OEH - Bilaketa

21 emaitza oda bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
tankera.
tradizioa
Tr. Documentado desde finales del s. XIX en textos guipuzcoanos. Tbn. se encuentran algunos ejs. alto-navarros (Yanzi), vizcaínos (Erkiaga, Gandiaga, San Martin, Onaindia, Gerrikagoitia) y septentrionales (Lafitte).
sense-1
1. (G-azp ap. Gte Erd 264 ; Izt 52v).
Modo, manera; estado, guisa. "Forma, manera" Izt. " Gauza guztiak tankera batean zeu]n[den (G-azp)" Gte Erd 264 (junto a alaberean, araberan, etc., de otras zonas).
Nik nere tankera / naiz gaizki atera, / txit merke papera / nua ematera. AzpPr 114. Aspertu eziñik egon zan bere leloa Zabaletakoari azaltzen, iñork uste baño tankera obean. Ag G 266. Nork orain bear bezela adirazi, bere burua tankera artan jarria ikusirik gure mantxarraren biotzean sortu zan amorrua? (Quijote IX). Ldi RIEV 1929, 210 (Anab RIEV 1928, 611 tankera). Lenago ere ibilli zera / oso tankera txarretan. Tx ( in Imaz Auspoa 24, 154 ). Tankera onetan gaitz izango da / oinbeste alper mantentzen. MendaroTx 91. Utzi zaiogun berari adierazten, nola ta zer tankeretan tajutu duan "Iparragirre" antzertokira eramatearren. Aitzol Y 1933, 192. Jendearen izaera, itz egiteko tankera. JAIraz Bizia 67. Ez du ebazten ere gizon gogakoi ta aragikoien tankera artara. Or Aitork 405s. Egia ote den Irigaraiko jauna tankera hortan hil zela? Mde Pr 171. Zortzi egun geiago ibilli zen tankera errukarri ontan. Etxde JJ 161. Miren ez ikusteagatik tankera orretan gogoetan nenbillela. Txill Let 38. Tankera artan, biotza maitasunaz asetzen, gelditu ziran zenbait denboran. Anab Poli 136. Ugalmen onek ez garabizki / oso tankera onean. Basarri 183. Seguru nago tankera onetara egiñik ipuiñak eurak pe beren gatza obeto eruango dabiela. SM Zirik 7. Iges egin zien bere laguneri berriz ere, beste biak oso atzean utziz; baño oraingoan azkeneraño tankera artan jarraitzeko. Anab Aprika 82. Tankera artan armaturiko gizon bat zetorkiela ikusirik. "Suerte" . Berron Kijote 45. Tankera ortan igaro eban urte osoa. Onaind STeresa 53. Neroni gera nintzan / tankera estuan. Insausti 177. Horrelako okerrak zuzentzeko tankera egokia Larramendik gehitu eta zabaldua zuen. MEIG V 100.
azpiadiera-1.1
Clase, tipo.
Baserritar bat sartu da umen batentzat oñetakuak erosteko asmoz saldoki edo denda batean eta galdetzen diote nolakoak edo ze tankeratakoak nai ote dituan. EgutTo 18-3-1924. Tankera berriko neurtitzak. Or Poem 518. Uki-metagnomia metagnomi bakunaren tankera berezi bat baizik ez bada. Mde Pr 327. Tankera ontako billera batek berekin dakarren lenengo estualdia. Etxde JJ 87. Zer tankerako nexka dezue ori? NEtx LBB 138. Ez bait-zeuden oituak tankera ontako argudiotan. "Semejantes retóricas" . Berron Kijote 47. Arrazoi-ok eta tankera ontako beste zenbait esanaz. "Semejantes razones" . Ib. 54. Tankera ortako alkar-izketa luzea izan zan. TxGarm BordaB 128. Axalekoak izanik ere, ez dira gurean bakarrik aurkitzen tankera horretakoak. MEIG IV 135.
azpiadiera-1.1.1
(Como segundo miembro de comp.).
Lenengo begi-ukaldia aski izan zun Piarresek berari opa zioten andregaia zer neska tankera zan somatzeko. Etxde JJ 87. Ainbeste gudu lurbiran, ain ugariak gaiztakeri-tankerak; goldea ezta aintzat ere artzen. Ibiñ Virgil 80.
azpiadiera-1.2
Manera, estilo.
Etxagintzarekiko eusko-tankeraren zer-nolak. Ldi IL 127. Antze-idazketan ikasiaren tankera ta erri-gizon iatorrarena berebat elkartzen ditu. Or BM 20. Senar-emaztên tankera / bertsotan itzetik ortzera. "Estilo de hablar" . Or Eus 167. Olerki-tankera edo "estiloa". Onaind MEOE 10. Nahi izango zuen, naski, etxe eder eta handiago bat, oraindar tankeran antolatua. Mde Pr 147. Azken tankera au Protagorak landu zuen batik-bat eta aurrenari ertzak atera Gorgiak egin zizkion. Zait Plat 123. Zer-nolakoa dan liburu ontako olerki-tankera. Vill ( in Gand Elorri 13 ). Cecil B. de Milleren tankera ezagunean moldatu dute show aberats, ugari eta luze [...] hau. MEIG I 181. Gandiagaren tankera berezi-berezia ta are berria. Vill ( in MEIG III 79 ).
sense-2
2. (V-m-gip, G-bet; Izt 51r) Ref.: A; Iz ArOñ; Etxabu Ond 116; Elexp Berg. .
Traza, apariencia, aspecto, pinta, forma. "(De mala) figura, tankera gaistokoa " Izt. "Forma, traza. Tankera ontako gonak, sayas de esta forma" A.
Maiz juaten zan juduen tankera, izakera, oiturak eta goguen berri obeto ikastearren. Ayerb EEs 1915, 276. Erbestetarren tankera ta erak artzen dituztela esango bagendu bezela. "Aire" . Zink Crit 47. Gogoan euki bear dituzte, abereen tankeraz gañera, bere goibera [...] ta batibat amaren esnetasuna. "Condiciones de formas" . ForuAG 327. Bi borrokalari bulartsu ta asarretuek ezpata zorrotzak goraturik [...], alakoxea zan zeukaten adore ta tankera jatorra . (Quijote IX). Anab RIEV 1928, 611. Ikusirik oraingo / neskan tankera. Yanzi 156. Gizon on baten arpegia; adiskide baten tankera. TAg GaGo 105. Nork igarri olakoetan ezer, aurpegiko tankeratik, emakumetxo ikasiari? TAg Uzt 114. Beren tankeraz, aizkorak, marruxkak, malerak eta beste olako zerbait dirana garbi ezagun dute. JMB ELG 15. Iraskun-ikurriña zuria da. Laukia tankeraz. "De forma cuadrada" . EAEg 31-5-1937, 1728. Alabastrozko iruditxo pitxi txoragarrien ainbatekoa zan aren tankera segail lerdena. Erkiag Arran 97. Tankera berriak artuta agertzen omen zan: batean, iauregiko otseinen bat bailitzan, bestean Euporba gizurena bailitzan. Zait Plat 59. Gizon nekazaria / laister oi da zaartu, / tankera itxusia / gorputzak artu. And AUzta 135. Berak erabakitzen du, orobat, boterearen itxura edo tankera. Vill Jaink 187. Poema onen eitea edo tankera. Vill ( in Gand Elorri 14 ). Orrela aapaldiaren kantetako tankera egiztatuz. Gazt MusIx 167. Bertan ikusi ditezke tankera arrigarrienetako bizidunak. Ibiñ Virgil 113. Saiets-zumitzez egiten zaio otarrari bere zoru edo ipurdia, eio-zumitzez, bost edo sei buelta emanez, bear duan tankera ematen zaiola. Garm EskL I 56. Esnatu zan bada iru orduren buruan eta oso tankera ona arkitu zion bere gorputzari. Berron Kijote 188. Eta kaia laster txiki gelditu bear zala ikusirik, toki geiago izateko, tankeraz aldatu egin bearko zala esaten asi ziran; ondartzea edo plaiea kendu egin bearko zala. Etxabu Kontu 142s. Zenbait fruitu bakarrik berezi ditu baratze jori horretan, gaiez, tankeraz eta hizkeraz ezberdinak. MEIG II 45. Ea itxura eta tankera gutti ezagunik nabarmentzen ote den. MEIG VI 148.
azpiadiera-2.1
(Como segundo miembro de comp.).
Ibilkera aundizkoak alako gizon-tankera parregarria ematen ziotek. Ldi IL 17. Maider-en arpegi tankera ezaguna egin zitzaion. Etxde JJ 240. Betiondoren basarritar tankeria ikusiaz, kuartu kaxkar batera eruan eban. SM Zirik 80. Bai, erresuma batek, nazio batek persona-tankera artzen du. Vill Jaink 172. Jainkoarekin biltzeko, baiña, nolabaiteko Jainko-tankera artu bear. Onaind ( in Gazt MusIx 148 ). Auek ere norbaitek txertatu ta sakonki aitzurtu zuloetara lurraldatuko balitu, laister utziko lukete basa-tankera. Ibiñ Virgil 83. Martiñek mutil zar tankera osoa artu zuan. NEtx LBB 54. Neuk e billatzen nion / aspertu-tankera. In . Uzt Noiz 89. Au be, espetxe tankera bakue. Gerrika 95. Señorito tankerak / askotxok zituzten / ondo erakusten. Insausti 302.
azpiadiera-2.2
Parecido.
Aitaren tankera geiago zuten amarena baiño. Etxde JJ 215. Baiña Madura-k eta mendean ura-k tankera pixka bat badute. Insausti 41.
sense-3
3. Calidad, categoría.
Txertubik suertia / ziyon irabazi; / tankera daukanari / ezin galerazi. Ud 152.
sense-4
4. (G-azp-to-bet-nav, AN-gip) Ref.: A; Gte Erd 124, 294 .
Carácter; humor, talante. "2.º humor, talante. Gaur tankera txarreko dago gure apaiza, hoy nuestro sacerdote está de mal humor; [...] 4.º carácter, índole. Tankera gaiztokoa da gure auzoko aurra, el niño de nuestra vecindad tiene mal carácter" A. " Tankera txarrean nago (G-azp, AN-gip)" Gte Erd 124 (junto a trenpu, talanta, etc., de otras zonas). " Tankera onean etorri da (AN-gip), tankera onean da (G-azp, AN-gip), tankera ona zeukak (G-nav)" Ib. 294.
Alako tankerak eta jazkereak nor ez itsutu? "Buena disposición" . Or Tormes 75. Alkarren antz aundia zuen aurpegian Libe eta Malentxo aizpak. Ez, ordea, tankeran, ez gogoko izaeran. TAg Uzt 53. Bi burrukalariak antxe utziaz itxura txarrean eta tankera txarragoan. "Talante" . Berron Kijote 164.
sense-5
5. Oportunidad.
Baño, ai! ezertarako tankerarik eztu izan, ezin izan dio ezer egin. Ag Serm 580. Iñoiz edo bein jartzen bazaizu / eskribitzeko tankerik, / beste oinbeste bueltan bialdu / sortzen badezu paperik. Auspoa 115, 106.
sense-6
6. "(AN-5vill), humorada, capricho" A.
sense-7
7. dankera (V-al ap. A). "Abundancia" A.
sense-8
8. Maña.
Antzea (tankera, arte, molde) ba duk izketa leguntzen. Or Eus 39. Txilindroi egiteko neskak du tankera. "Se da maña" . Ib. 288.
sense-9
9. Orden.
Iainkoak egin mukulugai ua, oraindio mukulukien gai eitegabea zan, ez tankera ta ez argi. "Ordine" . Or Aitork 361.
sense-10
10. Ritmo.
Gainera, bertsuen edo neurtitzen tankeraz zer erran? Lf ELit 333. Ez du [bertsuak] berenaz deusik erran nahi, nahiz bere soinuez eta tankeraz beharria perekatzen duen. Ib. 37. Musikak manatzen ditu tankerak eta silaben kondua. Ib. 38.
azpisarrera-1
TANKERA HARTU.
azpisarrerakoSense-1.1
a) Controlar, coger la medida, dominar. "Ez du bere burua agitz nekatzen; lanari bueltak artzen dizkio (AN-5vill), tankera artuko dio lanari (AN-5vill)" Gte Erd 70. v. TAMAINA HARTU.
azpisarrerakoSense-1.2
b) "Eta ik ze tankera artze jak asunto oni, ba?" Elexp Berg. v. TANKERA EMAN. Cf. supra (2) ejs. de tankera hartu 'tomar apariencia'.
Tankera / ar diokezu zer illabete; ez / abuztuaren sarrera. " Conjeturar" . Or Eus 325. Emakume maratz, txukun eta egokiaren tankera artu zion. Etxde JJ 84. Aruntza joateko naiko presa ote zeukan ere tankera artu genduan. Insausti 126.
azpiadiera-2.1
Pago bakarti bati neska pertxentaren tankera artu nion. Ldi IL 29.
azpisarrera-2
TANKERADUN (El) que tiene aspecto (de).
Maitetasun azia... / ene udaberria; / neskatx tankeraduna / ta urdiñez jantzia! Ldi (sg. DRA , que cita el poema "Udaberria", aunque lo que aparece en BB 62 es neskatx-tankerakoa, q.v.).
azpisarrera-3
TANKERA EMAN.
azpisarrerakoSense-3.1
a) (Con aux. tripersonal). Darse cuenta, notar, ver (algo a alguien). "Gizon hori ezagutzen dudala iruditzen zaut (BN-arb), tankera hori eman nion" Gte Erd 113 (junto a itxura artu, antza hartu, etc., de otras zonas). "Usain txarra artzen di(o)t (AN-gip), tankera txarra eman nion (G-azp)" Ib. 276. "Zer den edo norbait zertaz ari den igarri. Etzionat ezen tankeraik ematen" ZestErret. Cf. supra ejs. de tankera eman 'dar forma (de)'.
Erreparuan jarri ezkero / burutik eta ankera, / Pello Errota, ematen dizut / gizatxarraren tankera. Tx B 109. Nik ere emango diyot / nere parezera, / tankera emango iozu / gutxi gora-bera. Franzes-Txiki ( in Tx B III 59 ). Zerbait egingo ote genduen / ematen giñon tankera. Auspoa 61, 137. Gu tentatzen etorri zera? / Alaxe eman dizugu tankera. Auspoa 63-64, 168. Aspaldi ontan lanikan gabe / manduak pentsua jaten, / mandazai ona aizen tankerik / iñondik ez dit ematen. Uzt LEG II 41. Ori bai: zur xamarra ote zan tankera eman nion. TxGarm BordaB 144. Aitonak belarra naiko narratx edo xelebre ebakitzen zuten tankera eman zien [segariai] . Insausti 18.
azpisarrerakoSense-3.2
b) Coger las vueltas, dominar. "Astua dibujau naixan nabill baiña etxat tankeraik emuten" Elexp Berg. v. TANKERA HARTU.
Bertsolari-etorria ere ongi Jaungoikoaren doaia dek. Emendik ateta gabe zeudenak, beti bertsolari tartean bizita, alare tankerik ematen etziotenak baitun. Ataño TxanKan 104.
azpiadiera-2.1
Instruzioa ikasten ibili zan gurekin batera, bañan etzion tankerik ematen nola ibili bear zan ere. Salav 69.
azpisarrera-4
TANKERAKO (Precedido de tema nominal nudo). (Lo) que tiene aspecto (de).
Ene udaberria: / neskatx-tankerakoa / ta urdiñez yantzia! Ldi BB 62. Adar-tankerako buru estalki tontortsua urrez eta sedaz apaindurik zun. Etxde AlosT 77. Berekiko oda geienetan aBabB tankerakoa aukeratzen du. Gazt MusIx 65. Baiña aberatsaren / tankerako batzuk / diruz izaten dira / nere igualtsuk. Insausti 314. Ahaztu egin zaio nonbait U. jaunari esatea hainbeste mindu duten erdal artikulu horietatik bi hiztegi tankerakoak direla. MIH 202. Paperak eta edergarriak, euskal tankerakoak, berdintsuak dira. MEIG III 127.
azpisarrerakoSense-4.1
(Precedido de gen.).
Zuberoko eraikintza geienen tankerakoa da. Etxde JJ 8. Pako ugazanaia izan arren, aren begientzako edozein kanpoko gizakumeren tankerakoa agertzen zan. NEtx LBB 71. Kanpoa berriz ez da / guren tankerako: / mendia gutxi eta / lur gorria pranko. Insausti 59. Quevedoren tankerako zain eta hezurra besterik ez zuen prosalaria. MEIG II 107. "Dudarik gabe, uste duzue Bizkaian ain jente biguna dela..." edo horren tankerakorik. MEIG V 76.
azpisarrera-5
TANKERA MODUZKO. Aceptable, de cierta calidad.
Tankera moduzko baserria zeukanak, beren bizi-poza bazeukan an. Ataño TxanKan 146.
azpisarrera-6
TANKERAN.
azpisarrerakoSense-6.1
a) (Precedido de gen. o de frase relativa). Como, a la manera de, del modo que.
Kuku alperren tankeran, / umiak eginda gero azteko / txantxangorriari eman. MendaroTx 136. Erabaki zeatza artu duenen tankeran, irten ziran biak. TAg Uzt 118. Lehenengo aldiz kuaderno haundi bat atera zuen bere DVEFen tankeran. PMuj ( in MEIG I 95 ).
azpiadiera-1.1
(Precedido de -(z)ko ).
Gertatzen nitzalako / alako tankeran. Imaz Auspoa 24, 143. Mikrolitoak ziran, geienak lerro-zuzenezko tankeran egokituak. JMB ELG 30. Berriro esnatu nintzan lengo tankeran. Anab Aprika 49.
azpiadiera-1.2
(Precedido de tema nominal nudo).
Adiskide-tankeran etorri zaizkigu. Etxde AlosT 74. Ez genuke inolaz ere deus egin behar elkarren osagarri liratekeenak elkarren etsai tankeran ager daitezen. MEIG IX 30.
azpiadiera-1.3
(Precedido de -t(z)eko ).
Sabela lertzeko tankeran. Etxde AlosT 78. Jartzen zaio txaluparia ontzi-eskalleran igotzen ez uzteko tankeran. Anab Poli 47.
azpisarrerakoSense-6.2
b) Rítmicamente, al ritmo.
"Batalla"ren airea musikariek botatzean, gerlariek dantzatzen dute beren gudua, elgarren ezpatak tankeran joz. Lf ELit 46.
azpisarrera-7
TANKERARA (Precedido de gen.). Al estilo de, al modo de.
Olerkitxo au errikoi bertsoen tankerara taiutua da. Aitzol ( in Ldi UO 5 ).
azpisarrera-8
TANKERAZ.
azpisarrerakoSense-8.1
a) (G-to). Sabiamente, con madurez" A.
azpisarrerakoSense-8.2
b) (dankeraz V-al ap. A). "Orain Bitorian ura dankeraz dauke, ahora tienen agua abundante en Vitoria" A.
azpisarrerakoSense-8.3
c) (Precedido de gen.). Como, a la manera de.
Asieratik elkar-izketaren tankeraz idatzi baitzuen. Zait Plat 11. Elorri-loren tankeraz / txiki ta, eskasik gabe, / batzuek laiñoz, besteak argiz / edegi dirade. Gand Elorri 84s. Bizkaieraren tankeraz idazten saiatzen ziren. MIH 381.
azpiadiera-3.1
Del mismo modo que.
Zabaletako lokarriak urratu dituzu, zure aideak nigatik utzi dituzu, nik zugatik zeruak utzi nituan tankeraz. Ag G 286.
azpiadiera-3.2
(Precedido de -t(z)eko ).
Mutil bikañak / zarrena beren lemazai / arturik laister abitutzeko / tankeraz daude txit ernai. EA OlBe 76.
azpisarrerakoSense-8.4
d) En buena disposición, en buen estado.
Batzutan tankeraz egoten zen, bañan beste batzutan burua galdu egiten zitzaion, zer egiten zuen etzekiela. Auspoa 115, 25.
tankera
<< sorgorrarazi 0 / 0 ukan >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper