OEH - Bilaketa

227 emaitza pake bilaketarentzat

Sarrera buruan (1)


Sarrera osoan (226)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
barruti.
etimologikoa
Etim. De barru + suf. -ti; v. FHV 236.
Onom.: Zuhia Barrutia. (1025) Arzam 155. Los de Zuhiauarrutia. (1229) Ib. 155. Martin Martinez de Barrutia. (1353) Ib. 155. Septima Olazabarrutia. (1398) Ib. 155.
sense-1
1. (V, G-goi-to, AN-larr-araq), barroti Ref.: A; Arin AEF 1956, 83; Iz To; Satr VocP; EAEL 67 .
Terreno (prado, etc.) acotado. " Barrutia, lugar recogido o un cerrado" Mg PAbVoc. "(Vc, G-to), terreno acotado" A. "El campo de pasto" Iz To. " Tolosa, Leaburu, Belauntza ta Ibarreko mendietan, orain beintzat, zabalik daude. Baiña Urretxun esiz itxitakoari bakarrik ematen zaio izen ori " Ib. "Pastos cercados de propiedad particular" (G-goi). AEF 1956, 83. "Prado cercado para el pastoreo" Satr VocP. "Prado" (AN-larr). EAEL 67 (opuesto a soro "campo labrado", en la misma localidad). Cf. IC III 305: "Barrutha [topónimo] o Barrutia, que todo es un significado, quiere decir 'prado de hierba cercado'". Cf. AEF 1956, 12: "El pastor los compra [los pastos], pagando muy bien los llamados barrutis, si no dispone de pastos propios suficientes" (Valle de Zuya). v. barrendegi, eremu (2), alor, esparru. Tr. Documentado en la tradición guipuzcoana y vizcaína. En DFrec hay 127 ejs., meridionales.
Guk dakiguna da Eliz Ama Santaren barrutian nastuak dabiltzala onak eta gaistoak, baña bere denboran bereziko ditu Jaunak. AA III 288. Langatea. Zelaia. Barrutia. Izt C 234 (en una lista de términos relacionados con la actividad agropecuaria). Ispastergo illerrian gaude. Irakurgai au bukatzen da [...] illaentzat señalatutako barrutian. "En el campo consagrado a los muertos" . Otag EE 1881b, 113. Beren barrutietatik sakabanatu eta galdu zitzaizten larra-beien billa. Arr EE 1885b, 471. Ta ordutik aurrera, gaur belardi bat iritxi, diruak idoro ta soroak urratu; biar lur geixeago erantsi, osiñak bete ta barrutiak jaso; urrengoan idi-beiak ipiñi edo kendu. Ag G 255. Alako gau batean ere, [ardia] barrutiko orma gañetik salto eginda, joan zan Jaungoikoak daki nora. Muj PAm 74. Eta ba dute jaun oek Pampa-aldeko zabaldietan sarobe edo barruti-sail bat sekulakoa: Los Papagayos deritzana. Barruti aetxetan ibilli dezu berrogei ta amar urtez artzai. Mok 5. Aundi ta txiki, guziak ziran euskaldun uts barruti aetako maiztarrak. Ib. 6. Intzizu batek aña malezi / bazuben Fernando zanak; / barruti gutxi erosi eta / beti ardiyak gizenak. Tx B I 145. Iturriozko barrutiyetan / artian bazan belarra, / guk ezkero're jokatu dute / beintzat apustu ederra. Ib. 222. Udan esnia eman, / neguan barroti, / nere aziendaren / kezkik ez eduki. (In Tx B II 256 ). Irusta-belarra barrutian otzak zimurtzen dunean, Bikendi, neska ederraren bordara urbiltzen zen. Or Mi 54. Onuntza etorriko dira zenbat ardi ta idi ditugun yakitera; gure barrutiak zabal-eskuak ote diran ikustera. Goen Y 1934, 185. Lur emankorra; / baratza-sail itxia; / pake-barruti yatorra. Ldi UO 37. Ardien mutur lotsa-bageak / errez urra du barruti / Ase beterik --ez nai orduko--, / baiñan, etzaten dira asi. "La barrera de la heredad" . Or Eus 222. Euntze edo barruti orrek 45 erreneurri (robadas) ditu. Ib. 297n. Iturriotz gainditu ondoren, bereala atzeman zituen Zelatungo barruti zabalak. TAg Uzt 86. Alabaiña, Maider-en arpegi tankera ezaguna egin zitzaion bere etxeko barrutian ardizai ikusi orduko. Etxde JJ 240. Barrutia arresi batek inguratzen zun eta beraren gaiñetik salto lirain bat egiñaz, Mayirengana urreratu zen. Ib. 57. Barruti ontako ez diran beste ardi batzuk baditut. Ol (ed. 1958)Io 10, 16 (ed. 1931 saletxe; IBk e IBe artegi ). Geroago lurralde ori esparru jarri eban, ta berak izerdiaren izerdiz irabaziriko diruz erosi eban lur-zatian bere barrutia sortu, ta apurka apurka ormak jaso eta etxea osoro iragi. Erkiag BatB 124. Eta [zezen] burrukalariok eztira ukullu baten berriro bilduko: bata, garaitua alegia, urrunera dioa barruti ez-ezagunetara arrotz, bere alkea luzaz deitoratuz. Ibiñ Virgil 98. Bidean eman bear / naikoa astia, / ekarriko bazuan / karga ura guztia; / etxeratzian etzan / pentsu gareztia, / barrutira izerdiz / bizkarra bustia. Uzt Sas 101. Etxea antolatu ta barruti danak ongarrituz. Ataño TxanKan 102. Barrutiko zaldiek zintzarri ixilla, gero eta lodiago elurraren mailla. EZBB I 59. Aralar mendiko barruti eta malloetara joaten zan. Alkain 74. Eguardi arte guk ez genduan ardirik barrutian sartzen bein ere. BAyerbe 41.
azpiadiera-1.1
Era de salina.
Leku beruetan itxasoko ur goran itxiten deutse sartuten urari barruti zelaijetan. Ur Dial 113. Gero barrutija geldituten da zuriturik gatzagaz edurra egin baleu legez. "El campo" . Ib. 113.
azpiadiera-1.2
"Circo, esia, itxia, barrutia " .
azpiadiera-1.3
(Lar, ( A ), Dv).
Distrito, territorio. "Jurisdicción, territorio", "territorio" Lar, . "Abadía, abadengo, territorio, abadearen barrutia " Lar. "Alcalde ordinario, berez barrutia duen alkatea " Ib. "Arzobispado, territorio, lenapezpikuaren barrutia " Ib. (cf. infra ). "Término, distrito" Ib. "Ámbito, circunferencia" Ib. "Estado, país, dominio, menpea, barrutia " Ib. "Alfoz, término de un distrito, muga barrutia " Ib. "Ressort, territoire, dépendance d'une ville" Dv. "Jurisdicción territorial (Añ)" A.
Estura larri onetan ez eben aurkitu beste modurik euren uriko barrutijak jaoteko, Fabio andija nagusi-bakar edo Diktadore autu edo eskojietia baño. Astar II XII. Berrogeita zortzi erri, beren barrutiakin Canaan guzian, or-emen banaiatu edo zabalduak, bere-bereak zituen. Lard 119. Bakoitza bere barrutiyaren sarreran. "En el límite de su distrito" . EE 1885a, 133. Leaburuko barrutian alkateak (eskuan zigorra daramanean), apaizak eta txorimaloak izan ezik, beste inortxok eztu kapelarik bear. A Ardi 60. Laugarren Barrutiko Guda-Epailletza. "Juzgado Militar de la cuarta División" . EAEg 6-6-1937, 1773. Uri eta uri-barruti oietan. "Estos pueblos y términos municipales" . Ib. 30-4-1937, 1592. Kalipornia-barrutian egongo omen dira milloi bat [sekuoia] zar eta gazte, eta oietatik amabi milla baño geiagok ba omen daukate gutxienez iru metro zabaleko ola. Munita 99. Mesede egiteko ta laguntzeko beti prest zegoen, eta Porto-Vecchio-ko barrutian pakean bizi zan mundu guziarekin. "Dans le district de Porto-Vecchio" . NEtx Antz 137. Urdazubi bere sortherria Baztango barrutiaren barrenean baitago eta Axularren ama ere Azpilkuetakoa zen. AIr ( in Izeta DirG 10 ). 1952'garren urtetik ezkeroz daukagu Bilboko gotzaintzabarrutian. Elorrion bizi da orain. Alzola Atalak 127. Kordoba-barrutiko beor guziek ere pauso txarretan sarreraziko ez zutena noski. Berron Kijote 163. Barruti orretan biztanle asko dira. Gerrika 250. Jerusalen uri-barruti ori itxi dogu. Ib. 253.
azpiadiera-1.3.1
"Diócesis, barrutia " Lar. v. elizbarruti.
Zeure barrutian, emen Azkoitian, badira gizon ta emakume asko [...] ez gitxien dan sentimendurik deueenak . Lar SermAzc 55. Barruti untako Obispo soll argiak. Legaz III. Obispoak euren barrutiyetan edo euren agindupean dagozan lekuetan [emon leikeez parkamenak] . Itz Azald 150. An Gotzaiak berberak, beren Barruti-idazkietan, beren Pastoraletan, erriari su ematen zioten, bere yoputasuna astindu zezan. Ldi IL 168. Gotzai orrek bein bere barrutiko nekazari bat arkitu zun. Ib. 168.
azpiadiera-1.3.2
Ámbito (legal, etc.) limitado, acotado.
Jaunaren itzaren egia partitzen da Eliz Ama Santaren barrutietan bizi diranen artean bakarrik. AA III 431. Gure Eliz egiazko bakarraren barrutietatik irtetera, eta [...] Errosario santua uztera donzella au beartu nai zukean. Arr May 155. Esku artean zerabilzkin asmo, gai eta lan guziak Erri-Lanak Zaingoaren barrutira igaro bitez. EAEg 22-11-1936, 360. Eta azkenik, legearen barrutian bizi naiz. Ni ez naiz nere: ni baitan kiribildua egoteko, eztut eskubiderik. Vill Jaink 95. Bakartiaren senak, gorabeera guztiak norberaren menpe ta barrukotasunean jarten ditu, barruti estuan, ezipean, gorderik, besterengandik isilpean. Erkiag BatB 35s. Erritxu bateko alkateak, indar urri dauka. Aldunak, ostera, inguragi aundiagoa, barruti zabalagoa, eremu edatuagoa artzen dau. Ib. 84.
azpiadiera-1.4
Superficie, extensión. "Campo, espacio o extensión de alguna cosa" Lar. "Campo, espacio" .
Zergatik itxasoak bere barrutian, geiago badira ere, badu guziak artzeko bear-diña ur, bear-diña bide, bear dan, ta are bear dan baño geiago. Lar SAgust 10. Lurralde urrun ortan egonagatik, [...] ez aaztu gure baratza txikiko lau ormen arteko barrutikoa zaitugula. Ldi IL 88s. Ikuzi zaite Yainkoren aitziñean, eltzean aien barrutia istikatu baituzu. Zait Sof 118.
azpiadiera-1.5
Campo, ámbito, área.
Errez-itxura izan arren, ez da gainberakoa olerki-era au. Barruti onetan ain trebeki jokatzen dana, ezta makala izango besteetan ere. TAg Y 1933, 25. Kimia barrutian ain jakintsu dan Proust. EAEg 18-11-1936, 325. Ez gaitezen ausartu geroaren barrutiak aztertu miñez! Etxde JJ 23. Emen gertatzen dena da (eta nahaspil ori sarri egin oi da) barruti bereziak nahastu egiten direla: Jakintza positibuen eta Filosofiaren barrutiak, alegia. Vill Jaink 36s. Estaduaren jainkotasuna erakusten zaigu, eta gizonak botere alguztidun orren aurrean makurtzea besterik eztu. Kontzientziaren barrutia bera ere eta norbere askatasuna, batere lotsarik gabe bortxatuak ikusi izan dira. Ib. 173. Gau ondoren eguna dator, ekaitz ostean eztialdia. Izadiko lege. Berdin arimen barrutian ere. Onaind ( in Gazt MusIx 149 ). Berez genun asmotsu ta antzelari, baitik-bat olerki-barrutian. Ib. 146. Auzo auetako artzai neskaen elkarrizketa garbiak eta nere auntzantzak aski zaizkit; mendi auek dira nere gogoen barruti, eta emendik at badoaz, zeruaren ederra ikusteko oi da. Berron Kijote 161. Eta, euskara idatziaren barrutian, irakaste lanean dugu beharrenik batasun hori. MIH 95. Gramatika barrutian gabiltza orain. MEIG VI 180. Sagartzazutar Klaudi, gure barrutian Satarka, bere aldiko gizona da. MEIG II 102. Duen gaia, nere barrutikoa ez izateaz kanpora, ez da nolanahi presakako kritika batean ukitzekoa. MEIG III 87. Euskal artisten lerroan ipini du bere burua, tradizio baten barrutian beraz. MEIG VIII 59.
azpiadiera-1.6
Sección, grupo.
Bereizi ditzadan barruti bitan, beintzat, emen datorzkigun olerkariak. TAg Y 1933, 21.
azpiadiera-1.7
Local cerrado y cubierto.
Erri onetan premizkoa zan / olakoxe barrutia, / urte auetan laiño gaiñean / sarri baida eguzkia. / Ta jaialdi bat antolatzean / bada denbora bustia. Insausti 206.
sense-2
2. (En inesivo y precedido de gen.). Al cabo de, dentro de.
Urte batzuben barrutiyan desiertorik desierto, mendis mendi sartu zen bere erriko pagadi illun batian. SMSerm 192.
barruti
<< barrun 0 / 0 batzorde >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper