OEH - Bilaketa
16 emaitza palasta bilaketarentzat
goiburua
uhin.
sense-1
1.
(L, S; SP, Urt I 12, Lar, Izt 84r, Dv, H, Foix),
uhain (L, BN, S; Hb, Foix; ühañ Gèze),
ugin (A DBols, BeraLzM),
auhin (Hb)
Ref.:
A (uhin, uhaiñ);
Lh (uhain, ühin)
.
Ola. "Flot" Foix. v. 1 baga, 2 olatu, tirain. Tr. Documentado al Norte desde principios del s. XVII; a partir de los últimos años del s. XIX tbn. lo emplean escritores meridionales. Además de la forma más extendida uhin, hay uhain en Inchauspe (ühañ ), Etchamendy, Iratzeder (137), Leon y Arradoy, auhin en MarIl, y ugin en algunos autores meridionales del s. XX. En DFrec hay 11 ejs. de uhin, 6 de uhain (2 septentrionales) y 1 de ugin.
Geldi itzazu haizeak, sosega itzazu uhinak. Mat 361. Haren gana darauntsagu nola uhiñak kostara. EZ Man I 44. Uhin hautsiek ondora egotzirik barkhea. EZ Man II 148. Kostaraiño ethorriko zara, eta ez aitzinago, hemen geldituko zara, hemen hautsikoituzu zeure uhinak. Ax 113 (V 75). Itsas-uhinok halaber / badira miragarri. Hm 84. Nola uhinek lema gabeko untzia hortik eta hemendik baitarabillate. SP Imit I 13, 5. Uhiñ aserreak kalmatzen ditutzuna. Ch III 34, 4. Uhiñak sartzen ziren barkuan hura bethetzeraiñokoan. He Mc 4, 37 (Or, Ker olatu, IBk ur-palasta). Uhinak egiten ziren lurra bezain gogor haren oinen azpian. Lg II 134. Baldin nahasia bazare urguiluzko, anbizionezko, medisentziazko, jelosiazko auhin muthiriez, beha zozu izarrari, Mariari oihu egiozu. MarIl 101. Untziska aldiz ühañek ba-zarabilen. Ip Mt 14, 24 (Dv, IBe uhin, Ol uin, Leon uhain; Lç, TB, Ur baga, He tirain, Echn, Hual olada, IBk olatu). Uhinak eztitzen dire. Laph 223. Untzi hura bera / munduko uhinetan / lohake galtzera. Zby RIEV 1908, 412. Bethi urak ditu ikhusten, bethi uhinak. Arb Igand 153. Ezta itxasoko baga edo uin edo olatuen gizako txakoliña banekartsu bere. A BeinB 40.
( s. XX) Ixontzidiko oial zuriak uñetan zibuka. Arriaga Lekob 8. Ugin (olatu) gaitzez. A EEs 1916, 305. Aixiak eta ugiñak (olatu) bultzaka eruanda. Kk Ab I 80. Itsasoko uhin beltzak. Ox 186. Itsaso gaitza aldean, / uhainak zabal-zabalik. Etcham 44. Arrantzale maisuak garaitu ditik ugiñ aserreak. Or Mi 82 (Eus 401 uiñ). Uhin gaixtoetarik landa eztiki zalantzatuz han-harat zoana. JE Ber 83s. Uñai begira. Laux AB 62. Ixtu arrigarrian uiñak ebakiz doa. Zait Sof 126. Uhin berde-urdinak eztiki hausten ziren. Mde HaurB 97. Ugiñak austen diran moilla lodi sendoraiño. Erkiag Arran 67 (11 uiñ). Ugiñak ondarrean lertzen. Txill Let 52. Atsegaben uhinek gizona dabilatela harat eta hunat. Etcheb Zeruari 87. Itxas gelgaitzen uin gogorrak. Gand Elorri 134. Ala ere ugiña irakiten dago tulunbio sakoneraiño, ta ondar beltza iaurtitzen du azalera. Ibiñ Virgil 99 (56 uin). Uin arroa aparrez / betetzen ondartza. NEtx LBB 351. Mendia bezain gorako uhain batek iretsia zuela. Ardoy SFran 246. Uhainen hasarrea arrestatzen duenak. EZBB II 121.
v. tbn. Gç 161. Dh 170. Dv LEd 67. Anab EEs 1919, 154. GMant Goi 55. Zub 118. Enb 61 (uñ). Ldi IL 87 (UO 30 ugiñ). Eguzk GizAuz 48. EA OlBe 73. Arti MaldanB 204. Onaind in Gazt MusIx 153. Balad 139. Lasa Poem 107. Azurm HitzB 62. Ugin: Otx 29. Loram 81. Sabiag Y 1934, 26. Ir YKBiz 213. TAg Uzt 37. SMitx in Onaind MEOE 1046. Etxde JJ 234.
Ola. "Flot" Foix. v. 1 baga, 2 olatu, tirain. Tr. Documentado al Norte desde principios del s. XVII; a partir de los últimos años del s. XIX tbn. lo emplean escritores meridionales. Además de la forma más extendida uhin, hay uhain en Inchauspe (ühañ ), Etchamendy, Iratzeder (137), Leon y Arradoy, auhin en MarIl, y ugin en algunos autores meridionales del s. XX. En DFrec hay 11 ejs. de uhin, 6 de uhain (2 septentrionales) y 1 de ugin.
Geldi itzazu haizeak, sosega itzazu uhinak. Mat 361. Haren gana darauntsagu nola uhiñak kostara. EZ Man I 44. Uhin hautsiek ondora egotzirik barkhea. EZ Man II 148. Kostaraiño ethorriko zara, eta ez aitzinago, hemen geldituko zara, hemen hautsikoituzu zeure uhinak. Ax 113 (V 75). Itsas-uhinok halaber / badira miragarri. Hm 84. Nola uhinek lema gabeko untzia hortik eta hemendik baitarabillate. SP Imit I 13, 5. Uhiñ aserreak kalmatzen ditutzuna. Ch III 34, 4. Uhiñak sartzen ziren barkuan hura bethetzeraiñokoan. He Mc 4, 37 (Or, Ker olatu, IBk ur-palasta). Uhinak egiten ziren lurra bezain gogor haren oinen azpian. Lg II 134. Baldin nahasia bazare urguiluzko, anbizionezko, medisentziazko, jelosiazko auhin muthiriez, beha zozu izarrari, Mariari oihu egiozu. MarIl 101. Untziska aldiz ühañek ba-zarabilen. Ip Mt 14, 24 (Dv, IBe uhin, Ol uin, Leon uhain; Lç, TB, Ur baga, He tirain, Echn, Hual olada, IBk olatu). Uhinak eztitzen dire. Laph 223. Untzi hura bera / munduko uhinetan / lohake galtzera. Zby RIEV 1908, 412. Bethi urak ditu ikhusten, bethi uhinak. Arb Igand 153. Ezta itxasoko baga edo uin edo olatuen gizako txakoliña banekartsu bere. A BeinB 40.
( s. XX) Ixontzidiko oial zuriak uñetan zibuka. Arriaga Lekob 8. Ugin (olatu) gaitzez. A EEs 1916, 305. Aixiak eta ugiñak (olatu) bultzaka eruanda. Kk Ab I 80. Itsasoko uhin beltzak. Ox 186. Itsaso gaitza aldean, / uhainak zabal-zabalik. Etcham 44. Arrantzale maisuak garaitu ditik ugiñ aserreak. Or Mi 82 (Eus 401 uiñ). Uhin gaixtoetarik landa eztiki zalantzatuz han-harat zoana. JE Ber 83s. Uñai begira. Laux AB 62. Ixtu arrigarrian uiñak ebakiz doa. Zait Sof 126. Uhin berde-urdinak eztiki hausten ziren. Mde HaurB 97. Ugiñak austen diran moilla lodi sendoraiño. Erkiag Arran 67 (11 uiñ). Ugiñak ondarrean lertzen. Txill Let 52. Atsegaben uhinek gizona dabilatela harat eta hunat. Etcheb Zeruari 87. Itxas gelgaitzen uin gogorrak. Gand Elorri 134. Ala ere ugiña irakiten dago tulunbio sakoneraiño, ta ondar beltza iaurtitzen du azalera. Ibiñ Virgil 99 (56 uin). Uin arroa aparrez / betetzen ondartza. NEtx LBB 351. Mendia bezain gorako uhain batek iretsia zuela. Ardoy SFran 246. Uhainen hasarrea arrestatzen duenak. EZBB II 121.
v. tbn. Gç 161. Dh 170. Dv LEd 67. Anab EEs 1919, 154. GMant Goi 55. Zub 118. Enb 61 (uñ). Ldi IL 87 (UO 30 ugiñ). Eguzk GizAuz 48. EA OlBe 73. Arti MaldanB 204. Onaind in Gazt MusIx 153. Balad 139. Lasa Poem 107. Azurm HitzB 62. Ugin: Otx 29. Loram 81. Sabiag Y 1934, 26. Ir YKBiz 213. TAg Uzt 37. SMitx in Onaind MEOE 1046. Etxde JJ 234.
azpiadiera-1.1
Oleada (de gente).
Bazabiltza herriz herri / jende uhainen artean. Iratz 190. Gizalde uhain nasaier betetzen diozkatela / bihotz-bularrak gaindika hatsez, ametsez eta suz. Ib. 151. Horiek ugari ziren Israelerat egoitera zetozenetan, lehen jileen uhinean ez bada ere, ondokoetan behintzat. Mde Pr 205. Gizon eta emazte uhaina zen, karrikak gaineraino betetzen zituela. Larre ArtzainE 223.
Bazabiltza herriz herri / jende uhainen artean. Iratz 190. Gizalde uhain nasaier betetzen diozkatela / bihotz-bularrak gaindika hatsez, ametsez eta suz. Ib. 151. Horiek ugari ziren Israelerat egoitera zetozenetan, lehen jileen uhinean ez bada ere, ondokoetan behintzat. Mde Pr 205. Gizon eta emazte uhaina zen, karrikak gaineraino betetzen zituela. Larre ArtzainE 223.
sense-2
2.
Onda.
Aien arnasak bultzaten die / ezkillen uinez batera. Or Eus 345. Hertz-ugiñek usuago ekartzen baitzuten [kantarien mintzoa] . Or QA 127. Soinu-uhinetan agertu-eta. Mde Po 61. Ahotik belarrira eta belarritik barrenago zabaltzen diren uhin eta zirrarekin. MEIG VI 118.
Aien arnasak bultzaten die / ezkillen uinez batera. Or Eus 345. Hertz-ugiñek usuago ekartzen baitzuten [kantarien mintzoa] . Or QA 127. Soinu-uhinetan agertu-eta. Mde Po 61. Ahotik belarrira eta belarritik barrenago zabaltzen diren uhin eta zirrarekin. MEIG VI 118.
azpisarrera-1
UHIN-HARTA
(H; iguñarta Lar). Ola. "Mareta, [...]. Lat., levis maris tumor" Lar.
Nihon ere ezta ageri baizen uhin hartarik. EZ Man II 139. Uhin hartek balekharte bazterrera hagoan. Ib. 159.
Nihon ere ezta ageri baizen uhin hartarik. EZ Man II 139. Uhin hartek balekharte bazterrera hagoan. Ib. 159.
azpisarrera-2
UHIN-LEHERTOKI.
Rompeolas.
Zurriolako ugin-lertokian galdu zula bere burua. TAg Uzt 172.
Zurriolako ugin-lertokian galdu zula bere burua. TAg Uzt 172.
azpisarrera-3
UHINPE.
"Uhinpea, le fonds des flots. Uhinpekoa" SP. (A pesar de la primera forma citada por Pouvreau, sólo se documenta en casos locales de decl. en sing.).
O eternal baleatik Ionaz atheratua, / eta Iesus uhin-petik Piarrez altxatua! EZ Man II 151. Perilletik libra dezan untzi uhinpekoa. Ib. 148. Hurren galtzeko ziabillak / uhinpean populua. Gç 139. Yauzi bat egin uhainperat. BOEl 220. (se trata de Atheka, en una versión diferente de la de 1870)
O eternal baleatik Ionaz atheratua, / eta Iesus uhin-petik Piarrez altxatua! EZ Man II 151. Perilletik libra dezan untzi uhinpekoa. Ib. 148. Hurren galtzeko ziabillak / uhinpean populua. Gç 139. Yauzi bat egin uhainperat. BOEl 220. (se trata de Atheka, en una versión diferente de la de 1870)
azpisarrera-4
UHIN-SAIHETS.
Flanco de una ola.
Muturrez ugin-saietsak urratuz zijoakien ordurako bidera ontzitxo bat. TAg Uzt 40.
Muturrez ugin-saietsak urratuz zijoakien ordurako bidera ontzitxo bat. TAg Uzt 40.
azpisarrera-5
UHIN-URRATEGI.
Rompeolas.
Arresi txipi bat zeukan eta Ugin-urrategian (rompeolas) amaitu bearrean, arkaitzetan bertan bukatzen zen. Etxde Itxas 45. Arrantzale auzoari paralelu dijoakio eta Ugin-Urrategian amaitzen da. Ib. 105.
Arresi txipi bat zeukan eta Ugin-urrategian (rompeolas) amaitu bearrean, arkaitzetan bertan bukatzen zen. Etxde Itxas 45. Arrantzale auzoari paralelu dijoakio eta Ugin-Urrategian amaitzen da. Ib. 105.
uhin
-
uhin....
-
1. (L, S; SP, Urt I 12, Lar, Izt 84r, Dv...
-
Oleada (de gente). Bazabiltza herriz her...
-
2. Onda. Aien arnasak bultzaten die / ez...
-
UHIN-HARTA (H; iguñarta Lar). Ola. "Mar...
-
UHIN-LEHERTOKI. Rompeolas. Zurriolako ug...
-
UHINPE. "Uhinpea, le fonds des flots. Uh...
-
UHIN-SAIHETS. Flanco de una ola. Muturre...
-
UHIN-URRATEGI. Rompeolas. Arresi txipi b...
<< talasta 0 / 0
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
