Harremana

    OEH - Bilaketa

    227 emaitza pake bilaketarentzat

    Sarrera buruan (1)


    Sarrera osoan (226)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 ukaldi.
    tradizioa
    Tr. Las formas k(h)aldi yk(h)aldu sólo se documentan como segundo miembro de compuestos y en autores suletinos. En DFrec hay 9 ejs. de ukaldi, 6 de ellos septentrionales.
    sense-1
    1. (L, B, BN, Sal, S, R; Lar, Izt 56r, H, VocB ; -kh- SP, VocBN , Hb, Dv, H), ukaldu (-kh- S), kaldu (L, B, Sal, S, R; khaldü Gèze), kaldi (H), kualdi (Darric ap. DRA .) Ref.: A (ukaldi, kaldu); Lh (ükhaldü); Satr VocP ; Gte Erd 114 y 200; Izeta BHizt2 .
    Golpe. "Golpe" , "bofetada, bofetón", "porrada, porrazo" Lar. " Elhe txarra erraten dautazu, bainan bethi ere ukhaldi bat baino hobe da " H. "Golpe, porrazo" A. " Kualdi, ukaldi (BN-baig), puñada" Darric (ap. DRA). Tr. Aunque se encuentra ya en Leiçarraga, es poco frecuente hasta mediados del s. XIX. Al Sur, además de Mendiburu, lo usan autores guipuzcoanos y navarros del s. XX (entre los vizcaínos sólo Eleizalde y Otxolua).
    Zehaturen da [zerbitzaria] anhitz ukhaldiz. Lç Lc 12, 47 (TB kolpe, Ol arakaldi, Ker, IBk zigorkada, IBe zigor). Ukhaldien pean hillen da tristea. Gy 201. Biziko naiz beraz herioaren ukhaldia begiz dagokatala. Dv LEd 162. Atra zuen bere ezpata, eta ukaldia manik [...] ebaki zion begarri bat. Echn Mt 26, 51. Gerthatu zitzaion zangoan hartzea ukhaldi bat hainitz pairarazi behar ziona. Jnn SBi 92. Ukhaldiari zaio / ulia aitzindu; / Jaunaren kaskoa du / harriak arraildu. Zby RIEV 1908, 765. Begira zenbateko apaldasun eta emetasunez artzen dauzan Josu onak zigortzalle aen iraun eta ukaldijak. Eleiz GDBidea 7. Erroz gora lehen ukaldian aurthikitzen ginian gure gizona. Barb Sup 181. Bi ukaldi gaitzak elkar ematekotan. (Quijote IX) "Fendientes" . AIr RIEV 1928, 598 (Anab ib. 608 zarrasta). Eta ukaldi batez mai osoa dardarazi zun [Erraimunek] . Or Mi 93. Yo zak batera, yo zak bestera eskuak zabalik, ukaldiak boteaz. Ldi IL 30. Ukaldirik emongo baeutsen be, buruban baño naiago ebala bizkarrian artu. Otx 59. Beste ukaldi zitala erantsi zion aiztoz bularrondoan. TAg Uzt 19. Bere ezpata hartu zion orduan eta ukhaldi batez lephoa moztu. Zerb IxtS 54. Zalpurdi-zaiari ukaldi bat eman nion amorroz. Zait Sof 79. Hiru ukaldi eman zituen [athean] . Lf Murtuts 30. Ukaldi bat buruan hartu izan balu bezala. Mde HaurB 81. Bere bi leikideak ukaldi batez garbitzen zitun. Etxde JJ 120. Ukaldi gogorragaitik ajola gutxi, klin-klon-klin-klon-klin-klon, egiten zuan oraino [erlojuak] . Osk Kurl 153. Inkudean eman ukaldiekin. Ibiñ Virgil 111. Lurrean zabal-zabala / ukaldiaren ondotik. Xa EzinB 28. Bere makila eskuan zuen eta huna nun tiratzen dautan ukaldi bat burutik beheiti. Etchebarne 72. Legundu zuten ukaldien aztarnak. MEIG IX 129. (en colab. con NEtx)
    azpiadiera-1.1
    (BN; -kh- SP, H), kaldu (-kh- S) Ref.: Lrq (khaldü); Satr VocP; Gte Erd 34, 66 y 200.
    (Como segundo miembro de comp.). " Aizkoraukaldi, hachazo" Satr VocP. "Adar-ukaldi bat eman dako (BN-ciz-arb) [...] adar-kaldi bat eman zeion (S)" Gte Erd 66. Forma gran cantidad de compuestos más o menos lexicalizados: cf. ARRAUN-UKALDI, HARRI-U. , eskukaldi, EZPATA-UKALDI, GANIBET-U. , LANTZA-U. , makilukaldi, MARTEILU-UKALDI, hortzekaldi, PUÑAL-UKALDI, pitxerkaldi, SABLE-UKALDI.
    Odola isur erazi zerien azote khaldiz. Bp II 48. Bastoi ukhaldia. Gy 121. Lehenbiziko haizkora ukhaldiak eman behar dira azpitik. Dv Lab 359. Aiskora khaldüz egotxi zian Aphezküpü heretikoaren pheredikagia. Ip Hil 165. Ausikiaren ondotik batzutan aztapar ukaldia ixilik eginez. JE Bur 164. Nabal ukaldi bat bezalako oñaze andi batekin. FIr 170. Pilota ukaldi bat harturik gogortua da. Zerb BiGo 305. Buztan-ukaldiz, ostikoz eta muturrez uxatzen zituen abereak ezpare ta eulien zulatu miñak. TAg Uzt 268. Aztapar ukaldi bat baitzuen ukana hiriak auzoen ganik. Ardoy SFran 251. Adar-ukaldi baten beldurrean. Larre ArtzainE 37.
    azpiadiera-1.2
    (Por ext.). " Aize ukaldi, golpe de viento" Satr VocP. "Haxtür-khaldü, coup de ciseaux" Lrq. v. HATS-UKALDI, LUMA-UKALDI, ODOL-UKALDI, SORBALDA-UKALDI.
    Iguzki ukaldi batek. Prop 1906, 111. Erortzeko aski duela / Zonbait aize ukaldi. LuzKant 77. Pake-gantzua betor, / betor maite-ukaldi. "El toque del amor" . Or BM 100. Bular-gañari takatzen dioen damu-ukaldia. TAg Uzt 26. Orratzetik hari, aixtur-ukaldi zonbait ere emanik protsimo-lagunari. Lf Murtuts 44. Ausardi-ukaldi batez. Vill Jaink 81. Haize ukaldier eta uhainen oldarrer behar zen bezala ihardokitzeko. Ardoy SFran 246. Beti ahalaz alegeratzen kantuz eta xahako ukaldiz. Lf ( in Casve SGrazi 14 ).
    azpiadiera-1.3
    (Fig.). Desgracia, revés; impresión. v. BIHOTZ-UKALDI.
    Ematen diozka eritasunak eta adirazi ditugun beste ukaldi ta golpe gogorrak. Mb IArg I 121. Elurrak ukaldi gogorra ematen dio zarrari. (G-to) "La nieve impresiona mucho al viejo" . A EY III 303. Krima horrek bihotzean eman dion ukhaldia. Larz Senper 128. Berri horrek zer ukaldia emanen dion bihotzean. Ardoy SFran 200.
    sense-2
    2. (-kh- VocBN), kaldi, kaldu, kualdi (Ht VocGr, Lar). Tiro, lanzamiento. "Jet, kualdi" Ht VocGr 373. "Tiro, acción de tirar" Lar. "Davidek Goliath hil zien habela ukhaldi batez" VocBN. v. HARRI-UKALDI, TIRO-UKALDI.
    Ezkopeta khaldi batez zankoak hautserik. Egiat 200. Hori erran nahi da iruriziri zaparta bakhotxa kanu khaldü bat dela. Ip Dial 119 (Dv kanoi peza ukhaldi; It sutunpada, Ur kañonazu). Kanoi ukhaldi bat. Elsb Fram 100. Ikustekoak ziren / esku huska biak, / xixtuz zohazinean / hoien ukhaldiak. Zby RIEV 1908, 90. Sahetseko harrasiak, berriz, zeiharka izanez, nola igortzen duen [pilotariak] ukaldia barnerat, gehienetan ona gertatzen baita! JE Bur 28. Pistola-ukaldi batez. FIr 148. Baño gure gizonen ukaldiek bere buruak gorderik non zauden salatzen. Ib. 145. Habala khaldüz. Casve SGrazi 162.
    sense-3
    3. Toque (de un instrumento sonoro).
    Goizan, egüerditan, eta arratsen hirurna zeñü khaldi emaiten dira elizan. Bp I 131. Hameketan, bertze xilintxa ukaldi bat. JE Bur 172. Txilibitu ukaldi batzu. Osk Kurl 129.
    sense-4
    4. (R ap. A ).
    "Vez. Beste ukaldian, otra vez" A.
    Leen-ukaldiz, azeriari maats-aleak eldu-ez bezela, eskura-eziña baderitzaizu onen mamia, ez dezazula arren zokora. Markiegi ( in Ldi IL 9 ). Berrogoi ardi erosi zituen ukaldian, berak zakien artalde ttipi bat osoa. JEtchep 52.
    azpiadiera-4.1
    Karta ukaldi [='mano de cartas'] batean sal lezake bere burua.JE Bur 108.
    sense-5
    5. Lucha (?).
    Ukaldi ospatsua, indarketa berria, gudari gazteak arestian erakarri duten jolasa: zaldikoen borroka. Ag EEs 1917, 213.
    sense-6
    6. Afluencia.
    Gaurdaño bildu-mordotxoan, geiena beartsuen alez egiña da [...]. Aberatsen ukaldi gaitzak, eztira gaurdaño Kirikiño-sarirako agiri. Ldi IL 105.
    sense-7
    7. Golpe, acción delictiva.
    Beraz, hasteko, emazteki baten eskuko xakuaren hartzea, gauaz, edozoin karriketan... Gero ukaldi handiak! JEtchep 113. Mixel ordu berean ukaldi tzar baten aphailatzen ari zela. Ib. 114.

    ukaldi

    ukaldi
    << ugeraldi 0 / 0 1 urre >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper