Harremana

    OEH - Bilaketa

    266 emaitza oilo bilaketarentzat

    Sarrera buruan (76)


    Sarrera osoan (190)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    bipildu.
    tradizioa
    Tr. Documentado en autores septentrionales desde comienzos del s. XVII; su uso es más frecuente a partir de mediados del s. XIX. La oclusiva aspirada -ph- es general, salvo en J. Etchepare. Tbn. se encuentra en algunos autores meridionales del s. XX. Hay un ej. suletino de phipildu .
    etimologikoa
    Etim. De lat. depilare; v. FHV 64.
    sense-1
    1. (B, L-ain, S (-tü); SP, Ht VocGr 399, Lar, Lar Sup , Lecl, Arch VocGr ; -ph- L, BN; Urt, Ht VocGr, VocBN , Hb, Dv, Foix ap. Lh), pipildu (B; VocB ), bupildu (L-sar) Ref.: A (biphildu, pipildu); Lh; Satr VocP; EI 108 .
     Pelar; desplumar. "Bipiltzea, plumer. Ollo bipildua, poule plumée" SP. "Calvare, [...] burua biphildu, biphillegin, biphillarazi" Urt IV 94 (v. tbn. 95). "Peler la poule" Ht VocGr 399. "Pelar" Lar. "Gazte nizala diozu bena burua biphiltzen ari zaut, [...] ma tête se dégarnit" VocBN. "Desplumar" VocB. "Desplumarse, p. ej. una gallina por cierta enfermedad" A. "Desplumar aves" Ib. v. tipildu.
    [Sua] da Orientetik laster abiaturen / Eta mundu guztia du errerik biphillduren. EZ Man I 80. Bai eta yaun Paonek zoiñ gehiagoka, / Furian moko-kolpeka, / [uzkinatxoa] biphildu zuten ederki. Gy 206. Laurdenegun-atzetik, oilo-bipiltzen. A Ardi 43. Oilaxkoek mokoekin, / Xoxoa zuten biphildu! Ox 106. Oilar hura, biphildurik behar duzue. Barb Sup 90. Debruaren gerrenerako bipildua dela, bai eta Satan gorriaren selaururako zohi. Lf Murtuts 14. [Bazterrak] murriztuak eta bipilduak Eguberrikoetan. Larre ArtzainE 111.
    azpiadiera-1.1
    (Fig.). Desplumar, despojar. "Saquear, despojar" A. "Piller, mettre à nu" Dv.
    Hala bada amoranteak biphiltzen du, larrutzen du, ariman eta gorputzean ihartzen du. Ax 360 (V 238). Hala biphilduko ditutzue Ejiptuarrak. 'Spoliabitis' . Urt Ex 3, 22 (Dv biluziko, Ur ustuko, Bibl gabetuko). Baiña orai gaituzte biphiltzen, iresten, / Luzamenez arruinatzen. Gy 190. Ez gaituk nihoiz izan hoin tinko estekan, / Ez eta biphilduak hoin murritz errekan. Zby RIEV 1909, 231. Oro akort beitia jenten phipiltzeko / Ütziz merke merkia hobe guretako. Xikito 10. Ez dadien geldi, elhe ederrez ase ondoan,... bere irabazi poxiez bipildurik. JE Bur 202. Alabainan, xoko-kume bat banintz bezala, pulliki nere biphiltzen ari da [...]. Etxeko behar-orduentzat, ilhabete guziz emaiten diozkatan 150 liberetarik, apho figura horrek 75 libera aldaratzen ditu beretzat. Barb Sup 151. Olandresak ba gogotik larruraino biphildu, / Ez baitzuten ohoin heiek saria baizik bildu! Ox 187. Orduan bai bipildu (lapurtu) dezake aren etxea. Ir YKBiz 162. Frantziaren jabeak zertako nahi luke eskualde ttipi hau biphildu? Lf Murtuts 50. Yaurlearen baimenik gabe, [...], ezer enuke bipildu ta eramango. Zait Sof 133.
    azpiadiera-1.2
    (Fig.). Despellejar, insultar, criticar.
    Haserre direnen [...] artean, ongunderik eta abenikoarik egin nahi baduzu, [...] utzkitzu [...] aphur bat hotztera, unhatzera eta elkharren biphiltzera. Ax 302 (V 201).
    azpiadiera-1.3
    pipildu (B; VocB ) "(A veces) limpiar pronto lo que hay en el plato" VocB. "Limpiar pronto lo que hay en el plato (B)" (comunicación personal).
    sense-2
    2. Examinar, escudriñar.
    Etxegoien Baionan hainitz da prezatzen, / Badaki hark goizdanik legeak biphiltzen. Hb Esk 143. Jakintsunen asmuak xuriturik ezar, bipildurik . (passer au crible; desmenuzar). JE Bur 92. Jujek ez dute jakinen norena den biphildu behar duten lana. EEs 1913, 364. Gauza berriek ez zuten den gutienik liluratzen; nahi zituen lehenik bipildu, axal distirant hura kenduz geroz barnearen ikertzeko, ona ote zen ala ergel eta galgarri. StPierre ( in Lf ELit 240 ).

    bipildu

    bipildu
    << 1 bilgor 0 / 0 bizikari >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper