(gral.; Saug Voc , Lar, VocBN , Gèze, Dv, H), ere (V-gip, G-azp, AN-gip-araq; VP, H (V)), era (V-gip) Ref.: A; Iz Ulz (édia) UrrAnz (edía); ArOñ (ére) Lrq; Ibarra Dima; Satr VocP (ubel); Izeta BHizt (edia); ZestErret ( here ) .
Correa; (específicamente) rienda, cincha, etc. "Hediak, kordak, uztarhediak, batz[uetan] ere erraiten da hor hediak gerrikoagatik" Saug Voc. " Ereak, cornales de buey" VP 27r. " Edia edo lokaarrijak " Mg PAb 149 (en una lista de utensilios del labrador). "Ficelle en cuir, servant à attacher le manche et le battant du fléau" VocBN . " Ére bat, ería, eríak, (la) correa de sujetar el yugo" Iz ArOñ, que cita tbn. las formas éra, eráak y éra, ería, eráak. " Ería baiño sáillago, más duro, curtido (persona) que la correa del yugo" Ib. " Ere edo edeaz lotzen da uztarria. Ede au beiaren edo idiaren larruz egiña izan oi da" Garm EskL I 122. "(Para atar las vacas o bueyes al yugo). Ediakin ongi lotu. Edia arront ondatue dago " Izeta BHizt 572. Cf. JMB AEF 1928, 16: "[Deva-Motrico] Se preparan también unas tiras de cuero (= abarka ereak) y se ponen a remojo: con ellas se cosen las albarcas". v. uhal. Tr. Documentado desde Leiçarraga en autores septentrionales y meridionales (en los vizcaínos sólo lo hemos encontrado en E.M. Azcue). Desde finales del s. XIX sólo hay ejemplos al Sur (pero v. HEDE-XURI). La única forma atestiguada en la tradición escrita es (h)ede . Se recogen todos los ejemplos hallados.
Zeinen zapatetako hedearen laxatzeko ezpainaiz digne. Lç Lc 3, 16 (He, Oteiza, Dv, Brunet, Leon, Ker, IBk, IBe lok(h)arri, TB korda, Ol ugal). Hedéz estekatu zuten. Lç Act 22, 25. Larrutik edea. "Del cuero la correa" . RIs 57. Bañan are gehiago Iaunaren podorea / Miretsiren du idukiz hari labur hedea. EZ Man I 69. Anartean luza zazu biziaren hedea. EZ Man II 74. Iustuki erabill detzan munduaren hedeak. Ib. 103. Autsi dezu [...] nere legearen uztarria, urratu dituzu nere aginteen edeak. AA I 176. Eihartxeren phasta zertaz eginik zen, / Khalamü hariz ala hede larrüz den. 'Cuir à faire des courroies' . Etch 274. Ede-larruz edo este berriz egindako lokarriakin lotutzen bazuten. Lard 144. Pakearen edea eten zan. Ib. 184. Eskutik dituzte [kalexaren] hedeak bi muthil Paristar buru ernenek. Hb Egia 145. Akhilo, haitzur, goldeak, / Uztarri eta hedeak. Elzb Po 196. Uztarriak ez du sokarik ez hederik. Prop 1880b, 19. Emakumeak dagoz / mundu zabalean / edea legez za[l]lak / maitetasunean. Azc PB 56 (en la ed. de Ur PoBasc 234 edia). Mutil, oiñetako orien edeak estu ditzak ongi. Or Mi 14. Utzi nai ez dionak bakoitzari bere, / Pagatu bearko dik "larrutikan ede". Lek EunD 51. Aren oñetako-edeak askatzeko ere diña ez naiz ni. Ir YKBiz 42. Edea baino zailagoa zan aren idaztankera. Zait Plat 44. Estutu itzazu ongi Rozinanteren edeak. Berron Kijote 217 (108 azote-ede). Askoren fedea ta abarka zarrakin egindako edea, berdiñak dira. EZBB I 46. Dibortzioak izan lezake / ortxe aserea; / norbaitentzat galerea / etetzen bada edea. Insausti 293.