OEH - Bilaketa
73 emaitza nabo bilaketarentzat
Sarrera buruan (8)
Sarrera osoan (65)
- abuztu
- afotu
- ahuldu
- 1 aire
- aldakuntza
- anbotu
- ania-mania
- arbi
- arbilore
- arbinbil
- arbitxo
- 1 artza
- 2 atsotu
- banasta
- basabi
- basarbi
- bazka
- belagai
- berantarbi
- bidenabar
- enbortu
- ereite
- frantses
- 1 gara
- garatu
- garitxa
- 2 hazi
- hostaberritu
- 1 ilar
- 1 illoki
- joiki
- jorra
- kanpo
- kukula
- lauorritu
- lehortze
- lipitx
- 2 liskatu
- 2 lisko
- modorra
- morrotu
- nabasa
- nabet
- nabot
- nabotze
- ninika
- 3 ondo
- 1 pagotu
- 4 sapar
- 1 saski
- trosko
- txerri
- 2 txilar
- txirintxoi
- uldu
- urruputx
- uztondo
- xunkada
- zanbro
- zanbrotu
- zarabanda
- zintzarri
- zorkotz
- zoztu
- ñago
goiburua
kukula.
tradizioa
Tr. Documentado al Norte desde principios del s. XVIII y al Sur desde mediados del s. XIX. Las formas más empleadas son kukula y kukulu . Hay además kukuillo en Etcheberri de Sara y kukullu en N. Etxaniz.
Onom.:
Eximino de cucuillo. (1226) Arzam 194.
Martinus de cucuillo. (1277) Ib. 194.
sense-1
1.
(V-ger, L-ain, BN, S, R; SP, Lecl, VocBN, Lcq 37, Dv, H; kükü- Chaho ap. A), kukulu (V-m, B, BN), kukuilu (H (L)),
kukuila
(H; -ulla V-gip),
kukul
(G-nav),
kukuillo
(Lar),
kukullia
(det., H (S)),
gukulu
(BN-baig),
kukil
(Sal, R). Ref.: A (kukula, kukulu, kukil, gukulu); Iz ArOñ (kukulla), Als (kukul); Izeta BHizt (kukulu).
Cima, cumbre; punta, extremidad (superior) de plantas. "Cacumen arboris aut herbæ" O Not 51 ( SP). "Ápice, lo alto, la cumbre" Lar. "Le sommet d'un arbre, d'une plante, tels que le maïs, le roseau" VocBN. "Cime d'arbre et autres plantes" Dv. "1. sommet, cime en général, faîte. 2. bourgeons, têtes fleuriés des plantes herbacées. Artho, aza kukula, kukuila, kokilloa, kukullia, cime fleurie d'un pied de maïs, de chou" H. "Kukula: 1.º (Sal, R), copa del árbol; [...] 5.º (L-ain), escapo de berza" A. "Mendi-kukila, la cima del monte" Ib. "Kukulu (V-ger, B, BN), tallo superior del maíz [...]. (V-m), extremidades del pámpano de la vid" Ib.
"Gukulu (BN-baig), copa de árbol, maíz, etc." Ib. "Patataik ezto olako kukul batzuk besteik" Iz Als. "Kukulla bat, arbi-kukullia, (lo) que va a subir en el nabo para dar la flor" Iz ArOñ. "Cresta del maíz. Kukulue bildu behar dugu. Goitixko dago kukulue" Izeta BHizt. v. kukulin(2).
Sarthu zen Pirineoaren athekan zeinaren kopeta kukuilloan Eskualdunak [...] ekhin baitzitzaizkon gibeleko tropelari. ES 115. Gizonaren adimendua dohakeen kukuillorik gorenera [...] hedatzen eta hegaldatzen da. Ib. 192. Zuhain baten kukulan jarririk, / bele jauna zagon. Arch Fab 75. Heldu da uso bat eta yartzen da karrosaren kukulan. Hb Egia 17. Jo zuen beraz olha gure bihotzak, Futunako bizkar eta kukula zutak urhunean ikhustearekin. Prop 1893, 129. Arrolako küküla üngüriala bildü zütian [...] tropen ondarrak. ArmUs 1896, 101. Behin Manex artho kukula mozten ari alorrian. Zub 63. Pago baten kukuluan. Ir in Onaind MEOE 993. Loreak irri dagi / bere kukulluan. NEtx LBB 217. Horra orai Khrouchtchev Staline berri baten pare jarria, bere erresumako kukuluan! Herr 3-4-1958, 1. Pleini ziren arrazoinekin laborariak merkatutik merkatura kolpez gora-beheratzen zirela sal-erospenak, berena frangotan arras behera edo ezin sal eta erosi beharra gaineko kukulan. Herr 16-10-1958, 2. Gutik uste izan dutela gure mintzairea on zitakeela kukulu hortarat eta hedadura hortarat heltzeko. Lf in Zait Plat XIII. San Pedro inguruan, arto-kukulua ez urtengo bai urtengo [dago]. EgutAr 1-5-1962 (ap. DRA). Kukulua kenduneiko artaburuak gorde azitarako. Ib. (ap. DRA).
Cima, cumbre; punta, extremidad (superior) de plantas. "Cacumen arboris aut herbæ" O Not 51 ( SP). "Ápice, lo alto, la cumbre" Lar. "Le sommet d'un arbre, d'une plante, tels que le maïs, le roseau" VocBN. "Cime d'arbre et autres plantes" Dv. "1. sommet, cime en général, faîte. 2. bourgeons, têtes fleuriés des plantes herbacées. Artho, aza kukula, kukuila, kokilloa, kukullia, cime fleurie d'un pied de maïs, de chou" H. "Kukula: 1.º (Sal, R), copa del árbol; [...] 5.º (L-ain), escapo de berza" A. "Mendi-kukila, la cima del monte" Ib. "Kukulu (V-ger, B, BN), tallo superior del maíz [...]. (V-m), extremidades del pámpano de la vid" Ib.
"Gukulu (BN-baig), copa de árbol, maíz, etc." Ib. "Patataik ezto olako kukul batzuk besteik" Iz Als. "Kukulla bat, arbi-kukullia, (lo) que va a subir en el nabo para dar la flor" Iz ArOñ. "Cresta del maíz. Kukulue bildu behar dugu. Goitixko dago kukulue" Izeta BHizt. v. kukulin
Sarthu zen Pirineoaren athekan zeinaren kopeta kukuilloan Eskualdunak [...] ekhin baitzitzaizkon gibeleko tropelari. ES 115. Gizonaren adimendua dohakeen kukuillorik gorenera [...] hedatzen eta hegaldatzen da. Ib. 192. Zuhain baten kukulan jarririk, / bele jauna zagon. Arch Fab 75. Heldu da uso bat eta yartzen da karrosaren kukulan. Hb Egia 17. Jo zuen beraz olha gure bihotzak, Futunako bizkar eta kukula zutak urhunean ikhustearekin. Prop 1893, 129. Arrolako küküla üngüriala bildü zütian [...] tropen ondarrak. ArmUs 1896, 101. Behin Manex artho kukula mozten ari alorrian. Zub 63. Pago baten kukuluan. Ir in Onaind MEOE 993. Loreak irri dagi / bere kukulluan. NEtx LBB 217. Horra orai Khrouchtchev Staline berri baten pare jarria, bere erresumako kukuluan! Herr 3-4-1958, 1. Pleini ziren arrazoinekin laborariak merkatutik merkatura kolpez gora-beheratzen zirela sal-erospenak, berena frangotan arras behera edo ezin sal eta erosi beharra gaineko kukulan. Herr 16-10-1958, 2. Gutik uste izan dutela gure mintzairea on zitakeela kukulu hortarat eta hedadura hortarat heltzeko. Lf in Zait Plat XIII. San Pedro inguruan, arto-kukulua ez urtengo bai urtengo [dago]. EgutAr 1-5-1962 (ap. DRA). Kukulua kenduneiko artaburuak gorde azitarako. Ib. (ap. DRA).
sense-2
2.
kukulu (V-m-gip, G),
kukuila (-ulla V-gip),
kukuilu (V-arr; -ullu Añ (V))
Ref.:
A (kukulu, kukuillu);
Iz ArOñ (kukullia);
Elexp Berg (kukulu)
.
"Cogollo" Añ. "Cogollo de berza" A. " Kukullia, lo interior y más apretado del nabo, berza, etc. kukulla bat " Iz ArOñ. " Batzuk letxugian kukulua bakarrik jaten dabe " Elexp Berg. Cf. VocNav: "Cuculla. El remate cilíndrico que tienen en su parte superior las trompas, peones o peonzas con que juegan los chicos (Montaña)".
"Cogollo" Añ. "Cogollo de berza" A. " Kukullia, lo interior y más apretado del nabo, berza, etc. kukulla bat " Iz ArOñ. " Batzuk letxugian kukulua bakarrik jaten dabe " Elexp Berg. Cf. VocNav: "Cuculla. El remate cilíndrico que tienen en su parte superior las trompas, peones o peonzas con que juegan los chicos (Montaña)".
azpiadiera-2.1
"
Kukula [...] (Sal), capullo"
A.
sense-3
3.
"
Kukulu (V, B), cáliz de las flores"
A (que cita además Ur Dial).
Loriaren urunagaz egiten dabe argizaija eta eztija loriaren kukulutik ateraten daben ezkotasunagaz. Ur Dial 11s (It ninika, Dv golkho, Ip kokots ). Kukulutik zerbait jalki zaio [liliari] . "Cáliz" . Or Poem 521. [Osto orlegiak] txol edo atz-andel baten irudiz: kukulkiak deritzate. Txol edo titare osoari, berriz, kukula. Ibiñ EG 1951 (7-8), 11. Lorak [...] kukulak ideki ta pipillak edatuaz lurrin goxo eskeinka ari izaten [dira] . Erkiag Arran 191. Erleak lore-kukuluan bezala. Zait Plat 151. Loreak irri dagi / bere kukulluan. NEtx LBB 217.
Loriaren urunagaz egiten dabe argizaija eta eztija loriaren kukulutik ateraten daben ezkotasunagaz. Ur Dial 11s (It ninika, Dv golkho, Ip kokots ). Kukulutik zerbait jalki zaio [liliari] . "Cáliz" . Or Poem 521. [Osto orlegiak] txol edo atz-andel baten irudiz: kukulkiak deritzate. Txol edo titare osoari, berriz, kukula. Ibiñ EG 1951 (7-8), 11. Lorak [...] kukulak ideki ta pipillak edatuaz lurrin goxo eskeinka ari izaten [dira] . Erkiag Arran 191. Erleak lore-kukuluan bezala. Zait Plat 151. Loreak irri dagi / bere kukulluan. NEtx LBB 217.
sense-4
4.
(L, BN-ciz-mix, Ae, Sal, R, S; Lecl; kükü- Chaho ap. A),
kukil(a) (R)
Ref.:
VocPir
342;
A (kukula, kukil);
Lrq 166 (küküla)
.
"2.º penacho; 3.º cresta del gallo" A. v. kukulin.
Epherrak bazitizü / saihetsetan hegalak / bai etare burun gañen / küküla eijer bat. (Canc. pop.). DRA .
"2.º penacho; 3.º cresta del gallo" A. v. kukulin.
Epherrak bazitizü / saihetsetan hegalak / bai etare burun gañen / küküla eijer bat. (Canc. pop.). DRA .
sense-5
5.
"(R), cabeza, esta es una voz familiar"
A.
Batak ziuan... küküla; bestiak ziuan... küküla. [...] Nik ikhusi düdana da bi gizun haiek gorri zütiela... kükülak. Eskual 3-12-1909, 3. --Gaitza da, potiko hori. --Jin-erazten deizüt, dio jaun errejentak, küküla gor-beltztürik. Ib. 11-4-1913, 3.
Batak ziuan... küküla; bestiak ziuan... küküla. [...] Nik ikhusi düdana da bi gizun haiek gorri zütiela... kükülak. Eskual 3-12-1909, 3. --Gaitza da, potiko hori. --Jin-erazten deizüt, dio jaun errejentak, küküla gor-beltztürik. Ib. 11-4-1913, 3.
azpisarrera-1
KUKULU-AZA.
"Kukulu-aza (V), [berza] muy blanca, se planta en los rastrojos" A.
azpisarrera-2
KUKULU-GORDEKA.
"Colin-maillard" T-L.
azpisarrera-3
KUKULA-ORRI.
"Kukul-orri, sépalo" Ibiñ EG 1952 (1-2), 37.
kukula
-
kukula. Tr. Documentado al Norte desde p...
-
Onom.: Eximino de cucuillo. (1226) Arzam...
-
1. (V-ger, L-ain, BN, S, R; SP, Lecl, Vo...
-
2. kukulu (V-m-gip, G), kukuila (-ulla V...
-
" Kukula [...] (Sal), capullo" A....
-
3. " Kukulu (V, B), cáliz de las flores...
-
4. (L, BN-ciz-mix, Ae, Sal, R, S; Lecl; ...
-
5. "(R), cabeza, esta es una voz familia...
-
KUKULU-AZA. "Kukulu-aza (V), [berza] muy...
-
KUKULU-GORDEKA. "Colin-maillard" T-L....
-
KUKULA-ORRI. "Kukul-orri, sépalo" Ibiñ...
<< kanpo 0 / 0 lauorritu >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
