OEH - Bilaketa
4636 emaitza n bilaketarentzat
Sarrera buruan (36)
- arrauzi(n)
- arrausi(n)
- araurre(n)
- amurrai(n)
- amau(n)
- alkekizu(n)
- alaina(n)
- akai(n)
- abrezai(n)
- aberezai(n)
- aide(n)go
- arrosi(n)
- AÑAÑ EDER (añañ)
- AÑAÑ GAIZKO (añañ)
- BIGUÑ-MIGUÑKERIA (bigunkeria)
- biorzai(n)
- errafau(n)
- gee(n)
- idizai(n)
- instrukzi(n)o
- izei(n)
- luskai(n)
- madarizi(n)o
- -N HASTE (haste)
- OÑOÑ (onon)
- pi(n)txu
- potoi(n)
- pregunta(n)
- turxo(i)n
- txanpoi(n)
- xagri(n)
- xelata(n)
- xilindro(i)n
- zaloi(n)
- ziraust-, zirau(n)ts-,
- zurrunpi(n)
Sarrera osoan (488)
- 1 -a
- 2 -a
- abagune
- abaildu
- 2 abantzu
- 1 abar
- 1 abaro
- abateri
- abegi
- abekata
- abemarietako
- 1 abendu
- aberastasun
- aberats
- abere
- aberkide
- abertzale
- abesgai
- abeslari
- abestu
- abia
- abiadura
- abiatu
- abil
- abisu
- abizen
- aborritu
- abraso
- absoluzio
- absurdo
- abundantzia
- 2 abusatu
- adabaki
- adabazain
- adaburu
- adar
- adareta
- adargabe
- adartxo
- addar
- adesa
- adiazale
- adibide
- adieragarri
- adieragin
- adieraki
- adierazgarri
- adierazi
- adierazkor
- adierraz
- adigarri
- adikatu
- adimen
- adin
- adina
- adiratu
- adiskide
- aditu
- aditze
- adizki
- adizpiakera
- administrazio
- admiratu
- ador
- adoratu
- adoratzaile
- adoretu
- ados
- adreilu
- adreri
- adret
- afaldu
- afalordu
- afaltegi
- afari
- afariketa
- afruntu
- agai
- agasa
- ager-hitz
- ageri
- agerkizun
- agerkunde
- agerpen
- agerraldi
- agerrarazi
- agertu
- agertze
- 1 agi
- 1 agian
- agindu
- agindupe
- agintari
- agintza
- agiri
- agnus
- agortu
- aguador
- aguazilgo
- agur
- aguretasun
- aguretu
- agurtu
- ahaide
- ahaideko
- ahaikari
- ahakar
- ahal
- ahalegin
- ahalegindu
- ahalegintxo
- ahalik
- ahalke
- ahalkegarri
- 1 ahalkor
- ahaltsu
- ahamen
- ahapaldi
- ahape
- aharkela
- ahate
- ahaztu
- ahitu
- ahizpa
- aho
- ahobero
- aholkatu
- ahomen
- ahopildu
- ahosabaitar
- ahoska
- ahots
- ahozabalkeria
- ahul
- ahuldu
- ahuntz
- 1 ahutz
- ahuña
- 1 ai
- aialdeko
- aido
- aieka
- aienatu
- aieneko
- aiher
- aiherkunde
- 1 aiko
- ailegatu
- ailis
- ailistasun
- aingerux
- aintzakotzat
- aintzat
- aintzira
- ainube
- aiots
- aipamen
- aipatu
- aipen
- aipu
- airatu
- 1 aire
- aisakondaira
- aise
- ai(t)-
- aita
- aitabrahiraso
- aitalehen
- aitalehenen
- aitatasun
- 1 aitatu
- aitaxe
- 1 aitor
- aitortu
- aitortza
- aitzakia
- aitzakiatu
- aitzin
- aitzinatze
- aitzindari
- aitzindu
- aitziniduri
- aitzinsolas
- aitzitik
- aiuntamentu
- aizina
- aizkora
- aizto
- aiztur
- aizturko
- ajitu
- ajusta
- ajutu
- akabatu
- akabatzaile
- akademia
- akara
- aker
- akitian
- akitu
- akoi
- akordagarri
- akordu
- akta
- akura
- akuratu
- akzio
- alaba
- alabagarri
- alabaina
- alabantza
- alafede
- alai
- alainka
- alan
- 1 alatu
- alaurren
- 3 alba
- albada
- albait
- albistari
- aldaera
- aldaketa
- aldakuntza
- aldapa
- aldare
- aldatu
- aldatzaile
- aldaxka
- alde-aurre
- alde-egile
- alde eragin
- aldeko
- aldendu
- alderatu
- alderdi
- alderri
- aldi
- aldin
- aldiz
- 1 aldizka
- aldizkamen
- aldizkari
- aldizkaritxo
- aldra
- aldundi
- 1 ale
- alegeratu
- alegia
- alegrantzia
- alfabeto
- alfer
- algarate
- 2 ali
- aligot
- almeriatar
- almirante
- alotetsu
- 1 alta
- altxagarri
- altxatu
- aluba
- amabi
- amabitxi
- amabrahiraso
- amaginarreba
- amai
- amaidin
- amaitu
- amandre
- amaraun
- amatatu
- 3 amatu
- amaxe
- 1 aments
- amestu
- amets
- ametz
- amildu
- amilka
- amodio
- amodiotsu
- amol
- amore
- amoros
- amorratu
- amorru
- amuarrain
- amultsutasun
- amulu
- anaia
- andana
- anderauren
- andere
- andre
- andregai
- aneka
- animalia
- animo
- anis
- anitz
- aniztu
- anparatu
- anpoila
- antiojo
- antonomasia
- antsia
- antsikabe
- antxiti
- 1 antxume
- antz
- antzara
- antzerki
- antzina
- antzinako
- antzinakotasun
- antzu
- antzuzai
- apaindu
- apaindura
- apainduria
- apainketa
- apaiz
- apaizgaitegi
- apaka
- 1 apal
- apalardotz
- apalnahitasun
- apar
- apartatu
- aparteko
- apenas
- apeo
- apezpiku
- apika
- apiril
- apoderatu
- apostolu
- apotz
- aprobazio
- apur
- 1 apurka
- 1 ara
- arabera
- aragones
- arakaitz
- arakatu
- arandoi
- 1 aratu
- aratuste
- aratxe
- aratz
- arau
- araugabe
- arau-jakinde
- arautegi
- arauz
- arazo
- 1 araztu
- arbano
- arbaso
- arbendol
- arbi
- arbola
- arbuiatu
- 1 ardatz
- 1 ardi
- ardo
- 1 ardura
- arduratsu
- 1 arduratu
- 1 are
- 2 are
- arean
- arerio
- arestian
- areta
- argaltasun
- argi
- argibide
- argiontzi
- argiro
- argitarazi
- argitasun
- argitsu
- 1 argitu
- argizagi
- argizain
- argot
- argudio
- argumentudun
- ari izan
- arima
- arimategi
- arin
- arindu
- aritu
- arizale
- 1 arka
- arkakuso
- arkin
- arkitekto
- arkoil
- arkola
- arkolatu
- arlo
- arlote
- arma
- armada
- armarri
- armatu
- armiarmarrain
- armorkora
- arnasa
- arnatu
- 1 aro
- arotz
- arotzeria
- 2 arrabota
- 1 arrai
- arraiki
- 1 arrain
- arraizia
- arraiño
- arrakasta
- arrakastatu
- 1 arrama
- arranbarrila
- arrangura
- arranguratu
- arrano
- arrantzatoki
- arrantzu
- arras
- arrastaka
- 1 arrasto
- arratsero
- arratz
- arraun
- 1 arraza
- arrazoi
- arreba
- arren
- arretadun
- arribada
- arrimatu
- arrimu
- arrixan
- 3 arrola
- arropa
- arrosada
- arrotz
- arrunt
- artaburu
- 1 artadi
- artapen
- artatu
- 1 arte
- 3 arte
- artezkuntza
- artezte
- arteztzaile
- artikulu
- artikuludun
- artile
- artista
- artitz
- arto
- artobijorra
- artxaun
- artxibo
- 1 artzain
- artza(i)nka
- artzaintza
- aruntza
- asaba
- asaberri
- asaldatu
- asaut
- ase
- 1 askari
- 1 askatu
- 1 askazi
- aske
- 1 aski
- 2 askitz
- asko
- askojakin
goiburua
abaildu.
etimologikoa
Etim. Cf. acaso rom. aballar, v. DCECH , y REW ballare.
sense-1
1.
(V, G ap. A
),
abaindu (AN-gip ap. A
).
Abatir(se), fatigar(se). "Abatirse uno de cansancio" A. "Rendirse de fatiga" Ib. v. hebaindu , akitu , albaindu .
Zu, Iauna, arika ta abaildurik / iarri zinean neure bila. ' Quaerens me sedisti lassus' . (Dies Irae) Azc PB 29. Gorputza lotua ta abaildua gelditu. Ag G 204. Leon Olazarreta, oso abaildua dago, latzak eta beltzak ikusten bizi da errukarri au. A Ardi 99s. Errukarriago, atsekabetuago, abailduago ta gogoz ilago. Ib. 100. Biurkortasun ori eztanean, geiegizko irutzipenaz gogoa abaildu ta argaltzen da. Zink Crit 9n. Aurgintzaren nekeak ezpaitu abaildu [euskera], ez-eta igatu erabilli luzeak. Ldi IL 86. Ogia irabazten zuri laguntzea, abailtzen zaitun pixu-nekezo ori arintzea. Egan 1955 (5-6), 22. Era orretan abailduta, dangilizka, intziriz ikusi ta entzunez, barru guztiak ere bira-egin daust. Erkiag Arran 74. Gogoa abailduta, adorea galduta. Erkiag BatB 191. Lanaren lanez abailduta dauntzala-ta. Zait Plat 117. Tormesen ur-ertzetan abailduta jausi dan Amaren ames. Onaind STeresa 110.
Abatir(se), fatigar(se). "Abatirse uno de cansancio" A. "Rendirse de fatiga" Ib. v. hebaindu , akitu , albaindu .
Zu, Iauna, arika ta abaildurik / iarri zinean neure bila. ' Quaerens me sedisti lassus' . (Dies Irae) Azc PB 29. Gorputza lotua ta abaildua gelditu. Ag G 204. Leon Olazarreta, oso abaildua dago, latzak eta beltzak ikusten bizi da errukarri au. A Ardi 99s. Errukarriago, atsekabetuago, abailduago ta gogoz ilago. Ib. 100. Biurkortasun ori eztanean, geiegizko irutzipenaz gogoa abaildu ta argaltzen da. Zink Crit 9n. Aurgintzaren nekeak ezpaitu abaildu [euskera], ez-eta igatu erabilli luzeak. Ldi IL 86. Ogia irabazten zuri laguntzea, abailtzen zaitun pixu-nekezo ori arintzea. Egan 1955 (5-6), 22. Era orretan abailduta, dangilizka, intziriz ikusi ta entzunez, barru guztiak ere bira-egin daust. Erkiag Arran 74. Gogoa abailduta, adorea galduta. Erkiag BatB 191. Lanaren lanez abailduta dauntzala-ta. Zait Plat 117. Tormesen ur-ertzetan abailduta jausi dan Amaren ames. Onaind STeresa 110.
sense-2
2.
(V-ger-m-gip)
Ref.:
A; Iz ArOñ
.
Abatirse los árboles con el peso de la fruta. " Asi xate abailketan erramaak, inclinarse las ramas con el peso de la fruta." Iz ArOñ .
Arto musker, / mendi, baserri zârrak; / ale gorriz / abailduta sagarrak. Ldi BB 64. Arloak, udazken-aienez abailduta. Ibiñ Virgil 82. Edoi tzarren antzera pillotzen dira ta taldeka zugaitz gaiñean kokatzen adarrak abailduz. Ib. 118. Basoak ere edotariko igaliz abailtzen dira. Ib. 91.
Abatirse los árboles con el peso de la fruta. " Asi xate abailketan erramaak, inclinarse las ramas con el peso de la fruta." Iz ArOñ .
Arto musker, / mendi, baserri zârrak; / ale gorriz / abailduta sagarrak. Ldi BB 64. Arloak, udazken-aienez abailduta. Ibiñ Virgil 82. Edoi tzarren antzera pillotzen dira ta taldeka zugaitz gaiñean kokatzen adarrak abailduz. Ib. 118. Basoak ere edotariko igaliz abailtzen dira. Ib. 91.
sense-3
3.
"(V-ple-oroz-m), madurarse bien la fruta"
A.
azpisarrera-1
ABAIL-ABAIL EGIN.
Oian itzi dot ondo-ezik, abail-abail egindda, eta nik ulertzen dodanez beruenak artuta. Otx 161.
Oian itzi dot ondo-ezik, abail-abail egindda, eta nik ulertzen dodanez beruenak artuta. Otx 161.
abaildu
-
abaildu....
-
Etim. Cf. acaso rom. aballar, v. DCECH ,...
-
1. (V, G ap. A ), abaindu (AN-gip ap. A ...
-
2. (V-ger-m-gip) Ref.: A; Iz ArOñ . Aba...
-
3. "(V-ple-oroz-m), madurarse bien la fr...
-
ABAIL-ABAIL EGIN. Oian itzi dot ondo-ezi...
<< abagune 0 / 0 2 abantzu >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
