OEH - Bilaketa

59 emaitza ostegun bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
gizen.
sense-1
1. (gral.; Lcc, Volt 82, SP, Deen I 492, Mic 7r, Ht VocGr, VP 35r, Lar, Añ, Arch VocGr , Gèze, Dv, H, VocB ) Ref.: A; Bon-Ond 155; Lrq; Iz Als (musu), Ulz, ArOñ, R 290; Gketx Loiola (puntako); Etxba Eib; ZestErret .
Gordo. "Gorda cosa, gauza gizena, lodia " Lcc. Tr. De uso gral.
Hil ukhan dik hire aitak aretze gizen bat. Lc 15, 27. Dezatela argal gorputz gizena. EZ Man I 113. Hillarazi duzu hunentzat xahal gizen. He Lc 15, 30. Ekusi dituzun zazpi bei gizen ta zazpi gari-ondo ederrak esan nai dutena. Mb IArg I 391. Matralla albuak gizen gizenak. Mg PAb 193. Gathu santanituxa bat / Idukia oroz saindutzat: / Belusapean sarthua, / Gizen, yori, maltsatua. Gy 234. Astoak eziñ iruntsi eban / Txarri gizen baten ona. AB AmaE 207. Ondo ezagutzen zuten euskaldun gizena urreko ta urrutietako etxe, bide ta nasagilleak. Ag G 219. Bai, artz bat zirudian [Flamendarrak]: artz gorrailtsu gizen bat. Lh Yol 10. Bazkunak bialdu ditu amabi idi gizen. Kk Ab II 66. Zakurrak ere gizen dauzkagu / gere sobriak emanta. Yanzi 135. Jauntxo gizenak zurrunka. Mde Pr 286. Orra Bonbolloren andrea, zanaren gizena zala, putzura erori. Anab Poli 28. Harrak bezain gizen. "Gras" . Ardoy SFran 221.
v. tbn. (Sólo hasta el s. XX): SP Phil 317. Mong 587. Lg I 271. Añ MisE 43. VMg 46. AA II 41. Arch Fab 211. It Fab 94. Izt C 241. Lard 418. Ip Dial 76. Dv Lab 278. Hb Egia 131. Xe 257. Noe 24. Elzb Po 214. Sor Akaik 110. Zab Gabon 52. Zby RIEV 1908, 772.
sense-2
2. (L, BN-baig-mix, Sal, R, S ap. A; H).
(No ref. a personas o animales).Grueso, rico, abundante, fértil, pingüe. "Toux grasse, heztul gizena " H. "Tierra lozana" A.
Kozina gizenegiak iabea du ahultzen. "Trop grasse" . O Pr 110. Mahats gizenak. SP Phil 327. Bekatu gizen, lodi lodi ta itsusien batzuek. Mg CC 141. Salda gizena. Etch 498. Ondoa barna duten lur gizen [...] direnetan. Dv Lab 36 (v. tbn. lur gizen en Hb Esk 189, Lap 7 (V 5), Jnn SBi 7, JE Bur 84, Barb Sup V, Zub 117, Zerb IxtS 17, Munita 73, Zait Plat 26, Vill in Gand Elorri 15, Ibiñ Virgil 86). Euri gizen batez busti. Ip Hil 9. Pazkaleku gizen. StPierre 25. Begi txikiak bezelako maixpuilo koipetsu batzuz beterikako salda gizena. Lh Yol 21. Etxalde gizenagorik ez dugu hanbat ezagutzen. JE Ber 9. Askontzat izandu da / apostu gizena. Yanzi 211. Eguberri-egunez, atsaldeko gizen / erri-etxean dute. "Suculenta merienda" . Or Eus 144. Aldi laburrean irabazi gizen-gizenak egin ebezan. Eguzk GizAuz 24 (v. tbn. irabazi gizen en Gy 83). Aukera gizena izan dau. Erkiag BatB 137. Jubilaziño gizen zamarragaz geratu zanian. Gerrika 283. Lur gizen batzuen lanetako. Larre ArtzainE 99.
v. tbn. Gç 126. Izt C 151. Lard 13. Aran SIgn 112. AB AmaE 406. HU Aurp 97. Arb Igand 27. Kk Ab II 162. Ldi BB 26. Iratz 63. Arti MaldanB 203. JEtchep 48. Or in Gazt MusIx 91. Ataño TxanKan 92.
azpiadiera-2.1
(Madera) que tiene mucha albura.
Bere zura lenengo urteetan gizena ta beraa. Munita 79.
sense-3
3. (Dv, H, A DBols).
" Hitz gizenak (He), paroles graveleuses" Dv. "Cuentos verdes, istorio gizenak " A DBols (tbn. en A Apend, que trae BN-g (= Donibane Garazi (BN-ciz)?) como marca dialectal).
Azkenean itzultzen dire hitz gizen eta galde ahalkegarrietara. He Phil 303 (SP 302 hitz busteletara). --Hire senharrak maiz badin ahoan jaun erretorak igandean aiphatu dituen hitz gizen hetarik? [...] Eta zoin zabilkan maizenik? --"Ihurtzuria". --Jesus, Maria eta Josepe! zer "ximixtak" ahal dituen orduan begietan! Zerb Artho 381.
sense-4
4. (gral.; Lcc, SP, Urt I 151, Dv, H, VocB ) Ref.: A; Izeta BHizt; Etxba Eib; ZestErret .
(Sust.). Grasa, gordura. " Inharkitik nahi dut, ez gizenetik, je veux du maigre et non du gras" SP (s.v. inharkia). "Le gras, opposé à l'aliment maigre, poisson, légume" H. "Parte grasienta, adiposa de la carne" A. " Xingar-gizen (B), lo gordo del tocino" Ib. v. 2 gizenki.
Arthaldeko lehen sorthuetarik eta hekien gizenetik. "De adipibus eorum" . Urt Gen 4, 4 (Ur gizenenetatik). Zingar gizen. Gy 209 (v. tbn. xingar gizen en ECocin 10, Zub 90). Bihiak egiten du gizenerat hobeki ezenetz belharrak; hunek egiten du gehiago haragirat. Dv Lab 260. Pribatü behar dügü gizenetik aurthen. Xikito 2. Baño gizen tantorik duan aragirik ez. Bere besoko edo iztarretako giarretan [...] ez zenioke beatz-mutur pitiñik sartuko. Anab Usauri 75. Gosez naiabilk, gizena zer dan be etxakiadala, azur eta azal uts. Eguzk GizAuz 103. Alozak egiñik dauzke gizenez. (B). Inza NaEsZarr 1970. [Trikua] ez da ain gozoa izaten. Gizen gusto piska bat bai. BBarand 54.
v. tbn. ChantP 238. Ox 129. FIr 159. Or Eus 89. CatJauf 88. Erkiag BatB 198. Uzt Noiz 116.

Albura. "Aubier du bois" Dv. v. tbn. Alth RIEV 1911, 599.
Bere zura onenetakoa da: gizen gutxi, giar-gorrantza. Munita 91.
Crasitud de la tierra. Lurra bera, azala ta ariña [...] belar izpi bat ere emateko gizenik ez duna. JBDei 1919, 363.
(Fig.). [Ford-en filmak] gizen gutxiago zuen beharbada. MEIG I 190.
azpiadiera-4.1
" Egun ezta gizena sori, ajourd'hui le gras n'est pas permis" H. " Gizen, no guardar abstinencia. Se contrapone a mee 'vigilia'" Satr VocP. Cf. infra GIZEN EGIN.
Gizon gazte batek mehe galdetzen du ostatu batean. Lagun batek hirriz [...]: --Meheko zare holatan? --Bai, yauna, zu gizeneko? Hb Egia 36.
azpisarrera-1
GIXEN. (Forma palatalizada con o sin valor expresivo, según los casos). a) (Adj.). Gordo, graso; abundante.
[Ostria bat] mami gixen, umo, eder bat erakhusten duela. Gy 28. Herriko segretario gixen. Barb Sup 3. Harrixabal herrixka xuri pollit-polit bat zela, aski gixena. Zerb Ipuinak 82. Zelai hertsi, gixen batean. JE Ber 74. Xerrikume gixen bat. Mde Pr 92.
v. tbn. Enb 167. Etcham 66. Or Eus 338.
b) (Sust.).
Gixenaren aldean giñharra (L-côte). "Inégalité d'humeur, qui fait passar du grave au doux, du plaisant au sévère". Lander Eusk 1925 (IV), 42.
azpisarrera-2
GIZEN EGIN. "Faire gras" H, Lh.
--Zer da gizen egitea? --Haragikia edo urinkia jatea. Dih GirLeg 85. Ez dezakegu katolikoek ortzilaretan gizenik egin. Prop 1908, 88.
azpisarrera-3
GIZEN-ZALE. "Gizen zale zare? aimes-tu le gras?" Urt Gram 476.
azpisarrera-4
OSTEGUN GIZEN. v. ostegun.
gizen
<< OSTEGUN DONE 0 / 0 OSTEGUN GIZEN >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper