Harremana

    OEH - Bilaketa

    247 emaitza nagi bilaketarentzat

    Sarrera buruan (17)


    Sarrera osoan (230)

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    zikoitz.
    tradizioa
    Tr. Documentado en los vizcaínos desde principios del s. XIX. Entre los guipuzcoanos lo hallamos en Cardaberaz y en autores del s. XX. Al Norte (además de en Leiçarraga (Decl ã 7v), que da xekhena como equivalente suletino de zikhotza ), se documenta desde mediados del s. XIX; no hallamos ningún testimonio suletino (aunque cf. zikhoizkeria en ArmUs) . Según el editor, hay zikoitz en el Urteco de Lizarraga de Elcano. Zik(h)oitz es la forma más usual. Hay zikotz (además de en el citado testimonio de Leiçarraga) en los escritores vizcaínos del s. XIX, y en Azkue (Ardi 73n) y Bilbao (IpuiB 189), y zikotx en Lauaxeta y Erkiaga (BatB 148).
    sense-1
    1. (G, AN-gip, B; Lar, Añ (G), H; -kh- Saug Voc , Dv, H), zikotz (V, AN?, R; Saug Voc, SP (que cita a O), Añ, Mg PAbVoc 225, Izt 24v, VocCB Dv (V, G); -kh- SP), zikutz (V, G) Ref.: A (zikoitz, zikotz, zikutz); A Morf 209, pág. 147; BU Arano (zipotz); Izeta BHizt2 .
    Avaro, miserable, mezquino. "Miserable, escaso, avariento" , "tenaz, avariento", "corto, miserable", "roñoso, mezquino" Lar y Añ. "Cicatero, ruin en el gastar" , "agarrado, por miserable", "apretado, miserable", "aprovechado, parco", "cuitado, mezquino" Lar. v. zeken.
    Zikoitz, edo abarientoak ondasunetan nola ametsak egiten dituzten. Cb Eg II 45. Jesusekin ain urri, zikotz ta zeken dabillenak, zer itxaron dezake? Mg CC 232. Barberu ta zirujaubak diriala dollor, prestubez, zikotz batzuk, iñoren lepotik ondo edaten dabeela. Mg PAb 53. Ugazaba-andria zikotz zekena bada onetan, [...]. Ib. 71. San Anbrosio andiak dirautse kutiziotsuai: o zeken zikotz gogor esku estukoa, goseak illeena da zuk gorderik dozun garia ta garaua. Añ MisE 73. Jangoikoak enzuten eztituela zikotz zeken kutiziotsuen oraziñoak. Ib. 81. Eukazan / gauza guztiak / salduta, egin eban / urre-opil bat: / eta lur azpian / sartu eban opila / ortu erdian. / Egunean ta egun / yoian zikotza / ikusten ondasuna / edo biotza. Zav Fab RIEV 1907, 531. Hagitz xuhurki bizi zen; / zikhoitz aire bat baitzuen: / hartzera prest bethi / emaitera nagi. Gy 50. Zikoitzak guzia nahiz, guzia ohi du galtzen. Ib. 93. Ema moker, zikoitz ta mokoluzea. "Querelleuse, avare et jalouse" . Ib. 203. Hogoita hamar urthetan hasi zen karitate egiten: zikhoitzek izanen dute hor errateko, bainan Yainko zaharren axkide yakinak ezdire zikhotzak [sic]: buruko eta soin ederrik badabilkate neskatxa gazte zenbaitek, heki esker. Hb Egia 73. Zikhoitzak zaintzeko, nihor nahiko. Hb GH 1928, 399. Maite duen zikhoitzari / nik uzten dut urrea, / zilharrik ez dutanean / aski baitut kobrea. Elzb Po 212 (tbn. en Elzb PAd 14 maite duen zikoitzari). Aberats zikhoitz batek / metaka diruak / bethi oso zaduzkan / kutxan giltzatuak. Zby RIEV 1908, 764. Ez diat hire sos zikinen beharrik, alferra, zikoitza, barea, ohoina, ago. HU Zez 60.
    ( s. XX) Gizon bat ezagutu dut zekhena, zikhoitza, khedarra bezen idorra; khea bera salduko baitzuen. EGAlm 1903, 44. Beste ango adiskidien bizitza berbera [zeraman], zeken zikoitz diruzalien bizitza. Ag G 121. Eriotza gertu edo prestatu ta eman zizkioten Judas Bialdu edo Apostolu zikoitzak eta juduen Buruak, Eskribak, Fariseoak eta Apaizak. Inza Azalp 65. Xoriburu guziez aise haiz jostatu, / zikoitz alfer zoroez borthizki trufatu. Ox 154. Oinbeste diru bilduta bere, enebala ikusi sekula aen gizon zikoitzik eta zuurrik. Or Tormes 17. Itsu zikoitz ak eta zorigaiztoko abade zurkaitz ak goseak ilten ninduen. Ib. 83. Nere zoritxarrak iratzarri eban nagosi zikoitz au, ta berez zan baiño arduratsuago egin, zikoitza lez, naiko izanik bere; ta kutxaren zuloak ixteagaz nire pozarenak bere itxi ebazan. Ib. 49. Gerla onduan nahiz bizia / denentzat den aski neke, / nola kasuan sorraioturik / zikoitzak ager gintazke. Etcham 124. Auzoko jende abarizios zikoitz batzuek. Barb Leg 61. Ez lapurrek, ez zikoitzek, ez moskortiek, ez biraolariek, ez mausariek. Ol 1 Cor 6, 10 (He abarizios, TB lukhuru, Dv jaraman, Ker, BiblE diruzale ). Gixon gaiztuak kentzen dautsoez / etxeko gauza gustijak. / Senar oneran ogea zana, / atzitu dabe zikotxak. Laux BBa 80. Aberats zeken eta zikoitz, biotza lurreko ondasunetan josita daukenen aurka. Eguzk GizAuz 13. Zikoitzaren sakelak bi zilo. Zerb Prov GH 1936, 418. Etzion aldiz behatu ere Cain zikhoitzaren emaitzari. Zerb IxtS 11. Sos baten gatik, horra zertan giren! Zikoitz hutsak! Lf Murtuts 24. Kea ere ez lezake berdin urririk eman zikoitz horrek. Guilsou GH 1952, 245. Neskak mutillari, zikoitz, berekoi ta aundinaia izatea arpegiratu zion. Etxde JJ 76. Zekenaren (edo zikoitzaren) sakelak bi zilo. Herr 17-10-1957, 4. Gizon zikoitz eta lukurreru horren bihotz gogortua. Arti Ipuin 23. Bera da gizon zikoitza eta zekena, abariziara emana eta eroria. Ib. 23. Laborari hori ez da zikoitza. [...] Duenetik emanen dautzu gogotik eta ausarki. JEtchep 29. Zer da zikoitza? Zikoitza da, aberats hil nahiz, pobre bizi dena! Egunaria 14-7-1966 (ap. DRA ). Katu gaiztoena, zikoitz, maltzurrena: beiratu zekena, al dan okerrena. JKort ( in NEtx LBB 313 ). Zikoitzak dio kasu egile dela. Beldurtiak dio zuhurra dela. EZBB II 143.
    v. tbn. GMant Goi 29. Ir YKBiz 307. EA OlBe 98.
    azpiadiera-1.1
    (Tras gen.).
    Aitabitxiren zikoitza, / haurraren gelan zithoitza. Ox 41.
    azpiadiera-1.2
    "Au fig. Behiaren erro zikhoitzak, mamelles de vache qui ne donnent le lait qu'avec peine, et en petite quantité. Urthe zikhoitza dugu, nous avons une année chiche, peu abondante" H.
    Zorroak eukon yoskura batetik [...] odolustuten neban zorro zikoitz a, ogi ta urdai ta lukainka-zati ederrak atareaz. "El avariento fardel" . Or Tormes 17. Erio zikoitzak atzeman gogo ba-zaitu, neronek akestuko diot sega zarra, ta zuk, bitartean, zumardia barna iges egiñen. Or Mi 115. Lur zikoitza naigabetu da. "Terra sterilis" . Or Aitork 398 (cf. infra (5)). Zugaitz kaskar eta txalkorrak jangarri zikoitz eta txalkorrak eta mikatzak ematen ditu. ZArg 1958, 172. (ap. DRA) --...tiro batez zilatu zion burua! --Mendekantza zikina! --Bihotz gogorra! --Pagu zikoitza! Arti Tobera 272.
    azpiadiera-1.2.1
    Alde zarrean ikusten dira [...] denda pobre zikoitz itxurakoak eta euretan gauza merke erdi-galduak saltzeko. Ag Ioan 141.
    sense-2
    2. "Tenaz, dificultoso de separarse, zikoitza, itsatsia " Lar.
    sense-3
    3. zikotz (V-ple ap. A; -oz Lar Sup Hb). "Curiosa, zikoza [sic]" Lar Sup (cf. FDA: "Se puede dar por seguro que esta voz procede de las hojas perdidas de RS"). "Limpio, aseado" A.
    sense-4
    4. "Puerco, zikoitza, iguia (AN)" Aq 564. "(?), puerco" A.
    sense-5
    5. (G, B, ...), zikotz (V, AN, R), zikutz (V, G) Ref.: A (zikoitz, zikotz, zikutz) .
     "Tierra dura" A.
    Egarriturik zure zai dezu / lur zikoitz, belar igarra. AZink 176.
    azpiadiera-5.1
    " Zikoitz (G-bet), tierra pegajosa por humedad" Zt (comunicación personal).
    Buztin-lurrean behar dira nasaiki hedatu ongarri onkalluak, emeki emaiten baitute indarra. Lotzen zaizkote zailki buztina, eta ez du, bera ase delarik baizik, landareari uzten hazkurria. Lur zikoitza erraiten zaio. Gatxitegi Laborantza 56.
    sense-6
    6. " Zikhotz, zuhamu barnez erdiratua" Alth in Lander RIEV 1911, 602.
    azpisarrera-1
    ZIKOITZEZ. Con avaricia, avaramente.
    Sehi direno, azpiz beren nausien jaten; nausi sarthu direa bada, zikoitz ala idorrez hitz dautzut beren ohiko nausier ez dutela deus zorrik. JE Bur 164. Sarritan, lendik eginda dagona eskuetan artzeko alperrez. Beste batzutan, idazti orietako iyeki bat erosteko zikoitzez. EG 1958, 480.
    azpisarrera-2
    ZIKOITZ-MIKOITZ. Avaro.
    Hor andere Xinhaurri, / loth, har, bil eta kurri, / lasterka bazabilan, / negu aintzin, dena lan. / [...] / Ulia zaio heldu: / [...] / Itzul mitzul, erran no? / Zer dun eskas oraino? / Zikoitz mikoitz herresta, / Noiz xinhaurrien pesta? Ox 118.

    zikoitz

    zikoitz
    << zigor 0 / 0 2 zil >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper