OEH - Bilaketa

554 emaitza laguntza bilaketarentzat

Sarrera buruan (11)


Sarrera osoan (499)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
hago.
sense-1
1. (-oa det.O-SPSP, Dv, A, Lar, H).
"Le balance, equilibrium, par métaphore il se dit des choses qui sont en bon état, mais pourtant en danger et en balance" O-SP. "Balance, équilibre" Dv. "Equilibrio, balanza" A.
Aitaso, hil orduan, baitzinaukun erran: Haurrak, atxik hagoa, bere azkarrean. / Zer diozu zerutik, orai ikustean / Hagoa gurekilan leher-irriskuan? Herr 2-11-1961 (ap. DRA ).
sense-2
2. " Hagoa, [...] agonia, agonie" Sb-Urq. Cf. infra HAGOAN (c).
azpisarrera-1
HAGOAN IZAN, HAGOAN EGON (SP, Urt I 50, Lar), HAGOAN EDUKI. a) (Estar, tener...) en equilibrio, firme. "Ezin hagoan egonez beherat eroria" SP. "Absolutum nomen, izen perfeta, konplitua, [...] berenez hagoan dagoen izéna" Urt I 50. "Incorporarse en la cama, agoan jarri" Lar. "Agoan que significa levantarse e incorporarse en la cama, o fuera para sufrir y tolerar algo, agoan dago, agoan zegoan, está, estaba incorporado" Ib. (s.v. aguantar). Cf. agondu. v. OREKAN.
Tr. Documentado en textos de autores labortanos de los ss. XVII y XVIII y en Aguirre de Asteasu.
Iauna hagoan iduki zazu ene hegatsa, / Egin ohi tutzun legez uso eta belatxa. EZ Man I 106. Erhasunak duenean azpiratu Eria, / Ezin hagoan egonez oherat eroria. Ib. 49. Hala tranzitzen du ezen herstura halakoan / Non hil baileite Iaunak ez baleduka hagoan. Ib. 104. Iongoiko [...] idukazu ene hagoan idukitzeko ardura. EZ Man II 167 (v. tbn. 62). Itho denaren gorputza lehorrera igeri. / Konsolatuak giñate handiroki gogoan, / Uhin batek balekharte bazterrera hagoan. Ib. 159. Kreaturen begiraillea. Hagoan idukitzailllea. Aita hatzaillea. Ib. 191. Zure lege saindua da ene onen argia [...]. / Hargatik bada egin dut ziñ eta iuramentu, / behar dudala hagoan nagoeño guardatu. EZ Eliç 235. Eliza Sainduan baduk asko zeremonia, / zeiñez hagoan baitago debozione guztia. Ib. 134 (v. tbn. 22 hagoan iduki). Deusik hagoan eztago: / Non ezten iragaitzaz. Arg DevB 4. Ezin Zu [Iauna] gabe bizia, / egon dite hagoan. Hm 186. Jainkoak baizen ez daduka / Hagoan ene bizia. Gç 84. Hori egiten baduk, eta Iainkoak manatzen darok, egongo ahal aite hagoan: eta oraño poblu guzia helduko duk prosperitate onean bere lekhurat. "Praecepta eius poteris sustentare". Urt Ex 18, 23. Ezen hek osoki utz detzakegu zeren naturaleza hagoan itxeki behar baitugu. Ch III 26, 4 (Mst zeren natürak behar beitü süstengatü izan). Ene flakotasunean eskatzen baitzait hagoan egoteko behar dudan grazia. Ib. 55, 3. Dohatsu oraino izan balu laguntza xume hura [ogi-phapurrak] hagoan bizitzekotzat: ordean dena ere ez zitzaion ematen. Lg II 188. Biziaren hari flakoak zauzka hagoan. Brtc 133. Nola argalez doi doia agoan dagoana sendo jarriko da janari eta edari egokirik artzen ez duala? AA I 308.
b) "Hagoan egotea, [...] vivir con trabajo" Sb-Urq.
c) "Pénurie, misère. Hagoan bizi dire, ils vivent dans l'extrème misère. Hagoan zinauzkan egarriak (Jaur; [cf. infra JesBih 452]), la soif qui vous pressait" Dv. "Miseria, extrema necesidad" A, que cita a Jauretche.
Iauna, emoezu hagoan direnei pietate. Harb (ed. 1690, ap. H, que traduce: "Seigneur ayez pitié de ceux qui sont dans les transes de la mort"). Hagoan direnez orhoit zaite, Iauna, eta subituki hiltzera dohazenez. Ib. (ap. H). Athera zaitzu hagoan direnak biktorios. Ib. (ap. H). O Jesus, zeina larrutua izatu beitzare oinetarik bururaino, eta itzatua gurutze bati [...]. Eta zeinak ez baituzu izan ur xorta bat hagoan zinauzkan egarriaren eztitzeko. JesBih 452.
d) "Ce substantif n'est employé qu'au cas posit[if] hagoan, agoan. Son sens général est: en suspens, dans l'incertitude. [...] 5. Hagoan egotea, izaitea, être en suspens, dans l'incertitude, en la doute. Hagoan nago zer egin ez iakinez, je suis dans une incertitude, anxieux, ne sachant que faire" H.
hago
<< hagitz 0 / 0 hainbat >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper