Harremana

    OEH - Bilaketa

    174 emaitza madarikatu bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    higuindu.
    tradizioa
    Tr. Documentado desde principios del s. XVII, sobre todo en textos septentrionales. La forma más extendida es higuindu ; hay además higundu en Etcheberri de Ziburu, Oihenart (rad. higunt ), Harizmendi, Larreguy, TB y Duhalde; (h)uguntu en textos suletinos y roncaleses; higoindu en Pouvreau; iguitu en Guerrico, Iturriaga y Lardizabal, y uguitu en Iturriaga.
    sense-1
    1. (Ht VocGr 346, Lar, Añ, H, A), higundu, iguitu (Lar, H (V, G)), higoindu (SP (sin trad.), H), huguntu (S ap. Lrq ; H, Foix) .
    (Aux. intrans. bipersonal). Hartar, producir hartazgo; repugnar, hacerse repugnante. " Higoindu zait " SP. "Dégouter" Ht VocGr 346. "Desagradar" , "disgustar", "tediar" Lar. "Empalagar" Añ. "Devenir détesté [...] hügüntü zitak, il m'est devenu détesté" Lrq. No está claro si los ejs. de Etcheberri (Man II) y Oihenart corresponden a esta acepción o a la siguiente. Tr. Documentado en textos septentrionales del s. XVII.
    Halako moldez non munduko plazerak eta kontentamenduak higuin dakizkidan. Mat 263. Gehiago atsegiñak eztire higunduren. EZ Man I 133. Orain apart nadukazu higuindutzat utzirik. EZ Man II 73. Etzitzaitzun gizonaren / libratzeko iguñdu / Birjinaren sabelean / egitera ostatu. EZ Eliç 188. Ase eztezazun [adiskidea] , higuin etzakitzan eta gaitzets etzaitzan. Ax 43 (V 27). Asez gero, gozatuz gero, higuintzen da bianda. Ib. 388 (V 254). Uzki maite higunt elaite. "Un cul une fois chéri ne sauroit jamais être haï" . O Pr 474. Birjinaren sabel hura / etzitzaitzun higundu. Hm 75. Zeraman bizia higointzen zitzaiola. SP Phil 362. Jadanik higuindu zitzaion / bere xarmekiñ mundua. Gç 195.
    sense-2
    2. (AN, BN; Urt I 22, Lar Sup, Añ (AN), Lecl, Dv, H), higundu (BN; Arch VocGr), iguitu (Lcc, Lar Sup, Añ), igindu (BN-baig), huguntu (S, R; Gèze), hugutu (Gèze, Dv→A) Ref.: A (higuindu, higundu, huguntu); Iz R 294 y 312; Satr VocP (igindua).
    (Aux. trans. bipersonal). Detestar, aborrecer; rechazar. "Aborrecer" Lcc, Lar Sup, Añ. "Prendre en aversion" Dv. " Ugúntu diézt mázte kóri " Iz R 294. Cf. igini. v. HIGUIN IZAN. Tr. Bastante más frecuente al Norte; se documenta desde principios del s. XVIII.
    Eskuarak handirozki higuintzen eta gaitzerizten duena [nahastakadura] . ES 99. Higuin dezazun lehen on zitzaizuna. Ch III 11, 2 (SP higoin dakizun, Mst desplazer egin dizazün). Hala higuindu izan zuten oraño gehiago [Iosep] . Urt Gen 37, 8 (tbn. Bibl; Ol aien gorrotoa areago egin, Ker gorroto geiago eutsoen). Higuiñtzen dugun gauza bat. He Gudu 69. Mundu guziaz persekutatuak eta higunduak izanen zarete. Lg II 247. Hantik otso gizonak bezala nahi dügü gure pare dena hügüntü. Egiat 224. Higuindu behar zintuzkenen sakrifizioa. Mih 96. Euren gurasuak iguindu edo gorr[ot]etan ditubenak. CrIc 65. Has bedi orai beretik / higuintzen iragan bizia. Monho 114. Abarizia iguitzeko. Gco II 30. Elkhar higuintzea. Dh 251. Higunduko du bat, eta maithatuko bertzea. TB Mt 6, 24 (Lç gaitz eritzi, He y Dv higuin izan, Ip hastio ükhen, SalabBN hastiatu, Echn gaitsetsi, Ol, Or, IBk, IBe, Ur (V y G) y Ker gorroto izan ). Laster iguindu bazuen ere [Saulek Dabid] . Lard 165. Iguitzen zituztelako [Juduak] . Ib. 539. Higuindu eta ehortzi behar duzuena. Hb Egia 126. Lurreko gauzen higuintzen. Dv LEd 280. Ekharriak izanen gare haren higuintzera. Jnn SBi 9. Ire ama gaixoa txiro, beartsu, iguinduta ikusiarren. Ag G 271s. Gizartekeria [...] iguintzera ere beste zerbaitek garakar. Ol Imit III 20, 4 (Ch higuiñ arazten). Eremu madarikatu hek higuintzeko bizi nizeno. Zub 51. Orotzaz arnegatürik eta hügüntürik. GH 1932, 404. Guziak iguinduko zaituztee nere izenagatik. Ir YKBiz 198. Yi yaz guziuen uguntiua. (R-vid). A EY II 445. Engelanda higuin dezazuen. Mde Pr 295. Ezagun gaitun orok iguindu gaitzaken eran? Or Aitork 293. Gure kapitainak franko higuintzen baititu andreak. Arti Tobera 263. Nehork ez zuela ere madarikatzen eta higuintzen. JEtchep 47. Gureak diren gauzak ditugu higuindu. Xa Odol 232.
    v. tbn. CatLav 120 (V 66). Lg I 370. Brtc 128. JesBih 455. MarIl 111. Jaur 409. Dih GirLeg 136. TP Kattalin 188. Higundu: Dh 207.
    azpiadiera-2.1
    (Part. en función de adj.). v. higuin (2).
    Etsai iguindu onen sarreran. Izt C 402.
    azpiadiera-2.2
    (L-ain, S, Sal ap. A ; H), huguntu (S ap. A ).
    "Repudiar un hombre a su mujer, una ave los huevos, etc." A. " Txori batek üsü ikusten badü norbait habi-kantean, hügüntzen tüzü berehala arrautzeak " Ib. v. gaitzetsi.
    Henry VIII.ak [Testamentan ikusi du] nahi bezainbat andre har zitekela, beldur gabe hilarazteko higuintzen zirenak. Hb Egia 119. Hartaz laster higuindua, hil usteldua etxe galdu batean. Ib. 27.
    azpiadiera-2.3
    (L ap. A ; Dv, H), higundu ( VocBN →A).
    Destetar. "Sevrer" VocBN .
    Higuintzen dira [umeak] bi hilabethetan. Dv Lab 284. Haurra larritu zen, eta izan zen higuindua: eta Abrahamek, higuintzeko egunean egin zuen barazkari handi bat. Dv Gen 21, 8 (Bibl higuindu; Urt bulharretik khendu, Ur titia kendu, BiblE bularra kendu).
    azpiadiera-2.4
    Rechazar, expulsar.
    Nula lasterka dütützien / hügüntü gure etsaiak. Casve SGrazi 136.
    sense-3
    3. (V), iguitu (G; Lar, Dv, H), igoindu (V-gip), iruindu (A Apend), uguitu (G; Dv) Ref.: A (higuindu, iguitu); Etxba Eib (igoindu); Elexp Berg; Gte Erd 257.
    (Aux. intrans.). Asquearse, hartarse; hartarse de comida. "Ahitarse" Lar. " Orduantxe igoindu nintzan betiko " Etxba Eib.
    Iguitzen da eta ez du ongi txigoitzen. It Dial 47 (Ur aseten, Dv higuintza hartzen, Ip asetzen). Jan eta jan ari da / ezin uguiturik. It Fab 36. Nere biziarekin iguindurik nago Heten alabak gatik. Ur Gen 27, 46 (Dv ene bizia higuintzen dut). Hugunturik ezpeitzien / Españalat joan zaitzu. (Interpr?). Balad 131. Eman zakoten apainduraz higuindurik, uzten baitzuen hau. JE Bur 176. Ludi onetzaz iguintzen da-ta. GMant Goi 18. Ikastolaz iguintzeko biderik egokiena. Belaus LEItz 118. Iguinduta atera zen aurreko txandan etxetik. Etxde JJ 147. Ez zebilen hirietako bizitzaz higuindurik ihesi mendi bila. MIH 262.
    azpiadiera-3.1
    (V, AN; Añ), iguitu (Lar) Ref.: A; Etxba Eib; Iz ArOñ; Gte Erd 161.
    (Aux. trans.). "Hartar hasta fastidiar", "ahitar", "desganar", "empalagar", &c. Lar. "(Provocar a) vómito" Añ. "Iguindu nau, me ha asqueado" A. "Bere berba legun guzurrezkuegaz, igoiñdu ginduzen betiko" Etxba Eib.
    Iguñduko lituzkean ala esaleak nola enzunleak. Izt D 48. Heien argi goxo eta usain onak [...] arraitzen daut barnea, behin-ere higuindu gabe. JE Bur 74. Guduak eta odol ixurtzeak higuindurik. Barb Sup 67. Gozo batek ere, geiegi ianez, iguintzen gaitu. Or QA 132. Bere asmo dollorrak agertzean iguindu egin natxeon. Etxde JJ 80. Okitu ta iguindu egiten nau gaur arratsa urbiltzeak. Txill Let 80. Gorputza sikua, / oingo modakua, / luzia pikua, / garbitu bakua, / danak iguindutzeko / zer nolakua. Auspoa 39, 129.
    sense-4
    4. (Con aux. intrans. bipersonal). Ser rechazado (por).
    Aitetamer beininzan haurreti hügüntü / edertarzünez praube ninzalakoz sorthü. Etch 172.
    sense-5
    5. iguitu. (Uso sust.). "Tedio, (AN) iguitua" Añ.
    azpisarrera-1
    EZIN HIGUINDUZKO. "Qu'on ne peut détester" Dv.

    higuindu

    higuindu
    << hetiko 0 / 0 hondamendi >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper