Harremana

    OEH - Bilaketa

    479 emaitza otoitz bilaketarentzat

    Sarrera buruan (32)


    Sarrera osoan (447)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 sendatu.
    sense-1
    1. (gral.; Volt 83, SP, Urt V 19, Ht VoGr 368, VP 86, Lar, Mg Nom 68, Añ, Dv, H) Ref.: A; Etxba Eib; Iz Als .
     Curar(se). "Sanar, cobrar la salud" Lar, Añ. "Curar, curarse" Lar. "Convalecer" , "curar, sanar" Añ. v. osatu, sendotu. Tr. Relativamente poco frecuente en textos vizcaínos, y casi ausente de los bajo-navarros orientales y suletinos (sólo lo hallamos en Tartas y Constantin (26)). En los demás dialectos es de uso gral. Hay part. senda en Beovide (AsL 115), y sendako en Bilintx. En DFrec hay 66 ejs., 10 de ellos septentrionales.
    Eta senda zedin haren alabá orduandanik. Lç Mt 15, 28 (He, TB, Dv, Ur, Echn, Samper, Ol, Leon, Or, IBk, IBe sendatu; Ip, SalabBN sendotu, Ur (V), Ker osatu, Hual sontotu, Arriand ontsatu). Eta iarreiki zekión jendetze handi, eta senda zitzan han. Ib. 19,2. Anduraz beterik magalak / sendatzeko belaunak / joan oi zarizka anrreak. PasqTo 17ss. Nola sendatu baitzuen Zenturioaren mutilla. Ber Trat 89v. Gero ordean sendatu eta erhasunetik / Konfesio egitera begirauk ahantztetik. EZ Man I 22. Galdegin baziniazo denbora luzea duela eri den presuna bati, ea nolatan ezten sendatzen. Ax 545 (V 350). Aztruak alabea sendatuko eutsolakoan. Onaind STeresa 46. Hala amorioak ausiki duena nekhez sendatuko da pasione hartarik. SP Phil 306. Iinkoa othoi ezazu eta hark sendatuko zitu. Tt Arima 46. Dabid eri handiak, bere faltagatik, othoitzten du Jainkoa senda dezan. Gç 43. Medizina espirituale batzuk, sendatzen eta justifikatzen gaituztenak. El 65. Sendatuko dut zure aur elbarria. Mb IArg I 186. Oraindik sendatu ta ara ta onara joango zera. Cb Eg III 315. Eta maiz sendatzen bihotz nahikabek eritua daukatena. Lg I 275. Eritasun zaharkitu batetarik sendatzea. Brtc 180. Gorputza sendatute arren, pagetan dozue mediku osagillea. Añ LoraS 116. Itzulzen zíre Medikuarén kóntra, sendatu beárrean. LE Doc 158. Au dala animak sendatzeko, eta bekatuaren eritasunetatik gordetzeko gatza. AA III 439. Behar dituzte bertze giristino laxoak bere nagitasunetik sendatu. Dh 95. Onezkero sendatzen juango zera eta sendotzen zure konbalezenzian. CartAnd 402. Zer nahi ahophaldi erran zioten itsu sendatuari. Jaur 137. Belarria bere lekuan ipiñita, sendatu zion. Lard 444. Aita handiaren hunkitzea aski dela zer nahi gaitzetarik sendatua izaiteko. Laph 213. Zauri aietatik sendatzen oiratua. Aran SIgn 51. Direala sendatzen miñdun gisajoak. AB AmaE 247. Nahi duzu, bai ala ez, erregeren alaba sendatu? Elzb PAd 62.
    ( s. XX) Begia sendatu zait. Goñi 50. Astebetean sendatu zan Josetxo. Echta Jos 33. Zeure illobak sendatuko zaitualata nago. Ag G 207 (v. tbn. Kr 78). Heriotzarekin borroka ibili ondoan, mirakuluz sendatu zen. Zub 59. Erregeren alaba eri zen, eta nehork ez zezaken senda. Barb Leg 125. Sendatzeko esperantzak arintzen derauete gaitza. JE Ber 88. Mindun guziak, era askotako argaltasun ta gaitzez artuak, deabrudunak, illargi-eriak ta elbarriak ekarri zizkioten, ta Berak sendatu zituen. Ir YKBiz 86. Ukituz sendatu duzu Malkoren belarria. Or Poem 544. Maider, etzera ilko, laister sendatuko zera. Etxde JJ 262. Arras sendatua nizala iduritzen zaitak. JEtchep 98. Sendatu eta medikuak "alta" eman zidanean. Salav 75. Arrunt sendatua, joan zen Japoniarat. Ardoy SFran 275. Aita San Antoniori, gure txerria senda dedin. NEtx LBB 170. Ausiki hortarik sendatu zen, bainan frango denbora ezuntsa egonik. Etchebarne 61. Ni arek sendatu nitxeuen! JAzpiroz 44.
    v. tbn. (para textos vizcaínos): Ur MarIl 88. Ag AL 84. Enb 197. Gerrika 115.
    azpiadiera-1.1
    Curar(se) (una enfermedad, herida, etc.). Tr. De uso gral. excepto entre los vizcaínos, bajo-navarros orientales y suletinos.
    Haren heriotarako zauria sendatu izan zen. Lç Apoc 13, 3 (He, TB, Dv, Ur (V), Echn, Ol, IBk, IBe (zauria, etc.) sendatu; Ip sendotu, Ur (V), Ker osatu). Senda dakion lehenik arimako zauria. EZ Man II 83. Pena eta dolorea / sendatuko daroztatzula. Gç 121. Hau da erhasun bat sendatzeko gaitza. ES 182. Zeren bihotzeko urguilleria baiño izpirituko urguilleria sendatzeko haiñitzez gaitzago baita. He Gudu 64s. Eta hark ardiets liotzoketen graziez senda lezake heien pobrezia. Mih 30. Suge lotariaren puzoi ezin senda ditekeana. AA III 383. Sendako litzaiket miña. Bil 88. Sendatu zeure zauria. AB AmaE 77. Itxasoko aize osasuntsuak zerbait sendatu eben bere gexoa. Echta Jos 329. Biotzerrea sendatzeko bizpairu sendakai eman dizkit. Lab EEguna 63. Piko eta sistakoak otoitz batez sendatzen zituen! Zerb Azk 90. Zerkin sendatu ordea zauri mingots au? Etxde JJ 201. Izurrite bat sendatzea. Mde Pr 309. Gure aundimiña sendatzen duna. Or Aitork 177. Ez zaik orren errex sendatuko nik emandako ostikoa. Anab Poli 100. Elgorria poliki-poliki sendatu zitzaion. NEtx LBB 125. Orduan zituzten artamolde txarrekin ezin sendatu ziozkaten bere zangoetan gerlako zauriak. Larre ArtzainE 132. Geiago etzitzaion sendatu urratu ura, eta min ikaragarriak pasatzen zituan. Insausti 117.
    v. tbn. (para textos vizcaínos) Añ GGero 68. Ag Kr 206. Onaind STeresa 44.
    sense-2
    2. (H, A).
    Fortalecer(se), reforzar(se). "(G, Itza), fortalecer" A. v. sendotu (2). Tr. Documentado en textos vizcaínos.
    Uzkur bakio ekatxari, sendakike eguzkiari. "Te robustecerás". RS 251. Jangoikoak emon dituban agindubak [...] JesuKristo gure Jaunak konfirmau eta bere autoridade Jangoikozkoagaz sendatu zitubanak. Zuzaeta 122. Sendatuteko nire argaltasuna. Añ EL1 167. Alkarren pozian, alkar sendatuta, iraungo dabee sendo propositu onetan. JJMg BasEsc 167. Geu bere sendatu biar gara inos baño geijago fedeko armakaz. Astar II 7. Alan dua ekandu zital au gogortu eta sendatubagaz. Ib. 149. Sendatu zan geijago Marijagan eukan itxaropenian. Ur MarIl 18. Eta sendaturik geijago ta geijago bere jarlekuba. "Afianzando" (1860). BBatzarN 189. Mariak sendatzen du bere sortuerako garbitasun garbia. Ag Serm 488. Gure argaltasuna eta erkintasuna indartu eta sendatuteko. Itz Azald 66. Alan sendatuten zan euren Josetxogazko maitetasuna. Echta Jos 23. Bateoan artu genduan sinismena sendatu ta indartzeko. KIkV 88. Geure gogoa indartu ta biotza sendatzen dauskuez. Eguzk LEItz 128.
    azpiadiera-2.1
    Confirmar (un testimonio, una decisión, etc.).
    Eneuke amaituko ekarri gura baneutsuz Eskrituran dagozan ejenplu guztijak egija au sendatuteko. Astar II 290. Argitu eta sendatua [dotrina au] Elexa santiaren uste, erakutsi [...] eta yakituriya pisu andikoagaz. Ur BulaAl 25s. Barriztau ta sendatu [...] komisiñoiak egin ebeen aukera edo elekzinoia. "Confirmar" (1850). BBatzarN 169. Agertuera au izan da ainbeste ezdabaiden eta errazoen ostean egiazkotzat ezagutua eta ziurtaua, mirari ugari eta askogaz sendatua. Itz Azald 74.
    azpiadiera-2.2
    Ez dago alegin andijen premiñarik, oraintxe entzun dozuben eskabidia sendatuteko. "Para apoyar la moción" (1864). BBatzarN 207.
    azpiadiera-2.3
    Confortar.
    Etzun zan beriala letraua negarrez Jaungoikuaren serbitzari aren oñetan, laguntasunaren eske: sendatu eban onek, eta agindu eutsan Demonioari urten egijala laster etxe atatik. Ur MarIl 14.
    azpiadiera-2.4
    Sendatuten dala zorra Bilboko Bankuak eskintzen eutsazanak baño kondiziño obaagokuakaz. "Consolidadndo la deuda" (1866). BBatzarN 223.
    azpiadiera-2.5
    (V-gip) Ref.: Iz ArOñ; Elexp Berg. .
     "Engrosar" Iz ArOñ. "Urtebetian asko sendatu da arbola au" Elexp Berg ("pertsonak eta animaliak gizendu, ez sendatu"). "Metro erdi inguru sendatu dabe bidia eskoriakin" Ib. "Gabian edurra sendatu du" Ib.
    sense-3
    3. Basarse, fundarse.
    Zegaitik fedia alde guztijetatik da ziur edo ziertuba, dagualako sendatu edo fundadurik Jaungoikuaren esanian bakar bakarrik. Astar II 14.
    sense-4
    4. zentatu. "Zenthatü (S), hacerse vivaracho" A.
    sense-5
    5. "Desafilar(se) la guadaña hasta tal punto que ya no se recupera afilando con la piedra. Segia sendatu in dda " Elexp Berg. .
    azpisarrera-1
    EZIN SENDATUZKO (Dv). Incurable.
    Eri etsitu eta ezin sendatuzkoak. ES 172. Eritasun bat hagitz perillosa eta eziñ sendatuzkoa. He Gudu 64. Ezin sendatuzkoa zela bere aitaren izpirituko gaitza. Lg I 282. Baldin [arbolaren] adarrak ez badira oraino aski lodituak ezin-sendatuzko zauriak uztekotzat. Dv Lab 348. Ezin sendatuzkoen ospitalea. Laph 166. Oso kutsakorra da [legen-arra], ta geienetan ezin sendatuzkoa. Ir YKBiz 142. Ezin sendatuzko auleria. Vill Jaink 118. Ezin-sendatuzko ezjakintzat dauka bere burua. MIH 224.
    azpisarrerakoSense-1.1
    Enganatzen dira eta batzutan erortzen ezin kasik sendatuzko itsutasunean.SP Imit III 6, 5 (Ch hurren eziñ sendatuzko, Leon kasik ezin sendatuzko, Ol osakaitz).
    azpisarrera-2
    SENDA-ALDI. v. sendaldi.
    azpisarrera-3
    SENDATU BERRI, SENDA-BERRI. "Sendatuberri, qui est nouvellement guéri" Dv.
    Nola zenbait eritasunez gizon sendatu berria nezesario duen bezanbat baitabilla. SP Phil 5 (He 5 berriro sendatua). Doi-doi ta osta-osta sendaberriya oraindik oñen gañean zebillela. Aran SIgn 17.
    azpisarrera-4
    SENDATU ERAGIN (senderagin Urt V 19). Hacer curar.
    azpisarrera-5
    SENDATU EZIN. v. sendaezin.
    azpisarrera-6
    SENDATUXE (L, BN, S ap. A; Dv). "Qui est un peu guéri, un peu remis d'une maladie" Dv. "Sendatuxe da (L, BN, S), está casi curado" A.
    Sendatuxe zen gure saindua. Laph 158. Orai sendatuxea naiz. Ib. 24. Sendatuxea iduritu zitzaionean. Lf Murtuts 15.
    azpisarrera-7
    SENDATZAKA. Sin curar(se).
    Alde guzietatik ikustera zijoazkion, eri, elbarri, eta gaxoak artuta, eta iñor ere sendatzaka gelditu etzan. Lard 535.

    sendatu

    sendatu
    << seme 0 / 0 sendogarri >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper