OEH - Bilaketa

554 emaitza laguntza bilaketarentzat

Sarrera buruan (11)


Sarrera osoan (499)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
haurride.
tradizioa
Tr. Palabra propia de la tradición septentrional, se documenta ya en Dechepare (aurride oso ). Al Sur lo encontramos en algunos textos alto-navarros (Mendiburu, F. Irigaray y unos versos del s. XX); tbn., con el sdo. de 'pariente', en Moguel. La forma más extendida es haurride . Aurhide lo emplean los suletinos y algunos bajo-navarros. Sin ninguna aspiración lo encontramos en Dechepare y Etcheberri de Ziburu, y con aspiración doble (haurhide ), en Baratciart y ChantP . La forma abride aparece en Argaignarats, Haraneder y Mihura. Al Sur Moguel emplea auride . En DFrec hay 17 ejs. de haurride, uno de ellos meridional.
etimologikoa
Etim. De haur + -(k)ide .
sense-1
1. (AN, B, L, BN-arb, Sal, R; SP, Dv, H), aurhide (BN, S; Lecl, Arch VocGr, VocBN , Gèze, H), aurkide (AN-ulz), abride Ref.: A (aurride, aurhide); A Apend (aurkide); Lh; Lrq (aurhide); ContR 530; EAEL 46, 47; Gte Erd 23, 231; Izeta BHizt2 .
Hermano (sin distinción de sexo); usado tbn. para dirigirse o referirse a los semejantes. " Haurridea, frère ou sœur. Haurrideak dire anaiak eta aizpak " SP. "Le consanguin" Arch VocGr. "Enfant, frère ou sœur de l'individu auquel cet enfant est comparé, sans distinction de sexe. Ce mot dérive évidemment de celui haur-kide qui signifie littéralement: enfant de condition égale" VocBN . "Frère ou sœur, enfant d'un même lit" Gèze. "Enfant d'une même famille que tel autre, co-enfant" Dv. "Frères-sœurs, frère et soeurs de même auteur" H. " Aurkide, aurride, hermano" A Apend. "Enfants de même père et mère (filles ou garçons)" Lrq. "Hermano (en general); ene aurride " ContR 530. v. senide; cf. ANAI-ARREBA.
Ebanjelioaren ezagutzeaz, Iainkoaren haur egiten gara eta Iesus Kristen haurride. Adv ** 5v. Anaie, deitzen dirade Hebraikoz, ez haurride diradenak solament, baina ahaide guziak-ere. Lç Decl ã 1r. Haurridéak, presenta bedi gutarik batbedera Iaunaren maiestate handiaren eta goraren aitzinean. Ins A, 1r. Hunekin batean gomendatzen derauzkitzut munduko estatu guztiak, [...] gure haurrideak, ahaideak, adiskideak eta ongi-egile guztiak. Mat 220s. Iainko ona orhoit zaite / othoi bizi garenez, / nitzaz, buraso, aurride, ahaide, adiskideez. EZ Eliç 49. Aurhide biren alhor-artean ungi dago zedarria. "La borne sied très bien entre les champs de deux frères" . O Pr 55. Ditxak bi aurhide, / on eta adiskide, / desditxak oboro, / diren gaitzak oro. "La bonne fortune a deux sœurs" . Ib. 115. Ofrendatzen derauzkitzut oraino jende deboten desir on guziak, ene burasoen, ahaideen, urkoen, adiskideen, haurrideen, [...] beharrak. SP Imit IV 9, 5 (Ch anaienak, arrebenak, Mst anaie, arreba). Bere aita edo ama, / Abride edo urkho. Arg DevB 166. Jesüs Kristen aurhide [egiten gütü graziak] . Bp I 139. Badakizie ene Aurhide Üskaldünak, elizak manatü derizküla Bestak, bere haurren argitzeko. Bp II 3. Handik aitziñago goan eta ikusi zituen bertze bi abride, Jakes Zebedearen semea eta Joanes haren anaia. He Mt 4, 21 (HeH, Dv bi haurride; Lç, Ip bi anaie, TB, SalabBN, IBk bi anaia). Orregatik elkarren senideak edo aurrideak gara Aita maitearen hume guziok. Mb OtGai II 155. Hobe zela erregina zezan berak bakharrik ezen ez haren haurrideek, erran nahi da, Gedeonen hirur hogoi eta hamar umeek. Lg I 216. Bere anaiek ez zuten nahi ezagutu haurridetzat. Ib. 219. Haurrideak zarete guziak, zeruko aitaren ume berak. Lg II 243. Jesusen Ama! ez ditutzu ahantzten Jesusen abrideak. Mih 270. Eta egiten zütüt pharteliant [...] hun espiritual orotan, zoin aphez gehienek eman beitütie lagüngua hontako aurhider. Mercy 25. Zure aita da graziaz, zu haren ume zare bihurtua: Jesusen haurride, primu-lagun, menbro bizi. Brtc 85. Nolaz ikusten duzu aurhidiaren begian puska, eta ez aldiz pitrailha zihaurenian? AR 425.
( s. XIX) Hura zaien azken afarian / Hamabi haurridei eman / Egiazki jaterat. Monho 136. Zertako bada gal-araz eta sekulako thormentetarat bota, bidegaberik egin eztaukuten arima batzu, menturaz ahaide, haurride batzu, menturaz adiskide batzu? Dh 230. Jesu-Kristoren haurrideak eta mienbroak. Ib. 248. Berset horrez mintzo niz küñat eta aurhider. Etch 146. [Aita] harek beste aurrhidik üzten aiserian. Ib. 176. Pirenen inguruan eta non nahi den, / Populuek iduri atzoko haurriden. Hb Esk 9. Baditut bortz haurhide, eneki sei dire. ChantP 262. Ala dadin aberats ala pobrea, / Gizona gizonaren duk haurridea. Elzb Po 215. Zazpi haurridetarik bakharrik nauk bizi. Elzb PAd 18. Bere nausitzat ezagutzen nauena jenden aintzinean, nik ere ezagutuko dut nere haurridetzat nere Aitaren aintzinean. Jnn SBi 148. O familia dibinoaren zaintzale zühürra, begira itzazü Jesü-Kristen aurhide haitatiak. Ip Hil 262s. Gu Eskualdunak huni [Eskuarari] esker betidanik elgarren herritar, odol bereko haurride bagine bezala. HU Aurp 196. Mutikoa gordeka, ez nahiz bildu burrasoekin eta haurridekin otoitzaren egitera. HU Zez 148. Haren semiak eta alhabak aurhide gehienaren etxian zirelarik jaten. ArmUs 1899, 34.

( s. XX) Bere etxe, aitama, haurride, ahaide, [...] oro utzirik. JE Bur 133. Berma hor, haurrideak! Ohoinak dabiltza / Ebastekotan gure bihotzaren giltza! Ox 157. Ez düzü haurrik. Lagüntüxe behar züntüzke haurride gaxo horik. Const 42. Mendiez haraindiko gure haurride zonbaitekin egiten baginu ezagutza. JE Ber 97. Aurride eta ama / kontentuz beterik, / orai badaukazula / ni baña oberik. Auspoa 97, 120. Euskeldunak maite ditut, ene aurrideak direlakotz, onak direlakotz. FIr 173. Sosak zernahi gaizki egiten du; bihotzak gogortzen aurhideak ahar-erazten. Egunaria 5-7-1957 (ap. DRA ). --Zonbat haurride zirezte? --Hiru... Bi anaia eta ni! Larz Iru 16. Mintza hakit aurhidez eta / mintza lagun on hekiez. Ib. 86. Aitamak hilak... aurhideak ere etxetik urrunduak... Ardoy SFran 145. Alta, Konpainiako aurhideak ere beti gogo biotzetan zituen. Ib. 294. Laster ezkontzeko zaik haurride gaztena. Xa Odol 202. Eüskaldün aurhidiak bertan / han gosekalikatürik. Casve SGrazi 132. Bidartean ziren hazi zortzi haurride, bost mutiko eta hiru neskato. Larre ArtzainE 69. Hor gabiltza elkarren lehian Ipar aldeko haurrideei lagundu beharrean. [...] Eta Nafarroako euskaldunek, ez ote dute laguntza beharrik? MIH 384. Gaitzago gertatuko zaie bixkiak ez diren haurrideei. MEIG VI 125.

v. tbn. Harb 315. Lap 112 (V 53). Arb Igand 146. Lh Yol 16. Barb Sup 146. Etcham 36. Iratz 158. Ardoy SFran 348. Etchebarne 68. Aurhide: Egiat 266. UskLiB 102. CatS 27.
sense-2
2. auride (Mg Nom 65 (G), Añ). "Auridea (G), senidia (V), pariente" Mg Nom. "Pariente [...]. En Guipúzcoa llaman senidea a los de primer grado de parentesco, como padres y hermanos, sólamente. En Vizcaya no lo particularizan tanto; (G) auridea" Añ.
Ala zeuden eriotzako sentenzia barkatzen etziranak auride edo senide Legeko liburuan izendatzen diranekin bekatu egiten zutenenentzat. Mg CC 152.
sense-3
3. aurkide (R). "Los niños nacidos en un mismo año" A. "Coetáneo, nacido el mismo año (R)" A Apend.
azpisarrera-1
HAURRIDE ERDI (H; haurriderdi L, BN, S, Sal, R; Dv, H, Foix), aurhiderdi (BN, S; Foix). Ref.: A (aurriderdi); Lh (aurhiderdi); Lrq (aurhiderdi). "Haurrid'erdi, demi-frère ou demi-sœur, germain ou utérin" Dv. "Enfants qui n'ont qu'un seul parent commun" Lrq. Cf. H: "Haurride erdi, demi-frère, demi sœur, frère, sœur du même père ou de la même mère seulement".
azpisarrera-2
HAURRIDE OSO (H). "Haur-ide oso, de même père et mère" H.
Hura hala nahi baliz, elgarreki ginate; / haren haurrak eta eniak aurride oso lirate. E 145.
haurride
<< hastio 0 / 0 hel >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper