OEH - Bilaketa

681 emaitza labur bilaketarentzat

Sarrera buruan (45)


Sarrera osoan (496)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
haratu.
sense-1
(V, G, AN, L, BN, S; Lar DVC 159), hara (SP, Dv), harara(tu) , araa(tu) (G). Ref.: A (aratu, araatu); Lrq (haratko).
Ir, llegar... allá. "Haratzea, aller là. Haratzen zareneko afaria, le souper pour lorsque vous irez là. Harat zaite, reculez-vous là. Hara nintzen, j'étais allé là. Harako naiz, j'irais là" SP. "Eztago hararik, il n'est pas près d'arriver là" Ib. "Harako zare ilhuna baino lehen, vous arriverez là-bas avant la nuit. [...] Horrako zen, harako zen, il serait allé là, il serait allé là-bas" Dv (s.v. hunako). "Haratzea, aller là" Ib. (s.v. hunatu). "Haratko nük, j'irai là-bas" Lrq.
Tr. Hay exclusivamente hara da, harako da hasta la segunda mitad del s. XIX (harat, harako en Larreguy, haratko en Eguiateguy y Herria, harat en Lafitte y en algunos ejs. de Hiriart-Urruty); haratu se documenta ya en Goyhetche, y luego en Arzac (EE 1884), Irigaray, Iraizoz, Olabide y Anabitarte. Siguen el esquema más antiguo, sin el suf. -tu, Orixe, Gaztelu y Bilbao. La forma (h)arara- se encuentra en Lizarraga de Elcano, Prop y Jean Etchepare, que tbn. emplea hara-; hay araa- en Olabide y en la ed. de 1899 de CCErac de Aguirre de Asteasu.
Iujeak ere ez enzunen ezein ere othoiik; / egun harzaz orhit giten, othoi, hara gaberik. E 57. Ungi begiratua izanen zela Paul Zesarean, eta bera sarri harako lizela. Lç Act 25, 4 (He harako zela; Dv laster goatekoa zela). Ezin nagoke ara baga. Lazarraga B16 1201r. Nondik heldu naiz? Lurretik. Norat noha? Lurrera. Noiz harako <-go> naiz? Ezta seguranzarik. Mat 324. Etxetik illkhitzean. [...] Bidean harakoan. [...] Hara denean. EZ Man II 38. Uste duzu Iainkoa han goitian zu gabe ezin iragan ditekeiela? Edo zu ez haratzeaz bere loriatik galduko duela? Ax 142s (V 93). Orai behar ditu hango penak hemen, hara gabe konsideratu. Ib. 570 (V 365). Pensamendu tutzuenak, / Tutzuen bethi hartaz [ifernuaz], / Harako etzaretenak, / Zareten bide hortaz. Arg DevB 15. Debotak hobiratzeko / Emana da arrasta, / Noiz ordean haratzeko, / Seguranzarik ezta. Ib. 145s. Ez da [Jesus] bereala bideratzen, ez eta aratzen ere, Lazaro ill ta ortzitu ta laur egun igaro artean. Jesus aratzean, ateratzen zaio bidera Marta. Mb OtGai II 208. S. Felipe Neri Erroman bizi zen denboran, ara zen kalonje gazte bat eta [...]. Mb IArg I 286. Zerura nai dutela esanagatik ez dira sekulan arako (Lc 13, 24). Ib. 96 (Lç ezin sarthuren baitirade). Aratze berean, "bake ona zuekin" esan ta, [...]. Ib. 299 (v. tbn. II 351 aratze berean). Bada dio aratzen diran eunetatik larogei ta amar ta geiago aragiaren zikinkeriak gatik aratzen dirala. Mb IArg II 333. Harat zirenean, profetak othoitztu zuen [...]. Lg I 375. Norako bait zara, eta ni ere harako naiz. Ib. 245. Manatu zuen egun batez [seme] zaharrena yoateaz lanerat haren mahatstirat. Seme hunek ihardetsi zuen berehala bihurriki etzela harako. Lg II 230. Jinkoaren mezütik haratko bazirade, zeren honat jin zirade? Egiat 179. Zure gañaráko trabáju guziák estire áski ararátzeko, ezpazára trabajátzen Jangoikoarén zerbitzuan. LE Prog 114 (v. tbn. LE-Ir (299) y LE-Fag).
(s. XIX). Gero hara unduan. 'Une fois arrivée là-bas'. Xarlem 90. Eranzungo dizue aratzen diran geienak dirala jokalariak. AA CCErac 156 (en la ed. de 1899, 125 araatzen). Ai! eskergabea, egin zindudan Zerurako, eta zu ara zindezen egin nintzan gizon eta eman nuan bizitza gurutze batean. AA III 503s. Zori onean ekiñ nion Zerurako bideari. Aratzeko ustea ematen dit Jaunak. Ib. 569. Joan ziraden lasterka, / al zuten lenena, / zein baño zein arako / ote zan aurrena. It Fab 48. Gure zikoitza zenean geroago haratu, / Diruaren ohatzea zuen xoilki aurkitu. Gy 88. Eta ara zanean, orditu ta bi alabakin bekatuan erori zan. Lard 21. Neke eta eramankizun guziak arintzen ziezten, noizbait ere atsegiñetako lur gozo artan sartuko ziralako pozak: eta orain, ara gabe ilko zirala [...] entzuteak [...]. Ib. 98. Orroitzean guziak harako garela, / Sekulako etxea han beharko dela, / Hilharriak nahi du izan aphaindua; / Ezda mende batentzat egin gaztelua. Hb Esk 200. Ifernuko arimen egonlekhu latzak detzagun ikus. Bada, zuk haratzea askotan duzu merezitu. Dv LEd 239s. Geroztik ostatuan / sartu ordurako, / galdea egin gabe / ez det nik faltako: / egun artan apaizik / ea dan arako. Bil 125. Bai, bai, arreba maitea, [...] harako naiz, gaur berean han ikhusiko nauzu. Laph 160. Medikua haratzean, erretzeko sukhar bat jauzten zaio eriari. Ib. 165. Ara ziranean, ezpata zeraman gizonak gogorkeri guziaz esan zion: [...]. Arr GB 35. Nola uste baitzuten ez nintzala oraino luzaz harako ahal, bozkario handitan sarthu ziren ikhustearekin hain laster heldu nintzala. Prop 1876-77, 422. Luzapen gabe oietik irten eta an dijoa Jesusen Konpañiak Warastinen zedukan Kolejiora, aratzen zan bezañ laster konfesatzeko uste osoan. Arr May 70. Bañan ara baño len, ementxen bear degu / Lendabiziko bian ementxen penatu. AB AmaE 107. Hara eta berehala misionestek erosi zituzten esklabo gazte zonbeit giristinoki alxatzeko. Prop 1883, 65. Ala egin zuen, itz egin zuten erromeriaz, jendez bazter guztiak beterik zeudelako aratu zirala elkarri esanaz, eta, gau onak emanik, joan zan Patxi bere lekura. EE 1884a, 10. Hara direnean, emaiten dira biak atorra-mahungahas edo gerriraino buluzirik. HU Zez 22 (135 harat eta). Herriko semeak hararatzen dire kokotiertze intzaurren bil-ordu denean. Prop 1897, 174. Egun batez Paulinari erran zioen ontsa egin zukeela lan zathitzeari begiaren emaitea, zeren eta, Serora xuriak haraz geroz, ez baitzen Anaiarik goizetan harako. Prop 1898, 114.
(s. XX). Plaza jendez estalia zagon. Haratzearekin, neskato ttipi batek, xuritan, [...] erran zakon, harek ere, ongi-etorri labur bat. JE Bur 183. Herriko etxe multzoaren ganik berex da gure ithurria. Berrehun urhatsetan, [...] Hara ta, ur xirripa bat argi-argia, ñir-ñir, mendixka baten azpitik sortzen dena erasian. Ib. 34. Gure otoen hararatze hurrian, planaderaren erdirat ez gira arras helduak oraino, noiz ere ohartzen baikira, eskuinetarik [...] serora-komentu handi bati. JE Ber 55. Ala bijaramonian bakaldunaga juan, ala ara barik etxeian geratu. Otx 49. Landako langille guziek ere ara ziren berela. Or Mi 69. Eta bein gudulari saila aratuez gero estu ibili bearko zutela an zagozin arrotzek eta nagusi ordezkoek. FIr 137. Ezin asmatu zezaketen, nola aratu zan ain laster ontzirik gabe. Ir YKBiz 216n. Iriko gizon gazte ta zaarrek, erri osoak, iriko bazter guzietatik araatuta, etxea inguratu zuten. Ol Gen 19, 4. Joan zen halere aintzina Errekan-bordarat, gauzen hobeki jakiteko. Harat-eta hala zela ikusi zuen. Lf Murtuts 52. Zertako aratzen da bestela orrenbestetan eta bakarrik? Trixterik eta uts-miñez al dabil ura ere? Txill Let 33. Astelenetan-da Gernikera joan-etorri bat egin eta tripaki-betekadatxu bat botatea atsegin izan oi yat-eta, orain zortzi be ara nintzan. Bilbao IpuiB 250. Geroago ikusi nai izan nuan ildegia. Ta bein aratuta, leku zabal baten erditsuan, len aipatu bezelako beste marabu bat zegoan. Anab Aprika 90. Urthe oroz bezala, jente saldoa haratko da balinda, Xiberoko jokülari hoberenen ikhustea. Herr 17-8-1961, 3. Enekian nora nintzan, / bañan ara ninduzun. Gazt MusIx 225. Beste bi
apez-lagun hauk aurkitu nituen hain zuzen haratzean. Larre ArtzainE 250.
v. tbn. Hara: Etch 640. Balad 199. Aratze-: SMitx Aranz 166.
(Uso transitivo). Llevar allá.
Ta gurasoak Yesus aratu zutenean, legearen aginduak arengan betetzeko, arek artu zuen Aurra bere besoetan ta Yainkoa goraipatu zuen. Ir YKBiz 27. Ameriketatik gogoak ara nau egaldi batean. Or Poem 529. Ura lekune zabala bai-dan, jostagarri guztiak aratu zituzten. Anab Poli 81.
azpisarrera-1
HARAGEI. Cf. para el sentido de -gei, Lrq: "-gei: [...] 2.º intention. Jun gei dit, gei dit jun, je compte m'en aller".
Baigorrin baxera lurrez, nik haragei nuenean urrez. "Lorsqu'on parlait de m'y marier" . O Pr 66.
haratu
<< hanpurutsu 0 / 0 harri >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper