OEH - Bilaketa

88 emaitza ozen bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
trebe.
tradizioa
Tr. En la tradición vizcaína no se documenta hasta el s. XX. Hay terbe en Zinkunegi y Larrakoetxea (EG 1958, 536). En DFrec hay 63 ejs. de trebe.
sense-1
I . (Adj.).
azpiadiera-1.1
1. (G, AN, L, B, S; Lar, Aq 246, (G), Arch VocGr, VocBN , Gèze, VocCB , Dv, H), terbe (Lh) Ref.: A; Lh (terbe); Lrq; Gte Erd 2 .
Diestro, experimentado. " Trebe, quod Vasconice designat personam in re aliqua facienda valde versatam & promptam ad eam aggrediendum" O Not 47. "Diestro, hábil" Lar, . "(Es buen) oficial, ekille trebea da " Lar. "Tahur, jokalari trebea " Ib. " Zaldiz ibilteko trebe eztenak obe du oinez ibili (B)" A. Lhande atribuye a Hb la var. terbe, pero no aparece en éste.
Ezen gezur errateko trebea du mihia. EZ Man I 55. Ez poblu da ez nazio / hitzkunzan ez treberik. Hm 42s. Zernahi harma suerteren erabiltzen trebeak. ES 110. Trebeago zela hebreuko erdaran. Lg II 85. Sendoenak eta trebienak eror arazi dituzten okasionei. Mih 7. Ukaldondoa jasotzean trebea dala. AA II 223. Apeles pintore trebeak. Ib. 216. Irakurtzaile trebe ez direnentzat. MarIl XII. Itsasoko bidetan kapitain trebea. Hb Esk 132. Agintari aditu ta trebearen lanak egin zituen. Lard 167. Liburu sainduetan ez direlakotz oraino trebe. Laph 89. Matias orrek asto txikia / bañan ibildun trebia. PE 39. Gogoraturik itz orietan / Iparragirre trebea. AB AmaE 141. Ez-zen eskü-lanetan hura bezain trebe eta xothil zenik. Ip Hil 58. Ehaile trebearen eskuetan. Arb Igand 15. Eleketa ez da oraino sobera trebe. HU Aurp 191. Jateko kontu ortan trebiak gera bada. Moc Damu 31.
( s. XX) Jatorriz trebe, zintzo ta langille ona zalako. Ag G 124. Sendalari trebe onek. A Ardi 91. Beren ikuskera ta naikeratik gabetzen terbeagoak dirala. Zink Crit 47. Kalte egiten oitua, miña ematen trebe baño trebeagoa. Inza Azalp 151. Etzela latian trebe. Const 38. Berrogoi yantzari horiek trebeenetan hautatuak dira. Zub 116. Bizkaiko eskualkian berdin trebe zen nola bere herrikoan. JE Ber 77. Langille trebe ta antzetsuak. Eguzk GizAuz 53. Arraunlari trebea zan. TAg Uzt 44. Bazen Frantzian borrero bat oso trebea. Mde Pr 70. Hezurretan bezen trebe zen Baltatzar arrunteko gaitz batzuen artatzen. Zerb Azk 88. Lagun urkoa ezagutzen dakina, trebea; bere burua ezagutzen duna, jakintsua. EgutAr. (ap. DRA) Eiztari trebe ta ernea. Bilbao IpuiB 51. Izan bedi izkuntzak / ikasten trebea. Basarri 180. Oso trebea izan zara galderekin. Arti Tobera 272. Bazeukan txofer bat ona eta oso trebea. Salav 58s. Txakurrak indar geio, / katua da trebe. Ayesta 35. Luro bezalako predikari ozen eta trebe bat zen hura. Larre ArtzainE 267. Ni baiño trebeagoak ontarako geiago egongo dira baiña. Insausti 37. Trebe baino trebeagoa izan da bethi hitz berriak sortzeko. MIH 355.

v. tbn. Brtc 8. Ud 134. Elzb PAd 79. Arr May 34. Zby RIEV 1908, 89. AzpPr 106. Arrantz 130. ArgiDL 6. Ox 205. Muj PAm 8. Enb 99. Tx B III 45. Lab EEguna 96. JMB ELG 29. Or Eus 176. SMitx Aranz 216. Etxde AlosT 92. Anab Poli 103. SM Zirik 70. Zait Plat 112. Osk Kurl 20. MAtx Gazt 64. Ibiñ Virgil 63. Ardoy SFran 301. Xa Odol 143. Etxabu Kontu 182. Onaind STeresa 13.
azpiadiera-1.1.1
(Ref. a cosas).
Bere arte trebe ta zeloarekiñ. Aran SIgn 73. Esku trebe eta indartsu batek tiratutako lanza labur batek. Otag EE 1882c, 511. Zer erran haren [eskuararen] itzuli trebe, zalhuez? Arb Igand 15. Memori trebia. AzpPr 115. Ez dio ardurarik bere lanaren ondorena trebeagoa edo eskasagoa agertzeak. Egan 1955 (1-2), 9. Lumarik trebeena baldar eta kamots utsa izango litzake. Txill Let 38. Ai, Kexetaren zañetan bazan / indar trebea ugari. Basarri 76.
v. tbn. Vill Jaink 42. Ibiñ Virgil 24.
azpiadiera-1.1.2
"Matrero, astuto" , "ladino" Lar.
azpiadiera-1.1.3
Técnico. Cf. infra (III, 2).
Lanari trebe, banakari eta laguntzalle guzien Buru izatea. "Personal [...] técnico" . EAEg 3-4-1937, 1419.
azpiadiera-1.1.4
(Uso pred.).
Ibilli zan [...] izatekorik trebe (hábil), zall, zoli ta zimelen, ausardi ta gaitasunik andienean. Ag Kr 210s. Berek eta Aita misionestak trebe zutelarik erdara. Lander RIEV 1907, 430. Eliz kondairan (ba ote dut esan beharrik?) ez nago oso trebe. MIH 80.
azpiadiera-1.2
2. (AN-5vill, L, B, BN, S, R ap. A; SP, Ht VocGr, Lecl, Dv, H).
Familiar. "Privé, familier" SP. Cf. VocNav: "¡Qué trebe!, dícese del alegre y chistoso (Valle de Erro)".
Bere adiskide mamietarik bat, treben zeikana. Ax 394 (V 257). Begitarte gerthuz amolsuak, baina garbiak, baina mindurizkoak, baina trebeak eta idekiak. SP Phil 400. Ez dezazula erran, hura eskusatu beharrez, trebe bat dela, eta frankoki mintzo den bat. He Phil 360. Oste ergela gero haiñ da egiten trebe, / non baidiote erregeri / gaiñerat egiten yauzi. "Familière" . Gy 111. Trebe jarri ginen ordu-beretik elgarrentzat. JE Ber 57.
azpiadiera-1.2.1
" Gauza guziekin egiten gare trebe (Gy), nous nous familiarisons avec toute chose" Dv.
azpiadiera-1.3
3. Generoso.
Grazia bihotzbera da, trebe eta largo guziekin. SP Imit III 54, 4 (Ch liberal). Ene haurra, ni bezala trebe eta ieneros izan zaite Jinkoak zure ganik zerbait galdeiten duenean. Mih 96.
azpiadiera-1.3.1
Trabajatzen digute / likoristak ere: / espiritu piska bat, / ura guztiz trebe.JanEd I 85.
azpiadiera-1.4
4. (Uso pred.).Atrevido. Cf. VocNav: "Treve, atrevido, osado (Valle de Arce)". Cf. infra TREBE IZAN.
Osaba ni uzteko / oso zeguan trebe. PE 69. Gaurko gazteak noiznai / edateko trebe, / eguzkiari kaso / asko egin gabe. Basarri 148.
azpiadiera-1.5
5. "(B), ágil" A.
sense-2
II . (Adv.).
azpiadiera-2.1
1. Hábilmente, diestramente.
Oitu bear dira [...] ondo ta trebe irakurtera. Cb EBO 19. Tentatu zuan aiñ trebe. AA III 565. Ikasi zebala euskaraz trebe itzegiten. Izt C 500. Hain da trebe jarria lan hortan. JE Ber 87. Geroztik asko juanak / atzaparka trebe, / egin dirade gauza / asko arenen jabe. MendaroTx 348. Zurea naizelako / jokatu naiz trebe. SMitx Aranz 214. Washkansky ori sendatzearren / ondo trebe du [medikuak] jokatu. Olea 228. Cantinflas galtza-jarioak trebe baino trebeago dihardu morrontzan. MEIG I 182.
azpiadiera-2.2
2. Atrevidamente.
Ama au ezpadet ikusi nik / oraindik beñere, / anparurik ez badet / ezta oraiñ ere, / lagunduko didala / pentsatzen det trebe. PE 107.
sense-3
III . (Sust.).
azpiadiera-3.1
1. Familiaridad.
Ikusten ditugu biak etxean sartzen, aita seme batzuen arteko trebearekin elgarrentzat. JE Ber 27.
azpiadiera-3.2
2. Técnico.
Eibarko Azterlaritzarako banakari eta trebe berriak izendatuaz. "Personal [...] pericial" . EAEg 19-1-1937, 841. Indarketa-langille talde baten buru diran eikindari edo trebeak. Ib. 28-4-1937, 1597.
azpiadiera-3.2.1
(Como primer miembro de compuestos).
Trebe-Onuemalletza arduraz jantzita. EAEg 10-5-1937, 1636.
azpisarrera-1
TREBE IZAN (H, Urt). a) Atreverse. "Ancyloglossus, [...] mintzatzera trebe ezténa, mintzatzera atrebitzen ezténa" Urt II 82. AxN explica fida (izan) (436) por trebe.
Zeren zuek ez kunplitzera erraten dizudana bizala, ez naiz trebe gure erriareki. MRos 13.1v. Baia orai ez naiz trebe, zeren senti baitut neure baitan eztudala arrazio den garbitasuna. Ber Trat 95r. Orai badirudi euskarak ahalke dela, arrotz dela, eztela iendartean ausart, entregu, bithore eta ez trebe. Ax 19 (V 10). Ezaguturik hark berak bere ezer-eza, etzen trebe izandu bere etxean Jesus artzera. Mb OtGai III 389 (en la ed. de 1905, 521 etzen trebetu izandu). Etzen trebe Saul, ez eta ejerzitu guziko beste gerrari andi txikirik ere jigant arekin pelean sarzeko. Mb IArg I 349. Bekatárien értean bérak ere nai izánzue bataiátua izán Sanduarén éskus. Etzé trébe Sándua. LE Urt ms. 16r. Niór zeudenetáik jarrirík etzé trebe galdegiterá. LE Io 21, 12 (Lç, He benturatu, Dv, Or, IBk, IBe ausartu, EvS ausart izan, Ker azartu). Moises etzan trebe izan berez gauza erabakitzeko. AA II 44. Baldin ume bat ezpada trebe bere gurasoaren aurrean esateko. AA III 330. Trebe balimaiz xo dazok ik. 'Si te atreves, pégale tú'. ZMoso 57.
b) "Norbaitekin trebe izatea, être familier avec quelqu'un" Dv. "Ene aita trebe da zurearekin (B), mi padre es íntimo del vuestro" A.
Mundu guzia maitatu behar da; baiñan hirrisku da mundu guziarekiñ trebe izatea. Ch I 8, 2 (SP trebe; Mst nabasi). Erhoekin trebe izan nahi denak / ez duke kaskoa betheena berak. Gy 196. Yoseph baino Maria trebeago zen Jesusekin. Lg II 124.
"Nausiarekin trebe da mutil ori (B), ese criado tiene franqueza con su amo" A.
c) Ser capaz, estar preparado.
Enazala trebe llober uskararen ikasaraztra. Mdg 121. Gore Jeinaren graziareki batian [...] trebe naz faitra deitanion lekiuara. Ib. 142.
azpisarrera-2
TREBE-TREBE (Forma con reduplicación intensiva). Hábil, diestro.
Ezpadira ere trebe-trebe oraino han da lehen-lehen ikhasgia. J.B. Mazéris GH 1933, 299. Badugu bertan ere hizlari trebe-trebea. MEIG I 101.
trebe
<< tirlintintintin 0 / 0 tupiki >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper