik edo aholkütik, laketzetik, eta boronthatiaren han ezartetik. Bp I 104. Haukien artean ere hautxek dira bide-xigorrak eta bidexkak, zeinen bidez bata bertzeaganik apartatzen baitira. ES 138. Zeiñetan ez baititeke ez biderik, ez bidexkarik Jaiñkoagana goateko. He Phil 490. Orhit zite nitzaz, ene Jinkua, eta juan erazi nazazü bidexka xüxenaz zure erresomalat. Mst III 57, 4. Jarraikirik bideskak herioari zen ezkapi. Egiat 271. Urrunduko dire barriaraz, eta berthutearen bidexketarik zeihararaz ditzazketen presuna guzietarik. JesBih 411. Dohatsu bekhatorosen bidexketan ez dabilan gizona. Jaur 120. Ez bide, ez bidexka nihora ez dutenik, / Ez-ta giza oiñ arrastorik. Gy 183. Xuxen zatzue haren bidexkak. Dv Mc 1, 3 (He, Leon bideskak, IBk bidexkak). Bidexkari hurbill gerthatzen zen ardi borda bat. Atheka 40. Bidexka, zuzen haiz yausten zelaiera; / Zuzen eraman nazak ahaiden artera. Elzb Po 184. Mundu huntako bidexketan, zenbat-nahi xuxen ibilirik ere, gerthatzen ahal zaikuna hau da. Jnn SBi 74.
( s. XX) Ango bidexkari beera. Lh Yol 24. Neure bidaskak Zuk dozuz ezautzen. GMant Goi 102. Ardi-bidexkaz, mendia goiti, artzain haurra, norat hoa? Ox 20. Zokoz zoko, haxeruak eraitsi ziren ezagützen zütien bidexkez eta sartü ziren Senpe-ko oihanian. Const 31. Astoari loturik / esku batez tinki / Bidexketan badoa, / eror eta jeiki. Etcham 174. Arata jotzeko eta bereartan ibiltzeko bidexka batzu baizik ez, eta ek galbidez-galbide. FIr 134. Varigulako bidexka biurretan barna. Or Mi 78 (ib. 29 bideska). Belar gaiztoak yan ditu / nire bidexka izkutuak. Ldi BB 146. Zugaitz artean biurka datorren bidexka ortatik. Sabiag Y 1934, 27. Arkaitzetan barandadun bidexkak; zurubiak ere bai, eta aietan bera norbaitzuk. Goen Y 1934, 187. Burdi orrek darua / bideskako kirrinkaz / zelaiko gentz osua. Laux AB 27. Bidexka garbi daramatela, / itzulka billa dute elkar. Or Eus 309. Bidexkaren oetik oñak daramazkitzuela, ertzeko arri-konkorretako bat ustegabean jotzen badezue. TAg Uzt 90. Zerurako bidexka / ondotxo dakit nik. SMitx Aranz 50. Nazimentu bat eratzen ari da. Odolgi, kortxo ta zerrautzez, mendi, aitz eta bidexkak egiten. NEtx Antz 74. Oihan beltzeko bidesketan / ezin helduen zihoala. Mde Po 77. Larrungo bidexketan. Zerb Azk 22. Baiñan azpiko bidexka zabaltzen dan bezain laister, batez ere oiñek bide lasaia atzematen dutenean. Or QA 149. Itsas-zokoetako arraia bidexka izkutuetan bezala. Or Aitork 104. Bidexka bustietan barrena. Txill Let 32. Jon langille aspergaitzak, bere zoritxar-larre-sastraka artean, leen baiño bidexka eroso ta ibillerrezagoa egiten ziarduan. Erkiag Arran 175 (ib. 196 bidezka; en BatB 120 bideska). Usain gozorik ez da bideska itzaltsuetan husmatzen duzuna baino aiphatuagorik. Herr 7-8-1965, 1. Platonek harako bideak edo bidexkak idekitzen zituen, eta idekirik uzten, bakotxa han-harat abia zadin bere ahalen eta gogoaren arabera. Lf ( in Zait Plat XV ). Sartu giñan lur zabalean bidexka batetik. Anab Aprika 51. Neure arimea / poztuten dakien / bidexkak ba-dira / komentu zur ontan..., / ixil eta argiak! 'Galerías' . Gand Elorri 79. Behar dea etxe berri egiterik aipatu ere, zurtaiak, lekuan berean, aizkoraz egin behar lituzkenari, bidexketan ez dituelakotz igaiten ahal? Herr 8-11-1962, 4. Bai benetan doatsu / mundu-otsari itzuri doana, / eta lurrean jakitun / bakan izan diranen / bidexka ixillez dabillana! "La senda por donde han ido" . Gazt MusIx 75. Bidexka izkutua zear gorantza zijoalarik. Onaind ( in Gazt MusIx 148 ). Zuzenetara tartetu itzazu arbolak elkar-ebakitzen duten bidexkakin. Ibiñ Virgil 88. Eta ordukotz hor gaindi idekia baitzitaken bidexka errexago zonbait bederen. Ardoy SFran 83. Bide handitto huntarik, / bidexka ere zabaltürik, / Arren ebiliko gütük / gure ürhatxak zalhetürik. Casve SGrazi 30. Nolako azkena oi duten amodio burugabeak begi-aurrean ipiñitako bidexkaetan ero-ero doazenak. Berron Kijote 150. Badu hainbeste bide mundu zabalak bere lur eta eremuetan. Eta zenbat bidexka, Baigorrin erraiten dugun bezala, larregain eta mendietan! Larre ArtzainE 107. Errepide horretan bide eta bidexka askok baitute hasiera. MIH 234n.
sense-2
2.
Medio.
v. 1 bide
(2).
Ethortzean khoro galtzeko eguna, etzen laztu; sobera ungi hartuak zituen bidexkak ungi izateko nola nahi. Hb Egia 33.
Ethortzean khoro galtzeko eguna, etzen laztu; sobera ungi hartuak zituen bidexkak ungi izateko nola nahi. Hb Egia 33.
azpisarrera-1
BIDEXKAZ-BIDEXKA.
Por los senderos.
Kantari goazilarik bidexkaz bidexka / Patarraren buruan hantxet dugu haitza. Iratz 51. Zonbeit piai eginik mendiz mendi, bidexkaz bidexka, utzi du lurra zeruko piaiari lotzeko. Herr. (ap. DRA)
Kantari goazilarik bidexkaz bidexka / Patarraren buruan hantxet dugu haitza. Iratz 51. Zonbeit piai eginik mendiz mendi, bidexkaz bidexka, utzi du lurra zeruko piaiari lotzeko. Herr. (ap. DRA)
azpisarrera-2
BIDEXKA-ZIDOR.
Senda.
Bideska txigorretan barrena noa. Txill Let 26.
Bideska txigorretan barrena noa. Txill Let 26.
bidexka
-
bidexka. Tr. Documentado, desde Leiçarr...
-
1. (L, B, BN, S; Ht VocGr , Lar, Añ, Le...
-
2. Medio. v. 1 bide (2). Ethortzean khor...
-
BIDEXKAZ-BIDEXKA. Por los senderos. Kant...
-
BIDEXKA-ZIDOR. Senda. Bideska txigorreta...
<< bidaia 0 / 0 birjina >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
