Harremana

    OEH - Bilaketa

    260 emaitza pagatu bilaketarentzat

    Sarrera buruan (7)


    Sarrera osoan (253)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    hartzeko.
    sense-1
    1. (V-gip, G, L, BN, S; SP, Lar, Añ, VocBN , Dv, H (+ a- ); -rz- Ht VocGr 343), artuteko, artako (R-uzt) Ref.: A ( artako, artzeko ); Etxba Eib .
     Crédito, cantidad que alguien tiene derecho a cobrar como acreedor. " Hartzekoa, qui est à prendre" SP. "Haber, haberes: c. artuenak, arkienak, artzekoak " Añ. "Créance" VocBN , Dv. "Créance, crédit. Syn. hartzapena, hartzea " H. "Créditos. anton. zorrak. Eibar, aiñ txikixa izanakin, artzekuak zittuan beti mundu zabal guztian " Etxba Eib. Cf. ZOR-HARTZEKO. v. 1 hartze. Tr. Documentado al Sur desde finales del s. XVII, y al Norte, donde parece algo menos frec., desde principios del mismo siglo.
    Zergatik ez zara asaiatzen ene harzekoak kobratzera, rentak eta arkilak ene zordun ekin ganik. Volt 228. Etzuen egundaino erakutsi zordunek etzutela ongi egiten [besta egunetan] hartzekorik eskatzen zirenei emaiteaz eta pagatzeaz. SP Phil 166. Bi pisu izaitea, bata bortitz, hartzekoetan, eta bertzea arin, emaitekoetan, gauza madarikatua da Iainkoaren aitzinean. Ib. 384. Or bidalzen dut astuaren eske eta diyo ola ianetan dubela arzekua eta emanen dubela kobratuta beriala. CartNav 141. Arzeko gureen alde artu nai duguna da geren arzeko bera edo hura diñako dirua ta gauza. Mb IArg I 104. Zeren galduak izan oi duten emen bertan beren atseginza ta saria; ta zerurako arzekorik bage ta infernurako zor andiarekin emendik atera oi diran emen galduak. Ib. 205s. Ah! baña ez eldu zu ni gana nere Jesus maitagarria, zere artzekoak artzera! Mb OtGai III 339. Bere zor ta artzekoen kontuak, argiro ta garbiro ajustatu ta agirian ifiñi ditzala. Cb Eg III 223. [Berako] Martin de Equizak deklaratu daraut baduela Franzian zenbeit artzeko. (1748). SenperEus 32. Eta orái joanbeauzu kobrátzera artzekobát Gabelobatengánik. LE Matr6 265. Badaukadaz artzekuak ta denpora gitxiren buruban etorriko natxatzu amabi anegen dirubaz. Mg CO 91. Erriko ondasunak iru edo lauren artean partitzea, beste berdin arzekoak duenak, dagotena artugabe geratzen dirala. AA II 123. Eta zein dira gure proximoari barkatu bear diozkagun zorrak? 1.º Eztira bidez, eta legez argan dauzkagun artzeko justuak: bada oriek modu onean, eta karidadeari faltatu bage kobratzea, Jesu-Kristok eragozten eztigu. Gco I 436. Justiziaren kontra pekatu egin oi dala [...] artzekoak, zordun pobrearen kalte andiarekin, eperik eman bage, gogorkiro kobratuaz. Gco II 85. Artutekua daukana gana juanda, esaten deutsazu: laster kobrau edo beretuten ez badau agan daukan artutekua, menturaz guztia galduko dabela. fB Ic II 246. Nahi dezunean atoz / artzekoen eske [...] zorrak geroko utzi gabe / pagatu nai nituzke. Izt Po 114. Zorra franko bai baña / artzeko gutxi. Ib. 108. Behar deiegü errekonpentsatü [bürhasuer] haien sakrifizuak, / Halerik ere eztegü phakatüren hartzekua. Etch 664. Lepotik itsatsita, itotzeko zorian zeukala, esaten zion: Nere artzekoa edo zor didakana indak. Lard 411. Gizon batek bi artzeko zeuzkan: batak seieun erreal zor ziozkan, eta besteak irurogei erreal; baña zerekin zorra kendu etzutelako, artzekodunak biai barkatu zien. Ib. 397. Nik ere hartzekoak etzaizket kobra. ChantP 90. Agindu zionean Tobias gazteari bere aitak, Rages zaritzan gizon baten gana artzeko bat kobratzera juateko... Echve Dev 26. Nik ez dut zorrik'iten batere etxetan / ez eta hartzekorik nehon bazterretan. Balad 119. Bizi naiz eta bizi gogo, hartzekoak hartu arteraino. (Canc. pop.). H (que traduce: 'je vis et compte vivre, jusqu'à ce que je recouvre mes créances'). Nere moduko artzekuak ote dauzkatzun / eman dirate aitzera, / gizonarentzat alderdi ederra / da orixe're zartzera. EusJok 104. Bere hartzekoak, poxika poxika, hola kobratuko zituelakoan. Barb Sup 168. Gizonak eten gabeko midabetza dauka Egilliarekin. Ondo egiten badio zorra ordaindu ta artutzekua egiten dio. EEs 1924, 214. Zorrak kitatu zituan beraz' eta artzekoak irabazian utzi. Mok 10. Zorrak badauzkat, artzekoak ere bai; artzeko dauzkatenai ez diet estutasunik eman nai, eta nik zor dietenak berriz estu narabilte. Muj PAm 38. Mundu guziyak badaki ondo / kristau gaiztua zerana, / ibilli zeran toki danetan / petardo txarrak emana, / artzekorikan baldin badezu / etorri zaitez nigana. Imaz Auspoa 24, 157. Artzekoak eskuratu, ordaintzekoak ukatu. Anab Usauri 7. Etxe-orde dun baztar artara / laister datorke atzera, / egun ta iguzki egin ez dizun / artzekoa lakatzera. "A cobrar lo que no ha ganado jamás" . Or Eus 92. Euzkadiko Jaurlaritzako Zaingoak dituzten artzekoak jasotzeari buruz. "Cuentas pendientes y descubiertos liquidados a favor de los Departamentos del Gobierno de Euzkadi" . EAEg 29-5-1937, 1719. Hartzeko guziak kobratu zituen. Zerb IxtS 62. Bestela ezkenion gure hartzekorik kitatuko... Arti Tobera 266. --Lan ona egiten badautak, ez hut ahantziko ene irabazietan. --O, Mentaberry, gisa hortako aferetan, ez dut, zu ganik, hartzekorik nahi! Larz Iru 142. --Horrentzat behar nian dirua... Hortako diat otoa saldu! --Nik ez dut phits ikustekorik zure familiako ixtoriotan! Nik ene hartzekotan nahi dut sartu! --Pagatzeko astia utz datak! Ib. 100. Artzeko txarra obea da, zor ona baño. EZBB I 44. Abei beren artzekoa ordaintzeko ukullutik atera bear izaten zan txal bat edo bei bat. Salav 16. Beti daukate txartela / ustez saltzekua, / guk ez degu zorrik eta / abek artzekua. Uzt Noiz 35. Aspaldian izan dira / milla nobedade, / artzeko galantekin / triste asko gaude, [...] abekin tratatzen dunak / zer diran badaki, / dirua gutxi eta / txartela galanki. Ib. 34. Artzekoak aita-amak jasotzen zituzten, da zorrak ordaindu. JAzpiroz 197. Zorrak hartzeko bihurtzea. MEIG V 100.
    v. tbn. Isoard 38 (ap. DRA). JBDei 1919, 243. EZBB I 44.
    azpiadiera-1.1
    (Con dat o -rengana ).
    Au da nere koleran / esaten dedana: / Artzekorik al dauka / iñork guregana? / galdu nuen ta nago / diruak emana, / ondo bizi dedilla / aberastu dana. Xe 291. Senarrak, ezkondu baño len, jokuan irabazita dauka artzeko bat bere senide bati kantidade aunditxoa, emazteak eztakiana. JBDei 1919, 243.
    azpiadiera-1.2
    (Lar) .
    (En construcción de relativo). "Acreedor, el que tiene que aver, artzekoduna, artzekoduena, hartzeduna " Lar. v. hartzekodun.
    Badakit, eta badaki zor dudala, aithortzen diot, eztiot ukhatzen, eta badut pagatzeko gogo, eta borondate. [...] gogoa bera ezta asko, eta ez aithorra ere. Zeren zure gogoaz eta aithorraz ere probetxu guti du hartzeko duenak, pagamendurik eztenean. Ax 244 (V 164; v. hartzekodun ). Bortxaz baizen ez diote pagatuko bere zorrak, haren baitan hartzeko dutenei. He Phil 3 (SP 3 bere hartzekodunez konturik eztezake egin ). Eta anitz urte baño len buruz-gañ egiten diote bere zor zar ta berriak. Arzeko dutenak arzen dute preso, kenzen diote gelditu zaion piska ta gelditzen da gabe ta beharsu. Mb IArg I 80s. Laster billatu zuten arzeko zuten guziak eta barkatu zioten beren arzeko guzia. Ib. 329. Nola batak ez bertzeak ez baitzuen pagatzekorik, hartzeko zuenak barkhatu zioten biei zorra. Lg II 157. Aginduko dioe jabegaiari, paga ditzala, eta onek egingo du aurrekoak egin zuana, eta artzekoduanak botako diezte birauak birauen gaiñ. AA II 166. Itxirik bada oraiñ alde batera, gizon ezkondu, eureen familijaren lotsaari, ta artzeekua daukeen askoren kaltian, prestu izan nai leukeenak, begiratu bekijo arako mutill plazako bere buruba beste gustijak baño prestubagotzat daukanari. JJMg BasEsc 276.
    azpiadiera-1.2.1
    Ta artako gu arganatzen [Jesusenganatzen] garan aldian, esaten digu, dio S. Agustinek: ona ni zure zorrak ateratzeko prest; ar zazu nere odola ta irabazia ta emaiozu artzeko zaituen betiko nere Aitari zeren zorren alde. Mb IArg II 83.
    azpiadiera-1.3
    (En la construcción hartzeko(a) izan, eduki, gelditu... 'tener, quedar... por cobrar'). " Hartzekorik eztugu, nous n'avons rien à prendre" SP. "(Tener que) aver, artzekoa izan. Lat. Habere aliquid ab alio recipiendum" Lar. " Artzeko (V, G, B, BN-baig), hartzeko (L, BN, S), para recibir" A.
    Ez dugu geren arzeko dugunaren alde artu nai diru-hitza ta otsa ta soñua. Mb IArg I 104. Gizon batek zuen hartzeko bi presunen baitan: batek zituen zor bortz egun diru-peza, eta bertzeak berrogoi eta hamar. Lg II 157. Agerre kondia ekainian einik 24; arzeko baratu 2,10. HerVal 195. Billabonan billetiak / zeñek beretzako, / guk artu giñituen / Brinkolara arteko; / kasua izandu zan / len ateratzeko, / berroi ta bosna zentimo / badegu artzeko. PE 121. Abiso bat bialdu / guk konpañiyari, / artzeko degun piska / kobra al baledi. Ib. 122. --Eskale bat, jauna. [...] Esan diyot ostiraletan ematen dala, ta eranzun dit urte bete ontan ez dala etorri. --Orduban ostiral franko atzeratubak badakazki artzeko. Sor Bar 60.
    azpiadiera-1.3.1
    (No ref. a una deuda).
    Zerutik ditugun lagunderak edo graziaren indarrak, Jesusek guretzat irabaziak dira: ta nai adiña lurrekoak artua gatik, artuak baño artzeko geldituko diranak asko bider geiago dira. Mb JBDev 57. Ataunen dauzkat artzeko berreun palo. Bedorrek artu nai balitu. Urruz Zer 124. Gogorik ez dut izan / bein ere ezkontzeko / nere ideia izan da / trankil bizitzeko; / pena ederrak baitu / zureak hartzeko, / zu bestan zailaik harek / behiak deizteko. Mattin ( in Xa EzinB 99 ).
    azpiadiera-1.4
    " Artzekoz beteta, se dice de la persona llena de quejas contra todos. Beti artzekoz beteta mundu guztian kontra " Etxba Eib. Cf. infra HARTZEKOAK EGIN.
    azpiadiera-1.5
    (En la expr. ez hartzeko gutxiagorekin 'no con menos quejas y exigencias').
    Zer eiñ dozu nere elastunagaz? Nun dozu nere pitxi lotugarrixa?--. Eta emaztiak, bere aldetik, ez artzeko gitxiagokin: --Eta, zuk, norgaz uste dozu izan zarala bart, bi aldiko goguekin? Etxba Ibilt 458.
    azpiadiera-1.6
    --Aserratu? Gizon beroagorik eztet iñoiz ikusi. Pitsa zeriola, arao ta birao, ekin zion ukabilka, ta ni artzeko. --Beti bezela. Txanpaña ere artzen omen diozuta. --Bein bakarrik txanpaña, geiagotan ostikadea. Ag G 199.
    azpiadiera-1.7
    " Hartzekoak, tomares" VP 30r (Cf. DAut: "Dares y tomares, reyertas y contiendas entre algunos).
    sense-2
    2. "Créancier. Syn. hartzeduna " H. Cf. 1 hartze (4). v. hartzedun, hartzekodun.
    Aberatsteko asmatu ahal dudan bide gaixto guztia billhatu dut. [...] Hartzeko tudanak iustizia guztiaren kontra bortxatu eta tormentatu tut niholako errespetu gabe. EZ Eliç 154. Zure izena zorrari prestaturik, hartzekoari galarazi duzunez. Harb (ap. H, que traduce: 'si prêtant votre nom au débiteur, vous avez fait perdre au créancier').
    azpisarrera-1
    HARTZEKOAK HARTU (V-gip ap. Elexp Berg ), HARTZEKOA HARTU.
    Recibir una buena (paliza, reprimenda...). " Artzekuak artu. Zartadak hartu. Aitta makilliakin etorri jakon da arek artu zittuan artzekuak " Elexp Berg.
    Biar artuko dona, lotsabako orrek, artutekoa! Ta ostikoka ta zipli-zaplaka, eroan eban alkatearenera. Bilbao IpuiB 157.
    azpisarrera-2
    HARTZEKOAGO.
    Más aceptable, más probable.
    Alare, mundu ikuskari ontaz eta ageriko zerki guzietaz iakinzale geienen aburuak artzekoago zirudizkidan manestarrenak baiño, nere baitan itzuli ta irauli. "Multo probabiliora" . Or Aitork 123.
    azpisarrera-3
    HARTZEKOAK EDUKI.
    " Artzekuak euki. Oinarririk gabe kexatu, arrazoirik gabe minduta egon. Berak euki zittuan akzidentian kulpa guztiak da oinddio be artzekuak dauzka. Sin. Artzekuekin egon. Berandu baten aillegau zan da ala ta be artzekuekin zeuan " Elexp Berg.
    azpisarrera-4
    HARTZEKOAK EGIN.
    " Artzekuak eiñ, producirse en quejas y enojos injustificados. Curarse en salud. Bakarrik lagatziakin, artzekuak eiñda dago. Está enojado con haberle dejado solo. Aurria artu bestieri eta artzekuak eiñ berak. Adelantarse a los demás haciéndose el enojado" Etxba Eib.
    azpisarrera-5
    HARTZEKOEKIN EGON v. ej. en HARTZEKOAK EDUKI.

    hartzeko

    hartzeko
    << hartzedun 0 / 0 hartzekodun >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper