OEH - Bilaketa

31 emaitza nabarmendu bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 nabarmendu.
tradizioa
Tr. La forma mejor documentada en la tradición meridional es nabarmendu . Emplean nabarbendu Aguirre de Asteasu, Guerrico, Iturriaga, Echenique, Bilintx, Aitzol, Lizardi, Orixe (éste junto a nabarmen- ) y los únicos autores septentrionales documentados: Axular, Pouvreau e Inchauspe (in AxIp VII). Salvo errata, hay tbn. naberbendu en un ej. de Guerrico, y nagarmendu en unos versos de mediados del s. XX. En DFrec hay 84 ejs. de nabarmendu y 1 de nabarbendu, todos ellos meridionales.
sense-1
1. (Dv, H), nabarbendu (V, G, AN ap. A ; Lcc, H), nabarbentu (vEys) .
(Aux. trans.). Destacar, resaltar; poner en evidencia, descubrir. "Publicar, [...] (C?) nabarbendu " Lcc. " Bere burua nabarmendu zuen, il rendit sa personne suspecte" Dv. "Découvrir, faire connaître" H, que cita a Ax. " Bere burua nabarbendu, descubrirse a sí mismo (msLond)" A. Tr. Documentado en Axular, Beovide, Inchauspe y en autores meridionales modernos.
Errege Dabitek ahalkez eta bere buruaren ez nabarbentzeagatik utzten zituen egin gabe haren bekhatuentzat ordenaturik zeuden sakrifizioak. Ax 526 (V 338). Bere falta ezaguturik eta hobendun zela nabarbendurik. 'Descubriendo' . Ib. 434 (V 283). Nik beren birtute aundia onratu detalako, zuk utsegite ariñakin nabarmendu ta beratu dituzu. Bv AsL 196. Jabetza Arkibidelariak [...] zerrenda guziak nabarmendu bitzate bereala. EAEg 8-11-1936, 247. Bere gorputzaren edertasunak nabarmenduz. Etxde AlosT 33 (v. tbn. JJ 27). Gizon aundi aren aipamenak, onezkoak diranean, aski dira nor-nairen trebetasuna nabarmentzeko. Ibiñ Virgil 23. Lenengo zoro-ibilliak ber-egiteko asmorik nabarmendu gabe. "Sin dar muestras" . Berron Kijote 87. Onen samurtasunak samurtu zuan bai nagusia ere, baiña ez aul-modurik nabarmentzeraiño. "Mostrase" . Ib. 225. Izkutuan dauden argibideak poliki-poliki nabarmendu nahi baditugu. MIH 197. [Oscar Wilderen bizitza] ezagunegia baita gertakari beltz batek nabarmendu zuenez gero. MEIG IX 101. Ez baitzuen inondik ere bere burua historiolari moduan nabarmentzeko asmorik. Ib. 40.
v. tbn. Erkiag Arran 42. NEtx LBB 121.
sense-2
2. (V, G, B; H, A Apend), nabarbendu (Lar Sup, H), naarmendu (BN), nagarmendu. Ref.: A; Lh (naarmendu); Izeta BHizt2; Gte Erd 71. (Aux. intrans.). Destacar, distinguirse, sobresalir; quedar en evidencia, descubrirse. " Zaldiari ezurrak nabarbenduko zaizka, au cheval les os lui deviendront saillants, visibles (CancCB)" H. " Nabarmendu zitzaion urte bete dala, hace un año se le exteriorizó (la enfermedad)" A Apend. " Naarmentzen hasia da, ça commence à paraître" Lh. " Ori estudioetan guztien artean nabarmendu da (G-azp-goi)" Gte Erd 71. Tr. Documentado al Sur desde principios del s. XIX, su empleo se hace progresivamente más frecuente durante el s. XX. Al Norte sólo lo emplea Axular.
[Ohoiña] ihesi itzalgaizka abiatzen dela eta handik nabarbendurik gaizkiere heltzen dela. 'Y que siendo descubierto por ello' . Ax 432 (V 281). Géro ilabéteak pasátus, amatasúna nabarméndus, erreparatu zué S. Josef bére espósoak. LE Urt (ms.) 15v (ed. 1846, 41 amatasuna nabarbenduaz; LE Kop 34 aurdún zególa ala / nabarméntzen asis ). Bere erresurrekzioa aiñ nabarbendua [...] mundu guzian sinistu eragin. Gco II 79 (I 433 naberbendu [sic]). Oek dira zartasunean geiena nabarbentzen diran griña ta pasioak. AA III 625. Judasek, guzien izenean eta besteen artean nabarmendurik, esan zuen: [...]. Lard 58. Berriz ere obeto / bizi ez danari / nabarbenduko zaizka / ezurrak ugari. Bil 41.
( s. XX) Txita gogortutxoa zala, artean ollanda-ollasko nabarmendu gabea, gaixo egon zan. Ayerb EEs 1917, 80. Gobernuaren kontra nabarbendu diran karlista guziei, erabateko barkapena ematen zaie. Or SCruz 34. Neri kalte egiten diranak ez ote dio ari ere kalterik egiten naiz ari nabarmentzen ez eta neri bai? FIr 175. Arrotza lenengoz nabarmendu egin zan alako aundikeriekin. Anab Usauri 96. Yuda Iskariote nabarmendu zan geiena marmari oietan. Ir YKBiz 372. Gaua luzatzen ari, nabarmentzen otza. Or Eus 355 (Tormes 71 nabarbendu). Erdaldunak baiziran, atzerrikoak. Emengoak ez dira oraindik orrela nabarmentzen. ABar Goi 20. Beste erri guztien artean, garbi nabarmendua beti azaltzen zaigu. JMB ELG 9 (v. tbn. 67). Erkalaren aurka nabarmendu ez diranak. EAEg 23-11-1936, 368. Esku-zaiñak etzaizkizu nabarmentzen. Or QA 150. Mintza-antzea ikasten ari nintzan, artan nabarmentzeko, aundi-aize gaiztoz. Or Aitork 58 (107 nabarbendu). Nere tristura nabarmen zedin nai ez nuen-eta. Txill Let 44. Goibel zerua, ta urdin moreak onetan nabarmentzen diran odei luzaxkak. Ib. 92. An nabarmentzen ziran aguro / buru argiko gizonak. Basarri 156. [Komediak] etorriaren etorriaz eta esanera biribilez gotor nabarmentzen (guzien gain agertu) ziran. Zait Plat 16. Strauss, Jesusen bizitza nahastutzen nabarmendu zenak [...]. Vill Jaink 62. Ordenarik eztagoen lekuan, desordenuak ezpaitira nabarmentzen. Ib. 49. Orduan ez genduan jakin zergatik tira zituzten tiroak, bañan egun asko baño lenago nabarmendu zan. Salav 52. Martin, bere gauza-eza nabarmendu zanetik, etxeko nagusitzatik atzeratua gelditu ote-zitzaigun [...]. NEtx LBB 54. --Gurea nabarmentzeko zorian da, Mikolas. --Nola nabarmendu bear du, Juana? Ib. 25 (ref. a la relación secreta entre dos amantes). Asarre aretan geien nabarmendu ziranak, amalau-amabost urteko mutillak izan ei ziran. Etxabu Kontu 22. Ez dakit [...] Joxe [neskari] begia botata ez ote zan egongo. An etziran nabarmendu ezer. BBarand 99. Besteetatik errez nabarmendu zan, nere ustez, egun artan [Garmendia bertsolaria] . Insausti 21. Oraintxe arte ez gara gehiegi nabarmendu [...] kultura sailean. MIH 268. Horrenbeste aleman Versailleskoaren kontra nabarmendu ziren bezala. MEIG III 144. Besteren hutsak [...] nabari bazaizkigu, horrenbestez nabarmenduko zaizkigu etxekoek maizegi egin ohi ditugunak ere. MEIG VIII 111. (v. tbn. IX 30)

v. tbn. Etxde AlosT 34. Zepai in Uzt LEG I 216. Onaind STeresa 15. Nabarbendu: Aitzol in Ldi UO 9. Nagarmendu: Auspoa 39, 76.
sense-3
3. (SP, sin trad.).
Porfiar, obstinarse.
Bere buruko zuhurziaren gainean thematzeko eta nabarbentzeko <nabarnen-> guthiziarik eztuena. SP Imit III 46, 3. Amor egiten diozula [...] [superioren] usteari [...] iharduki eta nabarbendu gabe. SP Phil 248 (He 250 theman jarri gabe). Deklarazazu ea hura erran duzunz banaloriaz [...] edo alegrianzaz airaturik edo nabarbendurik. Ib. 157s.
sense-4
4. (V, G ap. A ), nabarbendu (V, G, AN ap. A ; LarH).
"Azorarse [...] perder el juicio, aturdirse" Lar. "Precipitarse con inconsiderada prisa" Ib. "4.º escandalizar; 5.º enojarse, enfurecerse" A.
[Euliak eztia] jaten asitzen dira ain nabarbendurik, / non gelditu oi dira preso oñetatik. It Fab 259. Eta diszipuloek ori ikusi zutenean, nabarbendu ziren, ziotelarik, zertako galtze ori. (Mt 26, 8). Echn ( in Bon OOV II 141 (Echn (ed. 1908) bekaiztu, IBe haserretu ) ). --Ori da ori, arri koskorra tiratu duena! [...]. --Aien iskanbillak! Jende guziya nabarmendu zan beriala eta [...]. Iraola 49. Entzun zan, urruti xamarrean, moxal nabarmenduen irrintzi larria. Ag G 153.
sense-5
5. (DvA (L-ain)).
"Concevoir des soupçons, prendre de l'ombrage; [...] Nabarmendu zen enganatu nahi zutela, il soupçonna qu'on voulait le tromper" Dv.
Aldiz aphez-handiak gogoeta eginik errege beharbada nabarmenduko zela, Juduetarik norbaitek Heliodorori behar etzen zerabit egin ziokela, gizon harentzat eskaini zuen salbatzeko sakrifizioa. "Ne forte rex suspicaretur" . Dv 2 Mach 3, 32.
sense-6
6. "(L-ain), hacer una descortesía" A.
nabarmendu
0 / 0 2 nabarmendu >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper