1. (AN, B, L, BN, S; Volt 75 (ehorstea), SP, Urt I 393, Ht VocGr (ehorstea, ehorzia), Lar, Lecl, Arch VocGr , Gèze, Dv, H), ihortzi (BN; VocBN , Dv, H), egortzi (B), ohortzi (BN; SP, Lar, H), ohortze (H), ortzi (AN-mer-ulz, B, Ae, Sal, õ- R-vid; Añ (AN), Dv, H), orzi (AN, Sal, R-is; H s.v. oztea ; õ- R-vid; Aq 1205), ortzitu (AN-olza-erro; -rz- A), orztu (H), otzi (Sal), oztu Ref.: A (eortzi, ihortzi, egortzi, ohortzi, ortzi, orzi, otzi); Bon-Ond 158; EI 382; Lrq; ContR 521; Iz Ulz (ortzi); Satr VocP (ihortzi); Echaide Nav 243 .
(Vb.). Enterrar; (fig.) sepultar(se), hundir(se). " Ehortzi, ehosti, enterrer" Atheka voc. (no hemos encontrado ningún ej. de ehosti; tal vez sea una forma deducida a partir de eho(r)ste-). v. lurperatu, LUR EMAN. Tr. De uso general en autores septentrionales y alto-navarros; en textos más occidentales lo encontramos en Refranes y Sentencias, en los refranes de Isasti, en CatBurg y, en el s. XX, en bastantes autores guipuzcoanos y vizcaínos. La forma ehortzi es la más usual al Norte, y la que utilizan generalmente los autores meridionales modernos --aunque Inza e Iraizoz prefieren las variantes navarras--. Leiçarraga emplea casi siempre ohortze (ohortzi sólo en Col 2, tít.). Ihortzi aparece en textos bajo-navarros orientales (CatLan, López, SalabBN, etc.). Ortzi es la forma más general en textos navarros; or(t)zitu aparece en RS, Mendiburu e Inza (no incluimos los autores que usan la forma de sust. vbal. ortzitze, que suele corresponder a un part. ortzi ). En los Refranes de Isasti se encuentra oztu (que Harriet copia incorrectamente orztu ). En DFrec hay 15 ejs. (5 sept.) de ehortzi . La forma de sust. vbal. más frecuente es ehorzte, sin que falten sin embargo ejs. de ehortze en todas las épocas, alternando a menudo con la anterior forma en un mismo autor. Leiçarraga emplea generalmente ohorzte, y en alguna ocasión ohortzite . Hay ehortzitze en CatBurg y ortzitze en Lizarraga de Elcano e Iraizoz, correspondiendo a ehortzi y ortzi respectivamente. Ehozte sólo se encuentra en Hiribarren.
Hemen natza orzirik. Amendux 1. Neure aitaren ohorztera. Lç Mt 8, 21 (He, TB, Dv, Ip, Ol, Leon ehortzi, SalabBN, Arriand (iortzen) ihortzi, Hual (õrztra) y Samper or(t)zi; Ur lurpetu, Echn enterratu, Or lur eman, Ker lurra emon, IBk lurra eman, IBe hiletak egin). Hire senharra ohortze dutenén oinak. Lç Act 5, 9. Zematuok geiago orzituak baño. RS 93. Il eta orzi ukandu zen. CredoZan 4. Ehorzi zutela thonba berri batetan. Mat 59. Len illa, len oztu. "El que primero muere, primero se entierra" . RIs 58. Obia zeñetan orzi izandu baizen gure Iauna. Ber Trat 11v. Eta Iosefek ehortzi / bere thonba berrian. EZ Noel 37. Lurrean barrena [pozoiña] ehortzen duela. Ax 456 (V 297). Iokatzea, orogal, da mando hilarekin ehorztea arbalda. O Pr 637. Nahi ezpazare guzia dudetan ehorzi. "Submergi" . SP Imit IV 18, 1. Hilen ehortzia. Tt Arima 91. Semearen heriotzeak / Ama du thonban ehorsten. Gç 136. Jesüs Krist nola ehortzi zen? Bp II 52. Alferkeriak alferra bizirik dagoela ezartzen baitu ehortzia. ES 183. Ez nazakala ehortz Egiptuan. Urt Gen 47, 29 (Ur obiratu). Ehortzia herioaren itzalean. Ch III 59, 4. Ilen orstea. El 12. Hilla ta ehortzia. CatBurg 5. Ehortzia herioaren eta bekhatuaren thonba beltzean. He Gudu 163. Ortzitu baño len aromaz manea zezaken gorputza. Mb IArg I 293. Bekhatutan ehortzia. Lg II 205. Hilak ehortzen. Egiat 183. Ispiritia hain bortitzki ihortzia dizi egitekuetan. AR 107. Ortzitzen du [garia] lurrean. (361). LE-Ir. Suzko leze batzutan daudela ehortziak. Dh 163. Ehorzteko bil oihala. JesBih 417. Nahigo güntükezü ikhusi ehorzten. Etch 446. Zintzurrean marruma duela ehorzten. Hb Esk 220. Loratzen direnean belhar horiek, ehorzten dituzte, lurra irauliz. Dv Lab 145. Bere gaztetasun, dohain eta edertasuna ehozten dituztenak [...] komentuetan. Hb Egia 103. Izan zen kruzifikatrik, il eta orzrik. (Oronz, 1857). BOEsal 194. Ñore Aitaren õrztra <oñrztra>. Hual Mt 8, 21 . Emazu ophila barnian eta ehorz erditaraino brasan. ECocin 44. Untzi hura, portutik athera bezain sarri, tenpestak hatzeman zuen, eta bere jende eta ontasun guziekin itsasoan ehortzi. Laph 55. Zazpigarrena, ilen oztea. CatAe 50. Arima ehortzirik bezala dago khorpitzian. Ip Hil 33.
( s. XX) Laurdenegun goxan õrzi <onrzi> zein. Mdg 127. Ortzitua izan ondoan. Inza Azalp 28. Ehorztea bizirik itsasoan barna. Ox 179. Eortzi eginen gaitutela. Or Mi 91. Nola mirakulu ehortzi dukete han gazteek amaxoren mintzaia? JE Ber 37. Nola ez baitzen Laminik lur sainduan ehorzten. Barb Leg 26. Ames dagit nautela / tximirritek eortzi. Ldi BB 12. Lurpian eortzi gura nozu. Otx 124. Nere aita ortzi (lurperatu) dezadan. Ir YKBiz 185. Hebronen ehortzi zuten. Zerb IxtS 22. Eortzi ta obiratzeko. Zait Sof 166. Egun ehortzi ditugun bi gizon gazteen herioaren hobena. Mde Pr 295. Lore andana baten artean ehortzi. JEtchep 27. Mendiko ezkutuan ehortzi zuten. Arti Tobera 279. Eortzi itzatzu lurpean arri egartsuak. Ibiñ Virgil 89. Aindu eban bere emazte biurra eortzia. Etxba Ibilt 490. Norbait artatzeko, bateatzeko... edo ehorzteko. Ardoy SFran 192. Ehortzi duguneko lur pean hain barna / euskaldun izaiteko gauza beharrena. Xa Odol 225. Dügü baratze berhezian / uhurekin ehortzirik. Casve SGrazi 158. Türk hilen ehorzteko kargua. Lf ( in Casve SGrazi 13 ). Betirako aantzipenaren erraietan eortzi zezatela. Berron Kijote 150.
v. tbn. Harb 5. Saug 134. Arg DevB 246. CatLav 84 (V 50). Brtc 123. AstLas 30. Iraultza 21. Xarlem 1176. Monho 76. Mg PAb 158. CatLuz 3. UskLiB 14. Jaur 367. Arch Fab 95. Gy 44. Atheka 85. CatS 28. ChantP 284. Legaz 2. Elzb Po 219. JanEd I 138. Zby RIEV 1908, 205. Elsb Fram 130. Jnn SBi 118. Lap 220 (V 99). Arb Igand 130. Dih MarH 262 (ap. DRA). HU Zez 30. CatJauf 60. Etcham 63. Zub 34. Inzag Y 1933, 419. JMB ELG 89. Iratz 145. Ol Gen 15, 15. Txill Let 45. AIr in Izeta DirG 12. Alzola Atalak 171. Ataño TxanKan 256. Onaind STeresa 111. Larre ArtzainE 251. Ihortzi: CatLan 42. Etcham 239. Or(t)zi: El 6. EtxDot 79. OrorbSerm 98. LarraSerm 59. Añ CatAN 4. CatB 11. CatSal 7. CatUlz 4. Oorzi: CatR 51.

2. (Lh), iortzi.
(Sust.). Entierro. "(S; H), (subst.), enterrement, sépulture. Ehortzi ederrak ukhan tu " Lh, pero no aparece en Harriet; puede ser una var. fonética de ehortze. v. ehorzte.
Ehortzikoan, eramailleek, / soillik dute gosaria. "El día del entierro" . Or Eus 415. Jonen iortzira (entierrura). Altuna 68.