Harremana

    OEH - Bilaketa

    260 emaitza pagatu bilaketarentzat

    Sarrera buruan (7)


    Sarrera osoan (253)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    kexa.
    sense-1
    I. (Sust.).
    azpiadiera-1.1
    1. (V-arr; Lar, Añ, H; kh- H), keja (V-gip; Lar, Añ, vEys, Dv (G), H (G)), keija ( VocCB →Dv (V)) Ref.: Etxba Eib (kejia); Totor Arr; Elexp Berg (keja) .
     Queja. "Querella, queja" Lar. "Censura, queja. No es sinónimo de illetia, que significa sufrimiento. Auzoko danen kejia egon da, erriko larrak zuk esitzian kontra " Etxba Eib. AxN explica arrenkurak (590) por kejak. La grafía <queisa> en Larramendi (y en Harriet, quien seguramente la toma de éste) está sin duda por kexa, así como <quesa> de este último. Tr. Documentado al Sur desde Lazarraga. Al Norte sólo se documenta en Bordel (155). En DFrec hay 10 ejs. de kexa, 2 de keja, y 1 de keixa, todos ellos meridionales.
    Dulzero nituala bidalketan / zugana kexaak eta klamoreak. Lazarraga B20, 1193r. Nai ekion nik aren kontra / oi ez nedukan kexarik. Ib. B21 1198rb. Agustin Martin dago bere damuareki eta kexa andiareki. MRos 14.1r. Paralitikoaren kejea / gizonik ez edutea. BBizk 38. Senarraren kejarik edo onen kontrako itz bat aditzen etzioten. Cb Eg III 374. Amorezko kexa bategaz dirautsuzala berba oneek. Añ LoraS 96. Kejarik izateko motiborik batere eztet. Gco I 420. Eztá yá izanén negarrík, ez kejarík. LE Ong 64v. Santa Teresaren kexa txiki bat bere artu emonetan inok ez eukitia. fB Ic II 297. Aditu zuan Santuak gizon aren keja. Bv AsL 182. Kejak agertzean. AB AmaE 256. [Zarren] aikoak (kejak) eramankizun onez aditu bear ditugu. Elizdo EEs 1929, 179. Komendantiana etorri dok kejiaz. Kk Ab II 146. Tratantientzat dira / keja itxusiak. Uzt Sas 238. H horren alde gehiegi eman ote zenaren kexak entzun ditut maiz. Ugalde ( in MEIG IX 56 ). Keja pranko izaten zan, jateko txarra zala eta. AZink 117. Arrasti guztia pasau ta berbak eta kejak bakarrik entzunda etxera. Gerrika 136.
    v. tbn. Lab SuEm 179. Keja: Bil 110. Xe 175. Ud 66. AzpPr 38. SMitx Aranz 166. SM Zirik 13. Basarri 118. AZavala in Goñi 15. Azurm HitzB 49. Berron Kijote 139. Etxabu Kontu 55. JAzpiroz 42.
    azpiadiera-1.2
    2. (<-eis-> Lar, Hb; kh- Urt I 404, H).Preocupación, angustia.
    Zer ikhara eta khexa dukete bihotzean! EZ Man I 82.
    azpiadiera-1.2.1
    Ansia.
    Kharrekiñ, khexarekiñ eta denbora luzez gutizia duenak edateko [...] erakhusten bide du sukharra duela. He Phil 268 (SP 266 khexadurarekin, Echve Dev 306 ansia).
    azpiadiera-1.3
    3. Prisa. "Aceleración, kexa, lastertasuna (AN)" Aq 865 (en la ed. de Fita, de donde lo toma Azkue, quera). En AxN se explica lehia (299) por kesa (sic).
    Gure bihotzak laster dagienean kreaturetara, hara doa khexarekin. SP Phil 525 (He 533 lehiakarrean). Listorrek habarrots gehiago egiten ohi dute, eta khexa gehiago darabillate erlek baiño. He Phil 245 (SP 243 khexatzenago dira).
    azpiadiera-1.3.1
    Prontitud.
    Iauna duzun artha ene faboratzeaz. Iauna duzun khexa ene faboratzeaz. EZ Eliç 214.
    azpiadiera-1.4
    4. (Lar (V)→H), keja (Lar (V), Hb <kei>).
    "Fatiga y cansancio" Lar (s.v. aquexar).
    azpiadiera-1.5
    5. (Hb <-eis->), keja (Lar→H).
    "Enojo" Lar.
    sense-2
    II. (Adj.).
    azpiadiera-2.1
    1. Preocupado, angustiado.
    Sosegurik ezin duke, bihotza du xoill khexa. EZ Man I 98.
    azpiadiera-2.1.1
    (Uso pred.).Ansioso.
    Khexaegi baitabiltza konsolazione nahiz. SP Imit III 6, 1 (Ch sobra lehiarekiñ, Mst sobra süreki). Nola [...] khexa dabiltzan aberatstasunak bildu nahiz. SP Phil 67 (He 69 khexu billakatuak).
    azpiadiera-2.1.1.1
    (Uso pred.).Quejoso, descontento.
    Jendea keja dago berarekin [azariarekin] . BBarand 55.
    azpiadiera-2.2
    2. (kh- SP y H, que citan el ej. de EZ).Que se mueve.
    Han hara egonen dire Zeru khexak geldirik, / eta izarrak zein bere ohatzetan iarririk. EZ Man I 89.
    azpisarrera-1
    KEXA EMAN. Quejarse.
    Emendik aurrera / ez datorrela iñor / keja ematera. It Fab 130. Franziskori eman zion keja, ark saldutako arriak etzituala ondo pagatu. Bv AsL 69.
    azpisarrerakoSense-1.1
    Etzuen keja bat eman, ez nai ezik erakutsi.Mg CC 249. Askok emon daruezan kejaak dira guzurrezko ta errazoe bagaak. Mg CO 213. Keja eskuaraz emana nion / erderaz eta latinez. Auspoa 97, 140. Miñik ariñenaren keja eman egingo dut. Berron Kijote 97.
    v. tbn. Keja: EusJok II 30. In Uzt LEG I 206.
    azpisarrera-2
    KEXA IZAN.
    a) Tener prisa.
    Hain kexa da ezin dagoela bihar artean. "A elle si grand hâte". Volt 272. Senti ditugunean adizkide baten ungi egiñak kexa gare hari gure ezagutzaren erakusteko. Mih 50.
    v. tbn. Hb in BOEl 67.
    b) Quejarse.
    Guztiak keja ziran / urdalla bakarrik / zegoala lanika / egin gabetanik. It Fab 96. Aurten jendia keja dala, esanaz kanpotar gutxi datorrela. Iraola 53. Asko panaderuak / keja dira, baiña / ez bezate darnurik / ortan ekiña. MendaroTx 191. Sano gaudenok keja bagera / aiek no la pozez jarri? MMant 83. Jende asko keja da / arrazoiarekin / lanik ezarekin. AZink 188.
    (Precedido de gen.). Quejarse (de).
    Zeren onela utzi ta desanparatu nazun, zure keja naiz. Cb Eg II 16.
    azpisarrera-3
    KEXA-MIN. Queja.
    Iñork etzekan keja-miñik. Denak uste zuten ditxa aundiyan arkitzen zirala. Bv AsL 163.
    azpisarrera-4
    KEXARIK. (kh- H).
    a) Ansiosamente.
    Zer probetxu hain aberats buruak ikhusiaz / eta khexarik ohore banoei iarraikiaz? EZ Man I 113.
    b) Rápidamente.
    Athera nazazu othoi / ondiko hunetarik, / ene etsaiak haizatzen / ditutzula khexarik. EZ Eliç 343.
    azpisarrera-5
    KEXA SARTU. "Kejia sartu, quejarse ante la autoridad. Auzokuak kejia sartu dabe aiuntamentuan, tabernako zaratekin eziñ dabe burutu ta" Elexp Berg.
    azpisarrera-6
    KEXAZ. (kh- H).
    a) Apresuradamente, con prisa; deprisa.
    Hañitzek miretsiren du haren mintzo ederra / eta egiñen du entzun nahiz khexaz lasterra. EZ Man I 66. Haize onez hant etzatzu othoi bela gureak, / untziari daragizten khexaz bide luzeak. EZ Man II 138. Bueltaz eta khexaz eginikako obra ezta egundaino ongi egin izan. SP Phil 243 (tbn. He 245).
    b) Quejándose.
    Daukazun enplioan, bizi baga kejaz, / irabazten dozula mantentzeko eskas. AB AmaE 240. Baserritarrak kejaz. BEnb NereA 243. Kalean kejaz zeraten danok / oraintxe zaitezte poztu. And AUzta 138. Auzo buelta guztia kejaz, zer pasetan ete zan-da, ainbeste zaintzegaz. Gerrika 179.

    kexa

    kexa
    << 1 keta 0 / 0 kitatu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper